THE USAGE POSSIBILITY OF PLANT ORIGIN WASTES IN AGRICULTURE

Yıl 2006, Cilt: 23 Sayı: 1, 40 - 53, 01.03.2006

Sedat Çıtak Sahriye Sönmez Filiz Öktüren

Öz

The amounts of plant harvest waste and agricultural industry waste have increased year by year both in the world and our country with the increasing of agricultural production. These plant origin wastes have an important potential, they include plant nutrient element as well as they are important organic matter source. These wastes are especially the important organic matter source for our country soils that are poor by organic matter. Also a benefit has been attained from these wastes as a growing media with proper mixture nowadays. Knowing the properties of these used wastes increases the rate of achievement in agricultural production. These plant origin wastes are seen as an alternative of peat that is used in large amounts in the world and our country and whose sources are diminishing gradually in the world, and the possibilities of their usage in place of peat are searched. In this review, it is tried to evaluate the properties of plant harvest and agricultural industry wastes that are burnt and caused environmental pollution both in the world and our country, and the usage possibilities in agriculture and the usage chance of them in stead of peat.

Anahtar Kelimeler

-

BİTKİSEL KÖKENLİ ATIKLARIN TARIMDA KULLANILABİLME OLANAKLARI

Öz

Dünyada ve ülkemizde tarımsal üretimin artışıyla beraber hem bitkisel hasat atıkları hem de tarımsal endüstri atıkları miktarları yıldan yıla artış göstermektedir. Bu bitkisel kökenli atıklar; ciddi bir organik madde kaynağı olmanın yanı sıra içermiş oldukları bitki besin maddeleri yönünden de önemli bir potansiyele sahiptirler. Özellikle organik madde yönünden fakir olan ülkemiz toprakları için bu atıklar, önemli bir organik madde kaynağı olma özelliğindedir. Aynı zamanda; günümüzde bu atıklardan uygun karışımlar ile bitki yetiştirme ortamı olarak da yararlanılabilmektedir. Kullanılan bu atıkların özelliklerinin bilinmesi tarımsal üretimde başarı oranının artışının sağlanmasında faydalı olacaktır. Bitkisel kökenli bu atıklar; yetiştirme ortamı olarak bu gün Dünyada ve ülkemizde fazla miktarlarda kullanılan ve Dünyadaki kaynakları giderek azalmakta olan torf için bir alternatif olarak görülmekte ve torfun yerine kullanım imkânları araştırılmaktadır. Bu derlemede; gerek dünyada gerekse ülkemizde yakılarak heba edilen ve çevre kirliliğine neden olan bitkisel hasat atıkları ve tarımsal üretim atıklarının özellikleri, tarımda kullanılabilme olanakları ve torfun yerine kullanılabilme imkânları değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bitkisel atık, Tarımsal endüstri atıkları, Yetiştirme ortamı, Organik madde, Torf

Kaynakça

• Ak, İ., Uzatıcı, A. 2001. Şeker Pancarı Yapraklarının Hayvan Beslenmesinde Kullanımı. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 32 (1), 95–99.
• Anonim, 2004. Sebzecilik 2. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Yaygın Çiftçi Eğitim Projesi.
• Anonim, 2005. Antalya Tarım İl Müdürlüğü.
• Anonim, 2006a. Türkiye’de Tarımsal Atıkların Değerlendirilmesi. http://www.agrowaste- tr.org/ablife/index.php
• Anonim, 2006b. Türkiye Yem Sanayicileri Birliği http://turkiyeyembir.org.tr/v2/index.php?t emplateid=news&id=22 Toplantısı.
• Anonymous, 2006a. FAO Yearbook. Statical Databases.
• Anonymous, 2006b. Growing Media for Greenhouse Extension Services. The University of Tennessee. http://www.utextension.utk.edu/publicati ons/pbfiles/PB1618.pdf Agricultural PB1618. http://www.techno
• Anonymous, 2006d. The Value of Straw http://variety.wsu.edu/Updates/F2_Value _of_Straw.htm
• Aydeniz, A., Brohi, A. 1991. Gübreler ve Gübreleme. C.Ü. Tokat Ziraat Fakültesi Yayınları:10, Ders Kitabı : 3, Tokat.
• Bauder, J. 2000. Cereal Crop Residues and Plant University Communications Services
• Bayındır, Ş., Şahin, S., Uysal, F. 2004. Türkiye’de Çiftlik Gübresi Kullanım Potansiyeli. Türkiye 3.Ulusal Gübre Kongresi, Tarım-Sanayi-Çevre, 11–13 Ekim, 2004. ss 735.
• Benito, M., Masaguer, A., Moliner, A., De Antonio, R. 2005a. Chemical and Physical Properties of Pruning Waste Compost and Their Seasonal Variability. Bioresource Technology. Article in Press.
• Benito, M., Masaguer, A., De Antonio, R., Moliner, A. 2005b. Use of Pruning Waste Compost as a Component in Soilless Growing Media. Bioresource Technology 96, 597–603.
• Can, A., Denek, N., Yazgan, K. 2003. Şeker Pancarı Maddeleri İlavesinin Silaj Kalitesi ile in vitro Düzeylerine Etkisi. YYÜ Vet Fak Derg 14 (2):26–29. Değişik Katkı Kuru Madde Sindirilebilirlik
• Cheuk, W., Lo, K.V., Branion, R.M.R., Fraser, B. 2003. Benefits of Sustainable Waste Management Greenhouse Environmental Science and Health. Part B, Pesticides, Food Contaminants, and Agricultural Wastes 38 (6) : 855-863. of
• Çalışkan, N., N, Koç., A, Kaya, T, Şenses, 1997, Hazelnut Husk, Fourth Int. Sym. Hazelnut, (Eds. A. I. Köksal, Y. Okay, N. T. Güneş), Acta Hort. 445 ISHS, 1997
• Di Blasi, C., Tanzı, V., Lanzetta, M. 1997. A Study of the Production of Agricultural Residues in Italy. Biomass and Bioenergy Vol. 12 No.5 pp. 321–331.
• Erdal, İ., Aydemir, O. 2003. Gül Posasının Doğrudan ve Zenginleştirilmiş Formunun Tarımda S.D.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 7.1 (2003)20–26. Olanakları.
• Gomez, A., Bernal, M.P., Roig, A. 2002. Growth of Ornamental Plants in Two Composts Prepared From Agroindustrial Wastes. Bioresource Technology 83, 81– 87.
• Günay, A., İlbay, M.E., Demir, K., Barış, E. 1996. Kullanılmış Mantar Kompostunun Bazı Süs Bitkilerinin (Petunia hybridia, Ageratum mexicanum, Tagetes erecta) Yetiştiriciliğinde Kullanım Olanakları. Türkiye V. Yemeklik Mantar Kongresi, 5-7 Kasım, 240-247 Yalova.
• Kaboneka, S., Nivyiza, J.C., Sibomana, L. 2006. Effects of Nitrogen and Phosphorus Fertilizer Addition on Wheat Straw Carbon Decomposition in a Burundi Acidic http://www.prgaprogram.org/webciat/tsbf _institute/managing_nutrient_cycles/AfN etCh10.pdf Soil.
• Kacar, B., Kovancı, İ., Atalay, İ.Z. 1980. Utilization of The Tea Waste Products of Tea Factories in Agriculture. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı 29(1):158–173.
• Kacar, B. 1986. Gübreler ve Gübreleme Tekniği. T.C. Ziraat Bankası Kültür Yayınları No: 20.
• Kacar, B., Taban, S., Kütük, A.C. 1996. Çay Atıklarının Zenginleştirilmiş Organik Gübreye Dönüştürülerek Kullanılması Araştırma Geliştirme Uygulama Projesi. Kesin Rapor, Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü Rize.
• Kacar, B., Taban, S., Kütük, C. 2004. Çay Atıklarının Zenginleştirilmiş Organik Gübreye Dönüştürülmesi. Türkiye 3. Ulusal Gübre Kongresi, Tarım-Sanayi- Çevre, 11–13 Ekim 2004, Tokat, 805- 814.
• Kara, E.E. 1996. Tütün Fabrikasyon Atıklarının Toprağın Biyolojik Aktivitesi ve Azot Kazancına Etkisi. Anadolu, J. of AARI 6 (2), 100–111.
• Kasap, Y. 1991. Melasın Toprağın Fiziksel Özellikleri ve Bitki Gelişimine Etkisi. Ziraat 247,21-24) Dergisi Sayı: Kocaeli Üniversitesi
• Kaygısız, H. 1996. Organik Gübreler, Topraktaki Ülkemizdeki Hasad Dergisi Yıl: 12 Sayı: 137, 30–31. Kaynakları.
• Kürklü, A., Bilgin, S., Külcü, R., Yaldız, O. 2004. Bazı Sera Bitkisel Biyokütle Atıklarının Miktar ve Enerji İçeriklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Biyoenerji 2004 Sempozyumu (baskıda)
• Kütük, C., Taban, S., Kacar., Samet H. 1996. Etkinlikleri Yönünden Çay Atığı İle Ahır Gübresi ve Değişik Kimyasal Gübrelerin Karşılaştırılması. Tarım Bilimleri Dergisi 2 (3) 51–57.
• Kütük, C. 2000. Çay Atığı Kompostu ve Atık Mantar Kompostunun Yetiştirme Ortamı Bileşeni Yetiştiriciliğinde Kullanılması. MKÜ Ziraat Fakültesi Dergisi 5 (1–2): 75–86
• Kütük, C., Çaycı, G. 2000. Ağaç Kabuğunun Yetiştirme ortamı Olarak Begonya (Begonia Yetiştiriciliğinde Kullanılması. Tarım Bilimleri Dergisi 2000, 6(2) 54–58.
• Kütük, C., Çaycı, G., Baran, A., Başkan, O., Hartmann, R. 2003. Effects of Beer Factory Sludge on Soil Properties and Growth of Sugar Beet (Beta vulgaris saccharifera Technology 90 (2003) 75-80. Bioresource
• Kütük, C., Çaycı, G. 2005. Effect of Beer Factory Sludge on Yield Components of Wheat and Some Soil Properties. http://toprak.org.tr/isd/isd_57.htm
• Özenç, N. 2004. Fındık Zurufu ve Diğer Organik Materyallerin Fındık Tarımı Yapılan Toprakların Özellikleri ve Ürün Kalitesi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi. Ankara
• Peşken, A. 2001. Fındık Zurufundan Hazırlanan Yetiştirme Ortamlarının Pleurotus sajor- caju Mantarının Verimine ve Bazı Kalite Özelliklerine Etkisi. Bahçe 30 (1-2): 37- 43
• Pilanalı, N. 2000. Tarladaki Anızı Yakma, Toprağın Geleceğini Karartma. Hasad Dergisi Yıl: 16 Sayı: 168, 26-28.
• Pilanalı, N. 2001. Tezek Bir Yakıt Değildir, O Toprak İçin Bir Kandır. Hasad Dergisi Yıl:16 Sayı: 190, 16–18.
• Sarep, C.I. 1992. The Promise of Pomace. University of California Sustainable Agriculture Research and Education Program.http://www.sarep.ucdavis.edu/N EWSTLR/v/n1/sa-3.html
• Sönmez, S., Kaplan, M., Orman, Ş., Sönmez, İ. 2002. Antalya-Kumluca Yöresi Domates Seralarında Hasat Sonrası Bitkisel Atıklarla Kaldırılan Besin Maddeleri Miktarları Değerlendirilmesi İle İlgili Öneriler. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15 (1), 19–25. Atıkların
• Tosun, İ., Gönüllü, M. T., Günay, A. 2003. Gül Posasının Gözenek Malzemesi ve Aşının Etkisi. Araştırma Makalesi. Yıldız Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü, İstanbul. http://www.yildiz.edu.tr/~gonul/makalele r/m18.pdf
• Tosun, İ., Gönüllü, M. T., Arslankaya, E. 2005. Gül Sanayi Proses Atıkları Özelliklerinin Belirlenmesi. Yıldız Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü, İstanbul. http://www.yildiz.edu.tr/~gonul/bildiriler/ b82.pdf
• Tüzel, Y. 2004. Ülkemizde Seracılığın Gelişimi. V. Sebze Tarımı Sempozyumu Bildiriler Çanakkale Üniversitesi Ziraat Fakültesi. 21–24 Eylül.
• Varış, S., Altıntaş, S., Butt, S. J. 2000. Cibre ve Cibre Torba Kültürü Hasad Dergisi Yıl: 16 Sayı: 186, 40-43
• Yıldız, S., Demirci, Z. 1999. Kültür Mantarı (Pleurotus Değerlendirilen Bazı Lignoselülozik Atık ve Atıkların Verim Üzerine Etkileri. Tarım Bilimleri Dergisi 5(1), 15–23.
• Zeytin, S., Baran, A. 2003. Influences of Composted Hazelnut Husk on Some Physical Properties of Soils. Bioresource Technology 88, 241–244.