Determination of effects on shoot rate of seeds of yellow gentian (Gentiana lutea subs. symphyandra) of different sowing times and treatments

Yıl 2011, Cilt: 28 Sayı: 1, 37 - 46, 01.03.2011

Serdar Erken Nilüfer Kaleci

Öz

This study was carried out at Yalova Atatürk Central Horticultural Research Institute between 2009-2010, in order to determine potential of seed germination of yellow gentian (Gentiana lutea subs.symphyandra), a rarely disseminated and endangered species in Turkey due to collection from the nature. In this study, the emergence rate of seeds treated different pretreatments were determined at unheated greenhouse conditions at different dates. Moreover the emergence rate of seeds treated with stratification at +1 ºC in different periods and different sowing times were determined at outdoor. At the end of the study, seeds treated with stratification at +1 ºC in different periods at unheated greenhouse and stratification at +1 ºC from seed harvest until 1-15 January at outdoor showed the best emergence rate.

Anahtar Kelimeler

Gentiana lutea subsp. symphyandra; Yellow Gentian; Stratification; Emergence rate of seed

Farklı ekim zamanı ve uygulamaların Censiyan (Gentiana lutea subs. symphyandra) tohumlarının çıkış gücü üzerine etkilerinin belirlenmesi

Öz

Bu çalışma Türkiye’de nadir yayılış gösteren ve nesli tehlike altında olan Censiyan (Gentiana lutea subs.symphyandra) tohumlarının çoğaltılabilme imkanlarının araştırılması amacıyla 2009-2010 yılları arasında Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü’nde yürütülmüştür. Çalışmada, ısıtmasız sera koşullarında farklı tarihlerde ekilen ve farklı ön uygulama yapılan tohumların çıkış gücü ile + 1 ºC’de farklı sürelerde nemli katlamaya tabi tutulan ve farklı dönemlerde ekilen tohumların dış koşullarda çıkış gücü incelemiştir. Çalışmanın sonunda, en iyi çıkış oranı ısıtmasız sera koşullarında +1 ºC’de 5 ay süreli nemli katlama yapılmış tohumlardan elde edilmiştir. Dış koşullarda ise en iyi çıkış oranı tohum hasadından 1–15 Ocak tarihine kadar +1 ºC’de nemli katlama uygulamasından elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gentiana lutea subsp. symphyandra; Censiyan; Katlama; Tohum çıkış gücü

Kaynakça

• Akan, H., Temel, M., Tatlı, A. 1999. Kütahya’da Nadir Yayılış Gösteren Gentiana lutea spp. sypmhandra (Murb.) Hayek Üzerinde Taksonomik, Morfolojik ve Ekolojik Bir Araştırma. I. Uluslararası Doğal Çevreyi Koruma ve Ehrami Karaçam Sempozyumu , 23-25 Eylül, Kütahya, 269-279.
• Anonim, 2007. Ulusal Biyolojik Çeşitlilik Stratejisi ve Eylem Planı. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı. Ankara. 176 s.
• Anonim, 2008. Plants For A Future, Gentiana lutea. Retrieved http://www.pfaf.org/database/plants.php?Gentiana+lutea. September 23, 2008.
• Anonim, 2009. Wikipedia The Free Encyclopedia, Gentiana lutea. Retrieved. http://en.wikipedia.org/wiki/Gentiana_lutea. September 23, 2009.
• Anonim, 2010a. Türkiye Bitki Veri Servisi (TUBİVES),
• http://www.eski.tubitak .gov.tr/tubives /index.php?com =1100. 14.01.2010.
• Anonim, 2010b. Centiyan. http://www.sifavi.com/Bitkiler/centıyan.html ,14 Ocak 2010.
• Arslan, N., Yılmaz G. 1989. Farklı Ön Muamele ve Gibberelik Asit (GA ) Dozlarının Gentiana lutea L. Tohumlarının Çimlenmesine Etkisi. VIII. Bitkisel İlaç Hammeddeleri Toplantısı, 19-21 Mayıs 1989, İstanbul, Cilt II, 103-109. 3
• Davis, P.H. 1978. Gentiana lutea. Flora Of Turkey, ISBN: 0-85224-336-7, Edinburg. Volume 6:184.
• Ekim, T., Koyuncu, M., Vural, M., Duman, H., Aytaç, Z., Adıgüzel, N., 2000. Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı (Eğrelti ve Tohumlu Bitkiler). ISBN: 975-93611-0-8, Ankara. 166.
• Huxley A., 1992. The New RHS Dictionary of Gardening. Retrieved September from http://www.pfaf.org/database/plants.php?Gentiana+lutea, 23,2008.
• Karagüzel, O., Baktır, İ., Çakmakçı, S., Ortaçeşme, V., Aydınoğlu, B., Atik, M. 2002. Skarifikasyon Yöntemleri, Sıcaklık ve Ekim Zamanlarının Lupinus varius L.’un Bazı Çimlenme Özelliklerine Etkileri. II. Ulusal Süs Bitkileri Kongresi. 22-24 Ekim, Antalya. 40-47.
• Kery, M., Matthies, D., Spillman, H.H. 2000. Reduced Fecundity And Ofspring Performance In Small Populations Of The Declining Grassland Plants Primula veris and Gentiana lutea. Journal Of Ecology, Volume:88, British. 17-30.
• Kohlein, F. 1991. Gentians. ISBN: 0-88192-192-0, London. p 183.
• Lorite, J. Girela, M.R., Castro, J., 2007. Patterns Of Seed Germination In Mediterranean Mountains: Study On 37 Endemic And Or Rare Species From Sierra Nevada, SE Spain. Candollea. ISSN: 0373-2967, Spain. 62 (1): 1-12,
• Molero, R., Cristobal R. 2006. Collecting Arctostaphylos uva-ursi, Gentiana lutea and Thymus in Northern Spain. Assessing the Sustainable Yield in Medicinal and Aromatic Plant Collection. International Academy for Nature Conservation, Isle of Vilm, 14 - 17 September, Germany, 14.
• Momcilovic, I., Grubisic, D., Neskovic, M., 1997. Micropropagation of four Gentiana species (G.lutea, G.cruciata, G.purpurea, G.acaulis). Plant Cell, Tissue and Organ Culture, ISSN: 0167-6857, Vol.49, Iss.2, Yugoslavia, 141-144.
• Öztürk, N., 1997. Gentiana lutea subsp. symphyandra (Murb.) Hayekİridoitleri. Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Farmakoknozi Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, Eskişehir. 165 s.
• Petrova, M., Zagorska, N., Tasheva, K., Evstatieva, L., 2006. In Vitro Propagation of Gentiana Lutea L.. Genetics and Breeding, ISSN: 1310-4292, Vol.35, Iss.1-2, Bulgaria, 63-68.