Batı Akdeniz Bölgesinden toplanan yerel taze fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin bazı özelliklerinin belirlenmesi

Yıl 2018, Cilt: 35 Sayı: 2, 87 - 95, 13.12.2018

Kamile Ulukapı , Köksal Aydinşakir , Rana Kurum

https://doi.org/10.16882/derim.2018.335815

Öz

Dünyada en fazla yetiştirilen ve tüketilen
tarımsal ürünlerden biri olan fasulye, anavatanı olmamasına rağmen Türkiye'de
geniş bir üretim alanı ve çeşitlilik sergilemektedir. Türkiye'de fasulye
üretimi, bazı bölgelerle sınırlı olsa da hem düşük hem de yüksek rakımlı
alanlarda genellikle aile tüketimi için yetiştirilmektedir. Bununla birlikte,
günümüzde ticari tohumlara olan talep artmaktadır ve bu durum yerel taze
fasulye genotiplerinin varlığını tehdit etmektedir. Genetik kaynaklardan bir
tanesi olan yerel genotipler, genetik değişkenlik, gıda güvenliği ve ıslah
uygulamaları için oldukça önemlidir. Bu açıdan bakıldığında çalışma, 2013-2014
yılları arasında Batı Akdeniz'de yer alan Antalya, Burdur ve Isparta illerinden
toplanan yerel taze fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin bazı özelliklerini belirlemek
amacıyla yürütülmüştür. Gen havuzu ve ıslah çalışmalarına başlangıç materyali
oluşturmak için hem düşük hem de yüksek rakımlı alanlara adapte olmuş 124 tane
fasulye genotipi toplanmış ve kayıt altına alınmış. Çalışma sonucunda en fazla
genotip Antalya ilinden toplanmıştır. Yüksek rakımlı bölgelerde daha fazla
yerel fasulye çeşidi bulunduğu (%56.5) ve tırmanıcı büyüme özelliğine sahip
olan çeşitlerin(%85.5) bodur büyüme özelliğinde ki çeşitlerden daha yaygın
olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, toplanan genotiplerin %62.9’unun tohumları tek
renklidir ve tohum renginde beyaz rengin baskın olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Phaseolus vulgaris L., Taze fasulye, Toplama, Yerel çeşit, Türkiye, Phaseolus vulgaris L.

Determination of some parameters of landrace green bean ( Phaseolus vulgaris L.) genotypes collected from Western Mediterranean Region of Turkey

Öz

Being
one of the agricultural products to be commonly grown and consumed in the
world, beans display a wide range of production and sort in Turkey though it is
not a native land. Although the beans production is limited to some parts of
Turkey, it is commonly cultivated for family consumption both at low and
high-altitude territories. However, the demand towards the commercial seeds
seems to increase today, and this situation threatens the presence of landrace
genotypes. The landrace genotypes, one of the genetic sources, are crucial for
maintaining the genetic variability, food safety and breeding applications.
From this point of view, this study was conducted in order to determine some
parameters of landrace green bean (Phaseolus
vulgaris L.) genotypes collected from Antalya, Isparta, and Burdur in
Western-Mediterranean of Turkey between 2013 and 2014. In order to develop a
gene pool and to make a beginning material for breeding studies, 124 landrace
common bean genotypes adapted to both coastal line and highlands have been
gathered, recorded and taken under protection with the detected locations. As a
result of the study, the most genotypes were collected from Antalya province.
It has been determined that there are more landrace common bean varieties
(56.5%) in higher altitude areas and it is detected that the pole type (5.5%)
is more common than the bush type. Furthermore, the seeds of 62.9% of the
collected genotypes were unicolor and white color was predominant in the seed
color.

Anahtar Kelimeler

Gree bean, Collection, Landrace cultivar, Turkey, Phaseolus vulgaris L

Kaynakça

• Anonim, (2009). TR61 Bölgesi (Antalya Isparta Burdur) Bölge Planı 2010-2013. http://www3.kalkinma.gov.tr/DocObjects/Download/61_Batı_Akdeniz_Bölge_Planı.pdf. Accessed date: September 25, 2017).
• Anonymous, (2017). IBPGR collection form (general). http://www.central-repository.cgiar.org/ download.html?path=/Collecting%20Missions%20File%20Repository/Bioversity%20International/CN272/CN272CollectingForms4.pdf (Accessed date: July 20, 2017).
• Bozoğlu, H., & Gülümser, A. (1999). Kuru fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) bazı tarımsal özelliklerin korelasyonları ve kalıtım derecelerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, Adana, 15-18 Kasım 1999, s: 360-365.
• Bozoğlu, H., & Sözen, Ö. (2007). Some agronomic properties of the local population of common bean (Phaseolus vulgaris L.) of Artvin Province. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 31(5):327-334.
• Bozoğlu, H., & Sözen, Ö. (2013). Artvin ilinde fasulye biyoçeşitliliği. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 22(1):1-5.
• Çirka, M, & Çiftçi, V. (2016). Doğu Anadolu’nun güneyinde yetiştirilen taze fasulye (Phaseolus vulgaris L.) gen kaynaklarının toplanması ve bakla özelliklerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 21(2):135-145.
• Dutta, S.K., Singh, A.R., Boopathi, T., Singh, S. B., Lungmuana, Malsawmzuali, Dubey, S., Singh, M. C. & Ngachan, S.V. (2013). Seeds of pole-type Frenchbean landraces, ICAR News, 19(4):20.
• Dutta, S.K., Chatterjee, D., Sarkar, D., Singh, S.B., Boopathi, T., Kuotsu, R., Vikramjeet, K., Akoijam, R.S., Saha, S., Vanlalhmangaiga, M., &Chowdhury, S. (2016). Common bean (Phaseolus vulgaris L., Fabaceae) landrace of Lushai hills in India: Nutrients and antioxidants source for the farmers. Indian Journal of Traditional Knowledge, 15(2):313-320.
• Engels, J.M.M. (2004). Plant genetic resources management and conservation strategies: problems and progress. Acta Horticultureae, 634:113.
• FAO, (2016). http://faostat3.fao.org/browse/Q/QC/E. (Accessed date: 23 September, 2016).
• Frison, A. (2011). After vavilov: collecting germplasm in the 21st century. Chapter 1: A brief history of plant germplasm collecting. http://cropgenebank. sgrp.cgiar.org/images/file/procedures /collecting1 995/Chapter1.pdf. (Accessed date: June 01, 2017).
• Hammer, K., Arrowsmith, N., & Gladis, T. (2003). Agro biodiversity with emphasis on plant genetic resources. Naturwissenschaften, 90(6):241-250.
• Madakbaş, S.Y. (2006). Samsun İlinin Çarşamba Ovası ve Ladik İlçesinde toplanmış taze fasulye populasyonları. Hasad, 22(256):86-90.
• Matur, P.N. (2011). Assessing the threat of genetic erosion.http://cropgenebank.sgrp.cgiar.org/images/file/procedures/collecting2011/Chapter4-2011. pdf (Accessed date: August 22, 2017).
• Okii, D., Tukamuhabwa, P., Odong, T., Namayanja, A., Mukabaranga, J., Paparu, P., & Gepts, P. (2014). Morphological diversity of tropical common bean germplasm. African Crop Science Journal, 22(1):59-67.
• Rana, J.C., Sharma, T.R., Tyagi, R.K., Chahota, R.K., Gautam, N.K., Singh, M., Sharma, P.N., & Ojha, S.N. (2015). Characterization of 4274 accessions of common bean (P. vulgaris L.) germplasm conserved in the Indian gene bank for phenological, morphological and agricultural traits. Euphytica, 205(2):441-457.
• Rao, N.K., Hanson, J., Dulloo, M.E., Ghosh, K., Nowell, D., & Larinde, M. (2006). Manual of Seed Handling in Genebanks. Handbooks for Genebanks No. 8, Bioversity International, Rome, Italy. 163 p.
• Sarı, S. (2009). Batı Akdeniz Bölümü’nden İç Anadolu’ya geçiş iklimleri. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Sözen, Ö., Özçelik H., & Bozoğlu, H. (2014). Domestic bean (P. vulgaris L.) populations collected from Middle BlackSea Region are a research on biodiversity. Adıyaman Üniversitesi Tarımsal Uygulama ve Arazi Yönetimi Uygulama ve Araştırma Merkezi, 2(1):1-14.
• Stoilova, T., Pereira, G., & Tavares-De-Sousa, M. (2013). Morphological characterization of a small common bean (P. vulgaris L.) collection under different environments. Journal of Central European Agriculture, 14(3):854-864.
• Şehirali S., & Özgen, M. (2012). Bitkisel Gen Kaynakları. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları:1605, 245 s.