Conflict of Laws Issues in General Average Disputes

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 85 - 154, 31.12.2024

Sinan Can Konyalı

Öz

Although general average is one of the oldest institutions of maritime law, there is no national/international regulation containing a binding rule on the law applicable to general average disputes that have a foreign element in international and Turkish Law. Due to the aforementioned gap, the applicable law in general has been discussed in the light of court decisions and doctrinal thoughts. Although there have been some evaluations in the Turkish doctrine on the conflict of laws issues from past to present, it has been observed that these evaluations are very limited and/or contain incomplete and/or erroneous points when evaluated from a conflict of laws perspective. In this study, it is aimed to eliminate these deficiencies and to make new suggestions by drawing attention to the points that seem erroneous. In this respect, it’s proposed a special binding rule that we think can be applied to the disputes over general average, which it’s characterized as a form of liability specific to maritime law. Since the study deals with general average disputes with a foreign element, answers have been sought to the questions of the status of general average, as well as the status of dispatch and of limitations. Apart from these, issues related to international procedural law are left out of the scope.

Anahtar Kelimeler

General Average, Applicable Law, Adjustment, York-Antwerp Rules, Binding Rule

Müşterek Avarya Uyuşmazlıklarında Kanunlar İhtilafı Meseleleri

Öz

Müşterek avarya deniz ticareti hukukunun en eski kurumlarından biri olmasına karşın milletlerarası alanda ve Türk Hukuku’nda yabancılık unsuru barındıran müşterek avarya uyuşmazlıklarına uygulanacak hukuk konusunda bağlama kuralı ihtiva eden herhangi bir milli/milletlerarası düzenleme bulunmamaktadır. Söz konusu boşluk sebebiyle müşterek avarya uyuşmazlıklarında uygulanacak hukuk, genel olarak mahkeme kararları ve doktrin görüşleri ışığında tartışılagelmiştir. Türk doktrininde geçmişten günümüze müşterek avaryaya ilişkin kanunlar ihtilafı meseleleri konusunda birtakım değerlendirmeler yer alsa da yapılan incelemelerin çok sınırlı olduğu ve kanunlar ihtilafı perspektifinden değerlendirildiğinde eksik ve/veya hatalı noktalar barındırdığı görülmüştür. Çalışmada söz konusu eksikliklerin giderilmesi ve hatalı bulduğumuz noktalara dikkat çekilerek yeni önerilerde bulunulması amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda deniz ticareti hukukuna özgü bir sorumluluk olarak nitelendirdiğimiz müşterek avarya uyuşmazlıklarında uygulanabileceği düşünülen özel bir bağlama kuralı önerilmeye çalışılmıştır. Bağlama kuralını oluştururken ise müşterek avaryanın mahiyetini göz önünde bulundurarak ve kanunlar ihtilafı hukukunun temel kriterlerinden de hareketle birtakım incelemeler yapılmış; uygulamada York-Anvers Kuralları’na ve dispeç yerine yapılan göndermelerin kanunlar ihtilafı hukuku açısından durumu değerlendirilmiştir. Çalışmada yabancılık unsuru barındıran müşterek avarya uyuşmazlıkları ele alındığından müşterek avarya statüsünün yanı sıra dispeç ve zamanaşımı statüsü ile garame payının gemi alacaklısı hakkı tanıyıp tanımadığının hangi hukuka göre belirleneceği sorularına da cevaplar aranmıştır. Bunun dışında milletlerarası usul hukukuna ilişkin meseleler ise kapsam dışı bırakılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Müşterek Avarya, Uygulanacak Hukuk, Dispeç, York-Anvers Kuralları, Bağlama Kuralı

Kaynakça

• Algantürk Light D, ‘York-Anvers Kuralları 2004 Hakkında Genel Bir İnceleme’ (2004) VII(3-4) Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
• ——, York Anvers Kuralları 2004 Müşterek Avarya (B. 2, Arıkan Basım Yayım 2006)
• ——, ‘York Anvers Kuralları 2016’, (2016) 22(2) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi
• ——, ‘York Anvers Kuralları 2016, Revizyon Çalışmalarına İlişkin Değerlendirmeler’, (2016) 22(3) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi
• Arseven Haydar, Müşterek Avaryalar I Umumî Prensipler ve Münferit Müşterek Avarya Halleri (Menteş Kitabevi 1961)
• Atamer K, Deniz Ticareti Hukuku, Cilt 1 (B. 1, On İki Levha Yayıncılık 2017)
• ——, Deniz Ticareti Hukuku-Deniz İcra Hukuku, Cilt 4 (B. 2, On İki Levha Yayıncılık 2019)
• Can Hacı, Milletlerarası Özel Hukuk, (Güncelleştirilmiş 6. Baskı, Adalet Yayınevi 2023)
• Civir Engin M, ‘6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu ve Müşterek Avarya’ (2012) 18(2) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi
• Çelikel A ve Erdem B, Milletlerarası Özel Hukuk (B. 17, Beta Basım 2021)
• Çetingil E, Kender R ve Ünan S, Müşterek Avarya Hukuku (B. 1, On İki Levha Yayıncılık, 2011)
• De Arruda M. A, ‘General Average is a Necessity’ (2022) 13(2) Beijing Law Review
• Doğan V, Çağrı Yılmaz A ve Ayhan İzmirli L, Milletlerarası Özel Hukuk (Güncellenmiş 9. Baskı, Savaş Yayınevi 2023)
• Göğer E, Deniz Ticaret Hukukundan Doğan Kanunlar İhtilafı (B. 1, Şenyuva Matbaası 1969)
• Hudson N. G ve Harvey M. D, The York-Antwerp Rules (B. 4, Informa Law 2018)
• İzveren A, Franko N ve Çalık A, Deniz Ticareti Hukuku (Adalet Matbaacılık 1994)
• Johnson P, ‘A Comparison of General Average Law and the Status of Average Adjusters in Sweden and United States’ (1981) 12(3) Journal of Maritime Law and Commerce
• Kara H, Deniz Ticareti Hukuku, (B. 1, On İki Levha Yayıncılık 2020)
• Kruit J, General Average, Legal Basis and Applicable Law the Overrated Significance of York-Antwerp Rules (B. 1, Paris Legal Publishers 2017)
• Kula N, ‘Türk Ticaret Kanunu ile York Anvers 2016 Kuralları Uyarınca Müşterek Avaryaya Uygulanacak Hükümlerin Değerlendirilmesi ve Özellikle Zamanaşımı Hususu’ (2019) 27(3) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
• Lowndes R ve Rudolf G. R, General Average and York-Antwerp Rules (B. 13, Sweet & Maxwell 2008)
• Mandaraka-Sheppard A, Modern Maritime Law, C. 2 (B. 3, Informa Law 2013)
• Nielsen B, ‘Law of General Average’, David Josepth Attard vdi. (eds), The Imli Manual on International Maritime Law (B. 1, Oxford University Press 2016)
• Nomer E, Devletler Hususî Hukuku (Yenilenmiş 23. Bası, Beta Basım 2021)
• Okay S, ‘Müşterek Avarya Hukukunun Kısa Bir Tarihçesi’ (1959) 24(1-4) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası
• Özdemir Kocasakal H, ‘Sözleşmelere Uygulanacak Hukukun MÖHUK m. 24 Çerçevesinde Tespiti ve Üçüncü Devletin Doğrudan Uygulanan Kuralları’ (2010) 30(1-2) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni
• Özel S vdi., Milletlerarası Özel Hukuk (B. 1, On İki Levha Yayıncılık 2022)
• Rose Francis D, General Average Law and Practice, (B. 3, Informa Law 2018)
• Sevda Söğüt İ, ‘A Synoptic Overview of the Rhodia De lactu’ (2017) 23(3) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi
• Sözer B, Deniz Ticareti Hukuku – II (B. 1, Vedat Kitapçılık 2016)
• Şanlı C, Esen E ve Ataman-Figanmeşe İ, Milletlerarası Özel Hukuk (B. 10, Beta Basım 2023)
• Tekil F, Türk Hukukunda Müşterek Avarya (Kutulmuş Matbaası 1965) (Müşterek Avarya)
• ——, ‘York-Anvers Kurallarındaki Yorum Kuralının İlk Fıkrası’ (1996) 1(2) Deniz Hukuku Dergisi (Yorum)
• ——, Deniz Hukuku (B. 6, Alkım Yayınevi 2001)
• Tekinalp G, Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama ve Usul Hukuku Kuralları (Güncellenmiş ve Genişletilmiş 13. Bası, Vedat Kitapçılık 2020)
• Tetley W, International Maritime and Admiralty Law (International Shipping Publications 2002)
• Ulusan İ, Medeni Hukukta Fedakarlığın Denkleştirilmesi İlkesi ve Uygulama Alanı (Ek Bölüm ile Güncelleştirilmiş 2. Tıpkı Bası, Vedat Kitapçılık 2012)
• Ülgener F. M, Çarter Sözleşmeleri I- Genel Hükümler Sefer Çarterı Sözleşmesi (B. 1, Der Yayınları 2000)
• Vildan Keskinkılıç E, ‘1864 Ticaret-i Bahariye Kanunnamesi’nden Günümüze Müşterek Avarya’ (Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi 2020)
• Yavaşca C, Deniz Ticareti Hukuku Deniz Kazaları ve Deniz Sigortaları (B. 1, Beta Basım 1993)
• Yazıcıoğlu E, Kender R ve Çetingil E, Deniz Ticareti Hukuku (B. 15, Filiz Kitabevi 2020)