Usage possibilities of some gypsophila species naturally grown in Türkiye as ornamental plants

Yıl 2012, Cilt: 29 Sayı: 1, 37 - 47, 01.03.2012

Ayşe Kaya , Özgül Karagüzel , Köksal Aydinşakir , Soner Kazaz Adnan Özçelik

Öz

Türkiye is the homeland of many plant species as it is located in a region where three important gene centers intersect. The richness of the Turkish flora is also an important source for the utilization of plants with different purposes. Therefore, it is quite essential to cultivate the species in our flora and determine their usage possibilities in the ornamental plants sector both in terms of the ex-situ conservation of the species and their conversion into an economic value. In this study that was conducted between 2005 and 2008, the populations of Gypsophila (Gypsophila sp.) species distributed in the natural vegetation of Türkiye were studied in terms of their potential for usage as ornamental plants, and seed and herbarium specimens were collected from 118 different locations. In addition, some 11 natural Gypsophila populations obtained from the Center for Gene Sources of the Aegean Agricultural Research Institute were also evaluated in the study. The seeds were sown in the Bati Akdeniz Agricultural Research Institute in Antalya, and the seedlings obtained were transferred to the collection garden and examined in terms of some phenological-morphological characteristics (plant height, branching status, petal shape, petal size, and petal color). With the data obtained in the study, suggestions were made about in which area the species under examination could be utilized in the ornamental plants sector. Furthermore, the obtained materials can be used as breeding materials in future studies.

Anahtar Kelimeler

Floriculture; Gypsophila; Genetic resources

Türkiye’de doğal olarak yetişen bazı gypsophila (Gypsophila sp.) türlerinin süs bitkisi olarak kullanım olanakları

Öz

Türkiye, üç önemli gen merkezinin kesiştiği bir bölgede yer alması nedeniyle pek çok bitki türünün anavatanı konumundadır. Türkiye florasının zenginliği aynı zamanda bitkilerin farklı amaçlarla kullanılması için de önemli bir kaynaktır. Bu nedenle florada yer alan türlerin kültüre alınarak süs bitkileri sektöründe kullanım olanaklarının belirlenmesi, hem türlerin ex-situ korunması hem de ekonomik değere dönüştürülmesi bakımından oldukça önemlidir. 2005-2008 yılları arasında yürütülen bu çalışmada, Türkiye doğal bitki örtüsünde yayılış gösteren Gypsophila (Gypsophila sp.) türlerine ait populasyonlar, süs bitkisi olarak kullanım potansiyelleri yönünden taranmış ve 118 farklı lokasyondan tohum ve herbaryum örnekleri toplanmıştır. Ayrıca, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Gen Kaynakları Merkezi’nden temin edilen 11 adet doğal gypsophila populasyonu da çalışmada değerlendirilmiştir. Tohumlar, Antalya Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde ekilmiş, elde edilen fideler koleksiyon bahçesine aktarılmış ve bazı fenolojik-morfolojik özellikler (bitki boyu, dallanma durumu, petal şekli, petal boyu, petal rengi) yönünden incelenmiştir. Çalışmada elde edilen verilerle, incelenen türlerin süs bitkileri sektöründe hangi alanda değerlendirilebileceğine yönelik öneriler sunulmuştur. Ayrıca elde edilen materyaller ileride yapılacak çalışmalarda ıslah materyali olarak kullanılabilecektir.

Anahtar Kelimeler

Süs bitkileri; Gypsophila; Genetik kaynaklar

Kaynakça

• Altınayar, G. 1987. Bitki Bilimi Terimleri Sözlüğü. T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı, 308 s., Ankara.
• Ataşlar, E. 1999. Batı Anadolu Gypsophila L. Türleri Üzerinde Biyosistematik Çalışmalar. Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 128 s., Eskişehir.
• Baytop, N., 1997. Türkçe Bitki Adları Sözlüğü. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu Yayınları, 578 s., Ankara.
• Davis, P.H. 1965. Flora of Turkey and The East Agean Islands. Vol. 2:149-171, Edinburgh, University Pres. England.
• Foster, H.L. 1968. Rock Gardening. Houghton Mifflin Company, Boston, p 466.
• Gaygısız, M., Akınerdem, F. 1998. Konya Yöresi Çöven Türlerinden Gypsophila venusta Fenzl.’ın Bazı Bitkisel Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 12(16): 56-64.
• Huber-Morath, A. 1967. Beitrage zur Kenntnis der Verbreitung von Gypsophila und Bolanthus in Anatolien. Bauhinia 2, p: 177-191
• Karagüzel, O., Uzun, G., Altan, S., Söğüt, Z., Ortaçeşme, V. 1992. Gypsophila paniculata L.'de Anaçlık Tesisi ve Çelikten Fide Üretimi Üzerinde Araştırmalar. Türkiye I. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi Cilt II (Sebze-Bağ-Süs Bitkileri):641-646.
• Karagüzel, O., Altan, S. 1999. Gypsophila paniculata L. “Perfecta”nın Büyüme ve Çiçeklenmesi Üzerine Dikim Zamanı ve Gün Uzunluğunun Etkileri. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 23, Ek Sayı 2: 257- 280.
• Karagüzel, O., Ortaçesme, V. 2000. Gypsophila Yetiştiriciliğinde Dikim Sıklığının Verim, Kalite ve Aydınlatma Enerjisinin Verimli Kullanımına Etkisi. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 24:691-697.
• Korkmaz, M. 2007. Türkiye’de Yetişen Tek Yıllık Gypsophila L. (Caryophylaceae) Taksonları Üzerinde Biyosistematik Çalışmalar. Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, 247 s., Isparta.
• Korkmaz, M., Özçelik, H. 2011. Türkiye Gypsophila L. (Caryophyllaceae) Taksonlarının Ekolojik Özelliklerine Katkılar. X. Ulusal Ekoloji ve Çevre Kongresi, 04-07 Ekim 2011, Bildiri Özetleri, s:423, Çanakkale.
• Korkut, A.B. 2004. Çiçekçilik. Hasat Yayıncılık Ltd. Şti. ISBN, 975-8377-28-0, 222 s., İstanbul.
• Özgökçe, F. 1995. Doğu Anadolu’da Yayılış Gösteren Bazı Gypsophila L. (Caryophylaceae) Türleri Üzerinde Morfolojik, Taksonomik ve Ekolojik İncelemeler. Y. Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 66 s., Van.
• Özçelik, H., Özgökçe, F. 1996. Taxonomic Contributions to Genus Gyopsophila L. (Caryophyllaceae) from East Anatolia (Turkey). IVth Plant Life of South West Asia Symp., p:195-209, İzmir, Türkiye.
• Özçelik, H., Özgökçe, F. 1999. Gypsophila bitlisensis Bark. ve Gypsophila elegans Bieb. Üzerinde Morfolojik, Taksonomik Ve Ekolojik Araştırmalar. 1st International Symposium on Protection of Natural Environment and Ehrami Karaçam, p:295-314, 23-25 September, Kütahya, Türkiye.
• Wallace, M. 2007. Geçmişten Günümüze Türk Kültüründe “Ev Bahçesi” Anlayışı Üzerine Araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, 258 s., İzmir.
• Williams, F.N., 1989. Revision of The Forms of The Genus Gypsophila L. Jown Bot. Lond. 27:321-329.