Sahil ve geçit kuşağına uygun tescilli ve yerel nohut çeşitlerinin Batı Akdeniz Bölgesi’nde yazlık ekim verim performanslarının değerlendirilmesi

Yıl 2019, Cilt: 36 Sayı: 2, 207 - 216, 10.12.2019

Çetin Sayılğan , Mehmet Kocatürk

https://doi.org/10.16882/derim.2019.583786

Cited By: 2

Öz

Nohut, Batı Akdeniz bölgesinde düşük kaliteli ve
kuraklığa maruz kalan arazilerde yaygın olarak yetiştirilmektedir. Bu çalışma
Batı Akdeniz’de 18 tescilli ve 3 yerel nohut genotipinin adaptasyonlarını,
verim potansiyelleri ile bazı bitkisel özelliklerini belirlemek için
gerçekleştirilmiştir. Denemeler, Antalya ili Korkuteli-Ulucak ve Aksu’da olmak
üzere iki farklı lokasyonda gerçekleştirilmiştir. Tarla denemeleri 2017 ve 2018
yetiştirme sezonunda Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre dört tekerrürlü
olarak tesis edilmiştir. Denemede, çıkış gün sayısı, çiçeklenme gün sayısı,
fizyolojik olum gün sayısı, bitki boyu, ilk bakla yüksekliği, bitkide dal
sayısı, bitkide bakla sayısı, baklada tane sayısı, 100 tane ağırlığı ve tane
verimi özellikleri tespit edilmiştir. Dekara tane verimi bakımından genotip x
çevre etkileşimleri %1 önemlilik seviyesinde farklı bulunmuştur. Çalışmada tane
verimi bakımından Çağatay, Sezenbey ve Çakır çeşitlerinin daha stabil olduğu
belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cicer arietinum L., kabuli, stabilite, agronomik karakterler

Destekleyen Kurum

Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Numarası

TAGEM/17/A07/P03/001

Teşekkür

Destekleyici kurum olarak Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğümüze, lokasyon çalışmalarına arazi tahsis eden ve bize yardımlarını esirgemeyen Korkuteli Ulucak köyünden çiftçimiz Mustafa DEMİR beye ve Emeği geçen herkese teşekkürlerimizi sunuyoruz.

Evaluation of yield performance of some registered and landraces chickpea varieties in the Western Mediterranean Region

Öz

The chickpea is an important
field crop for low quality fields and drought enduring in the West
Mediterranean Region as a large area. This experiment was conducted in order to
determine the adaptation and yield potential and some agronomical
characteristics of 18 chickpea varieties and 3 local landraces. The experiments
were carried out in two locations in Antalya province Korkuteli-Ulucak and Aksu
in randomized block design with four replicates in 2017 and 2018 years. Number
of days to emergence, number of days to flowering, number of days to maturity,
plant height, first pod height, number of branches and pods per plant, number
of seeds per pod, 100 seed weight, seed yield were determined. Genotype x
environment interaction was significant at 1% of probability for seed yield.
According to yield stability parameters Çağatay, Sezenbey and Çakır were the
most stable varieties.

Anahtar Kelimeler

Cicer arietinum L., kabuli, stabilitiy, agronomical characteristic, Chickpea

Proje Numarası

TAGEM/17/A07/P03/001

Kaynakça

• Akçin, A. (1988). Yemeklik dane baklagiller. Selçuk Üniversitesi Yayınları. 43. Ziraat Fakültesi Yayınları 8, 307-367 s.
• Altınbaş, M., & Sepetoğlu, H. (2001). Yeni geliştirilen nohut hatlarının Bornova koşullarında verim ve bazı tarımsal özellikleri üzerinde araştırmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(2-3):39-46.
• Altınbaş, M. (2004). Kışlık nohutta hasat indeksi stabilitesi ve tane verimi ile ilişkisi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 41(3):111-121.
• Anlarsal, A.E., Yücel, C., & Özveren, D. (1999). Çukurova koşullarında bazı nohut (Cicer arietinum L.) hatlarının verim ve verimle ilgili özelliklerinin saptanması üzerine bir araştırma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, s:342-347.
• Beysarı, V. (2012). Bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin Bingöl koşullarındaki verim ve adaptasyon yeteneklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bingöl Üniversitesi, Bingöl.
• Bıçaksız, Y. (2010). Bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin Orta Anadolu koşullarına adaptasyonu. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Bozoğlu, H., & Gülümser, A. (2000). Determination of genotype x environment interactions of some agronomic characters in dry bean (Phaseolus vulgaris L.). Turkısh Journal of Agrıculture and Forestry, 24(2):211-220.
• Cinsoy, A.S., Nevin, A., & Meral, Y. (1997). Ege bölgesinden toplanan nohut (Cicer arietinum L.) genetik kaynakları materyalinin karakterizasyonu: I-kantitatif karakterler. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 7(2):1-14.
• Çancı, H.. & Toker, C. (2009). Evaluation of yield criteria for drought and heat resistance in chickpea (Cicer arietinum L.). Journal of Agronomy and Crop Science, 195(1):47-54.
• Çerikçi, M.Ç. (2017). Kahramanmaraş koşullarına uygun kışlık nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi. Kahramanmaraş.
• Düzdemir, O., & Akdağ, C. (2007). Bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin genotip x çevre interaksiyonlarının belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, (24)1:27-34.
• Düzgüneş, O., Kesici T., Kavuncu, O., & Gürbüz, F. (1987). Araştırma ve deneme metotları (İstatistik metodları-II). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 1021: 381 s, Ankara.
• Eberhart, S.A., & Russell, W.A. (1966). Stability parameters for comparing varieties 1. Crop Science, 6(1): 36-40.
• FAO, (2019). Dünya Gıda ve Tarım Örgütü İstatistikleri. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC, Erişim tarihi:20.06.2019
• Finlay, K.W., & Wilkinson, G.N. (1963). The analysis of adaptation in a plant-breeding programme. Australian Journal of Agricultural Research, 14(6):742-754.
• Hadjichristodoulou, A. (1984). New chickpea varieties for winter sowing and mechanical harvesting. ed: Printed by M. S. Zevlaris & Sons Ltd. Strovolos: MPKV; Maharastra Technical Bulletin 58: 1-8.
• Kaçar, O., Göksu, E., & Azkan, N., (2005). Bursa'da kışlık olarak yetiştirilebilecek nohut (Cicer arietinum L.) hatlarının belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(2):33-45.
• Karakan Kaya, F. (2014). Bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin Elazığ koşullarındaki verim ve adaptasyon yeteneklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bingöl Üniversitesi. Bingöl.
• Karaköy, T., & Gülcan, H. (2008). Çukurova ve Orta Anadolu Bölgeleri’nden toplanan bazı yerel nohut (Cicer arietinum L.) genotiplerinin verim ve verimle ilgili özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Karaköy, T. (2011). Kışlık yetiştirilen bazı nohut (Cicer arietinum L.) hat ve çeşitlerinin Çukurova ekolojik koşullarında verim ve verim komponentleri açısından değerlendirilmesi. Türkiye 9. Tarla Bitkileri Kongresi, s: 619-624.
• Karasu, A., & VuraL, H. (2006). Bazı nohut genotiplerinin (Cicer arietinum L.) Isparta şartlarına adaptasyonu üzerine kantitatif bir yaklaşım. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(2):9-13.
• Karasu, A., Karadoğan, T., Çarkçi, K., & Türk, M. (1999). Isparta koşullarında bazı nohut (Cicer arietinum L.) hat ve çeşitlerinin adaptasyonu üzerine bir araştırma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, s: 336-341.
• Mart, D., Cansaran, E., & Karaköy, T. (2005). Çukurova koşullarında nohutta (Cicer arietinum L.) bazı özellikler yönünden genotip x çevre interaksiyonları ve uyum yeteneklerinin saptanması üzerine bir araştırma. Türkiye 6. Tarla Bitkileri Kongresi, s:1027-1032.
• Misra, R.C. (1991). Stability of heritability, genetic advance, and character association estimates in chickpea. International Chickpea Newsletter, 25: 10-11.
• Mühür, H.N., & Anlarsal, A. (1996). Çukurova bölgesi koşullarında bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinde farklı ekim zamanlarının verim ve verimle ilgili bazı özellikler üzerine etkilerinin araştırılması. Çukurova Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 7(1): 183-186.
• Öncan, F. (2000). Nohut (Cicer arietinum L.) hasat indeksi, biyolojik verim performansı ve bunların tane verimi ve bazı agronomik özellikler üzerine araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi Ege Üniversitesi, İzmir.
• Özdemir, S, Karadavut, U., & Erdoğan, C. (1999). Doğu Akdeniz Bölgesi’nde kışlık ekilen bazı nohut çeşitlerinde stabilite analizi. Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 23(ek sayı1): 201-205.
• Popalghat, G.R., Patil J.V., Deshmukh, R.B., & Mhase, L.B. (1999). Stability for yield and yield components in chickpea (Cicer arietinum L.). Legume Research, 22(4): 254-258.
• Saxena, M.C., & Singh, K.B. (1987). The chickpea. Commonwealth Agricultural Bureaux International. Wallingford, Oxon, UK.
• Saxena, N.P., Kapoor, S.N., & Bisht, D.S. (1983). Emergence of chickpea seedlings in suboptimal seedbed moisture. International Chickpea Newsletter, 9:12-14.
• Singh, K.B., Witcombe, J.R., & Malhotra, R.S., (1983). Internatonal Center for Agricultural Research in the Dry Areas. Kabuli chickpea germplasm catalog. Aleppo, Syria: International Center for Agricultural Research in the Dry Areas.
• Singh, K., & Bejiga, G. (1990). Analysis of stability for some characters in kabuli chickpea. Euphytica, 49(3): 223-227.
• Singh, K.B. & Reddy, M.V. (1993). Resistance to six races of ascochyta rabiei in the world germplasm collection of chickpea. Crop Science, 33(1): 186-189.
• Şehirali, S., & Özgen, M. (1988). Bitki Islahı. Ankara Üniversitesi Yayınları, Ders Kitabı:1059, 310 s., Ankara
• Tekatlı, M., Kılınç, C., & Çınkır, M. A. (2017). Bazı kışlık nohut (Cicer arietinum L.) hatlarında bazı tarımsal karakterlerin ve karakterler arası ilişkilerin belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 26 (Özel Sayı):138-141.
• Toker, C., & Çancı, H. (2003). Selection of chickpea (Cicer arietinum L.) genotypes for resistance to Ascochyta blight [Ascochyta rabiei (Pass.) Labr.], yield and yield criteria. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 27(5):277-283.
• Topalak, C. & Ceyhan, E. (2016). Nohutta farklı ekim zamanlarının tane verimi ve bazı tarımsal özellikler üzerine etkileri. Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi, 2(2):128-135.
• Tosun, O., & Eser, D. (1975). Nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinde verim ile bazı morfolojik özellikler arasındaki ilişkiler. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı, 25(1):171-180.
• TÜİK, 2019. Türkiye İstatistik Kurumu Veri Tabanları. http://tuik.gov.tr/PreTabloArama.do?metod=search&araType=vt Erişim tarihi: 20.06.2019.
• Uzun, A., Özçelik, H., & Yılmaz, S. (2012). Seçilmiş bazı nohut (Cicer arietinum L.) hatlarının agronomik ve kalite özellikleri bakımından değerlendirilmesi. Akademik Ziraat Dergisi, 1(1):29-36.
• Vural, H., & Karasu, A. (2007). Variability studies in chickpea (Cicer arietinum L.) varieties grown in Isparta, Turkey. Revista Científica UDO Agricola, 7(1):35-40.
• Yurtsever, N. (1984). Deneysel İstatistik Metodları. Tarım, Orman ve Köyişleri Bakanlığı, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Yayınları:121/56, 143 s, Ankara.
• Zeren, Y., Özcan, T., & Işık, A. (1991). Nohut hasat ve harman mekanizasyonu üzerinde bir araştırma. Doğa Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 15:215-223.