Farklı Ülkelerin Yönetmeliklerine Göre Yapı Düzensizlikleri

Yıl 2025, Cilt: 4 Sayı: 2, 112 - 138, 06.11.2025

Aslı Akdemir , Tuğba İnan Günaydın

https://doi.org/10.63673/DepArch.2025.43

Öz

Deprem afeti dünyanın her yerinde meydana gelebilecek bir doğal afet olduğundan, birçok ülke bu afeti daha az zararla atlatabilmek, mimari tasarımlarda bazı sınırlamalar yapabilmek ve depreme dayanıklı yapılar tasarlayabilmek için kendi sosyal ve ekonomik koşulları, bölgenin sismik hareketleri ve aktif fay hatlarına yakınlığı, mimari tasarım gelenekleri ve inşaat sektöründeki teknolojik gelişmeler doğrultusunda deprem yönetmeliklerini kabul etmiştir. Bazı az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkeler, gelişmiş ülkeler tarafından hazırlanan yönetmelikleri kendi ülkelerinde uygulamaktadır. Deprem yönetmeliklerinde mimari tasarım sürecini en çok etkileyen konulardan biri olan yapısal düzensizlik kavramına birçok ülke farklı açılardan yaklaşmıştır. Bu çalışmada ülkemizde yürürlükte olan mevcut Türk Bina Deprem Yönetmeliği'nin yanı sıra Amerika, Meksika, Hindistan, Arjantin gibi ülkelerin deprem yönetmeliklerinde yapısal düzensizlik kavramına bakış açıları incelenmiştir. Bu ülkeler yönetmeliklerinde özel görsellerle açıklamalara yer vererek tasarımcıların konuyu daha kolay ve basit bir şekilde anlamasına olanak sağlıyor. Bu ülkelerde ve komşu ülkelerde meydana gelen büyük depremler ve yıkımlar yönetmeliğin hazırlık sürecinde etkin rol oynamıştır. Sonuç olarak ülkelerin deprem yönetmeliklerinde yapısal düzensizliklere yaklaşımları karşılaştırılarak coğrafi koşulların mimari tasarım üzerindeki etkileri incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Depreme Dayanıklı Tasarım , Deprem Yönetmeliği , Yapısal Düzensizlik , TBDY 2018.

Building Irregularities According to Regulations of Different Countries

Öz

As earthquakes are natural disasters that can occur anywhere in the world, many countries have tried various measures to minimize the damage caused by them. They have imposed certain restrictions on architectural designs and adopted earthquake regulations appropriate to their own social and economic conditions, the seismic activity of the region and its proximity to active fault lines, architectural design traditions and technological developments in the construction sector, with the aim of designing earthquake-resistant structures.
Some underdeveloped or developing countries implement the regulations created by developed countries within their countries. Many countries have approached the concept of structural irregularity, which is one of the issues that most affects the architectural design process in earthquake regulations, from different perspectives. In this study, in addition to the current Turkish Building Earthquake Regulation in force in the country, the perspectives of other countries such as America, Mexico, India, and Argentina on the concept of structural irregularity in earthquake regulations were examined. These countries provide explanations with special visuals in their regulations, allowing designers to understand the subject more easily and simply. The major earthquakes and destruction that occurred in these countries and their neighbouring countries played an active role in the preparation process of the regulation. As a result, the approaches of countries to structural irregularity in earthquake regulations were compared, and the effects of geographical conditions on architectural design were examined.

Anahtar Kelimeler

Earthquake Resistant Design , Earthquake Regulation , Structural Irregularity , TBDY 2018.

Kaynakça

• American Society of Civil Engineers (ASCE). (2022). Minimum design loads for buildings and other structures (ASCE/SEI 7-22). Structural Engineering Institute.
• Bureau of Indian Standards (BIS). (2002). Criteria for earthquake resistant design of structures: Part 1 – General provisions and buildings (Fifth revision) (IS 1893 Part 1). Bureau of Indian Standards.
• Bıçakçı, N., & Karakayalı, O. (2022). Depremler ve medikal etkileri. Anatolian Journal of Emergency Medicine, 5(4), 203–208. https://doi.org/10.54996/anatolianjem.1223561
• Darılmaz, K. (2014). Depreme dayanıklı betonarme binaların tasarımına giriş. DMK Yayınları.
• Döndüren, M. S., & Nakipoğlu, A. (2016). Farklı ülkelerin deprem yönetmeliklerine göre taşıyıcı sistem düzensizliklerinin karşılaştırılması. Selçuk University Journal of Engineering Sciences, 15(3), 15–24.
• Euronews. (2024, October 10). Dünya tarihinin en şiddetli 10 depremi nerelerde yaşandı. https://tr.euronews.com/2023/02/28/dunya-tarihinin-en-siddetli-10-depremi-nerelerde-yasandi
• Federal Emergency Management Agency (FEMA). (2020). NEHRP recommended seismic provisions for new buildings and other structures (Vol. 1: Part 1 Provisions, Part 2 Commentary) (FEMA-2082-1). National Institute of Building Sciences, Building Seismic Safety Council.
• Federal Emergency Management Agency (FEMA). (2022). Earthquake-resistant design concepts: An introduction to seismic provisions for new buildings (2nd ed., FEMA P-749). National Institute of Building Sciences, Building Seismic Safety Council.
• Instituto Nacional de Prevención Sísmica (INPRES) & Centro de Investigación de los Reglamentos Nacionales de Seguridad para las Obras Civiles (CIRSOC). (2018). Comentarios al reglamento argentino para construcciones sismorresistentes: Parte I – Construcciones en general. Instituto Nacional de Tecnología Industrial.
• Instituto Nacional de Tecnología Industrial (INTI). (2024, November 25). CIRSOC reglamentos. https://www.argentina.gob.ar/inti
• International Association for Earthquake Engineering (IAEE). (2024, November 20). Regulations for seismic design – A world list. http://www.iaee.or.jp/worldlist.html
• İlerisoy, Z. Y. (2019). Discussion of the structural irregularities in the plan for architectural design with-in the scope of earthquake codes. Periodica Polytechnica Architecture, 50(1), 50–62. https://doi.org/10.3311/PPar.13040
• Karasu, A. (2015). Betonarme bir yapının Türk, Avrupa ve Amerikan yönetmeliklerine göre tasarımı. [Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi].
• NTC-DCEA. (2017). Normas técnicas complementarias para diseño y construcción de estructuras de acero. Gaceta Oficial de la Ciudad de México, 220 Bis, 107–371.
• NTC-DCEC, (2023). Normas Técnicas Complementarias para Diseño y Construcción de Estructuras de Concreto. Gaceta Oficial de la Ciudad de México, 220 Bis, 372- 566.
• NTC-PDPS, (2023). Normas Técnicas Complementarias para Diseño Por Sismo.
• T.C. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD). (2018). Türkiye bina deprem yönetmeliği. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı.
• URL 1: Parlak, A. (2011, 10 Kasım). World earthquake map, https://parlakayse.wordpress.com/dunya-deprem-haritasi/ (Access Date: 10.10.2024)
• URL 2: ICC (International Code Council), (2024, 20 Kasım). Codes and Standards. https://www.iccsafe.org/