Türk Deniz Hukukunda Enkaz Kaldırmaya İlişkin Gelişmeler

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 581 - 628, 08.06.2021

İsmail Demir

Öz

Enkaz, deniz emniyetin ve çevre için tehlike oluşturmaktadır. Türkiye'de enkazın kaldırılması 14 Nisan 1925 tarihli ve 618 sayılı Limanlar Kanunu’nun 7. maddesi kapsamında düzenlenmektedir. Bu madde, 29 Kasım 2017 tarihli ve 7061 sayılı Kanunun 5. maddesi ile tamamen ve kapsamlı bir şekilde değiştirilmiştir. Önceki 7. madde birçok bakımdan yetersiz kalmaktaydı. Değişiklik, mevcut boşlukları doldurmayı amaçlamaktadır.
"Enkazın" anlamı, 2007 Nairobi Enkazın Kaldırılmasına İlişkin Uluslararası Sözleşme’de ("Nairobi Sözleşmesi") olduğu gibi oldukça geniştir. İç su gemileri de enkaz kaldırma hükümlerine tabidir. Metruk gemiler, atıl gemilerin aksine, "enkaz" terimine dâhil edilmiştir. Liman idaresinin sorumluluk sınırları içerisinde bulunan enkazlar, enkaz kaldırma kapsamındadır. İdari sorumluluk sınırları kavramı karasularını da kapsayan geniş bir anlama sahiptir.
Değişiklik, önceki metne bağlı olarak, kaptan ile donatanı isabetsiz bir şekilde enkazın kaldırılmasından sorumlu tutmaktadır. Tebliğ usulü açısından 7. maddede gereksiz bir şekilde Türk bayraklı gemiler ile yabancı bayraklı gemiler arasında bir ayrım yapılmaktadır. Liman başkanı enkazı kaldırma, imha etme veya satma hakkına sahiptir. Enkazı satmak aynı zamanda kaldırılması anlamına da gelmektedir.
Değişiklik, liman idaresinin yetkilerini önemli ölçüde güçlendirmekte ve açıklığa kavuşturmaktadır. Mevcut ileri düzenlemeye rağmen, sistematik olarak birçok eksikliği vardır. Değişiklik taslağı hazırlanırken Nairobi Sözleşmesi’nin hükümleri dikkate alınmamıştır. Türkiye, Nairobi Sözleşmesi’ne taraf olduğunda, bu Sözleşme’ye uyum sağlamak için Limanlar Kanunu hükümlerini revize etmek zorunda kalacaktır.

Anahtar Kelimeler

Limanlar Kanunu, Nairobi Sözleşmesi, Enkaz, Kaldırma, İdari Sorumluluk Sınırları

Update on the Wreck Removal under Turkish Maritime Law

Öz

The wrecks pose a danger to maritime safety and the environment. In Turkey, the wreck removal is governed under Article 7 of the Harbours Act, No. 618, dated April 14, 1925. This article was amended completely and extensively by Article 5 of the Act No. 7061, dated November 29, 2017. The former Article 7 was inadequate in many aspects. The amendment is intended to fill the existing gaps.
The meaning of “wreck” is quite vast as in the Nairobi International Convention on the Removal of Wrecks, 2007 (“Nairobi Convention”). Inland vessels are also subject to the provisions of wreck removal. Derelict vessels have been included in the term “wreck”, unlike idled vessels. Wrecks located in the administrative responsibility boundaries of the harbour authority are within the scope of wreck removal. The concept of administrative responsibility boundaries has a vast meaning covering territorial waters.
In parallel with the previous text, the Amendment inappropriately holds the master together with the shipowner liable for the wreck removal. In terms of the publication procedure, Article 7 unnecessarily makes a distinction between Turkish flagged vessels and foreign-flagged vessels. The Harbourmaster is entitled to remove, destroy, or sell the wreck. Selling the wreck also refers to removal.
The Amendment considerably strengthens and clarifies the powers of the harbour authority. Despite the existing advanced regulation, it has systematically a lot of shortcomings. In the drafting of the Amendment, the provisions of the Nairobi Convention were not taken into consideration. When Turkey becomes a party to the Nairobi Convention, it will be a necessity to revise the provisions of the Harbours Act in order to harmonize with the Convention.

Anahtar Kelimeler

Harbours Act, Nairobi Convention, Wreck, Removal, Administrative Responsibility Boundaries

Kaynakça

• Demir, İ.: 2007 Enkaz Kaldırmaya Dair Uluslararası Nairobi Konvansiyonu, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 2010, C. XXVI, S. 3, p. 187.
• Demir, İ.: Nairobi Sözleşmesi Çerçevesinde Enkaz Kaldırma, Ankara 2013.
• Gauci, G.: “The International Convention on the Removal of Wrecks 2007 – A Flawed Instrument”, Journal of Business Law, 2009, p. 203.
• Süzel, C.: “Türk Mevzuatında Gemi Tanımı”, Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan, C. II, İstanbul 2010, p. 1615.
• LEG/CONF. 16/19, May 23, 2007.
• <http://www.imo.org/en/About/Conventions/StatusOfConventions/Documents/Status%20-%202018.pdf> (visited on January 8, 2021).
• <http://kurumsal.milliemlak.gov.tr/Sayfalar/mevzuat/idari-duzenlemeler/genel-tebligler.aspx> (visited on December 09, 2020).
• <https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem26/yil01/ss502.pdf> (visited on December 25, 2020).