Genç Yetişkinlerin Duygu Düzenleme Güçlüklerini Yordayan Şema Alanlarının Belirlenmesi

Yıl 2024, Sayı: 62, 2662 - 2678, 30.12.2024

Murat Karakuloğlu , Betül Düşünceli

https://doi.org/10.53444/deubefd.1406293

Öz

Araştırmanın amacı; genç yetişkinlerde, şema alanlarının duygu düzenleme güçlüğü düzeylerini yordama durumunu tespit etmek ve duygu düzenleme güçlüğü düzeylerini cinsiyete göre incelemektir. Bu araştırma ilişkisel modelin kullanıldığı betimsel bir araştırmadır. Araştırmanın çalışma grubu 18-28 yaş arasındaki 590 kişiden oluşmaktadır. Çalışma gurubunu oluşturan katılımcıların 349’u (%59.2) kadın, 241’i (%40.8) erkektir. Araştırmada Young Şema Ölçeği Kısa Formundan ve Duygu Düzenleme Güçlüğü Ölçeği Kısa Formundan yararlanılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde IBM SPSS Statistics programının 23.0 versiyonu kullanılmıştır. Şema alanlarının duygu düzenleme güçlüğü düzeylerini yordama durumunu tespit etmek için regresyon analizi yapılmıştır. Duygu düzenleme güçlüğü düzeylerinin cinsiyete göre anlamlı farklılık gösterip göstermediği Bağımsız Örneklemlerde t-Testi ile incelenmiştir. Zedelenmiş otonomi, yüksek standartlar ve diğeri yönelimlilik şema alanının duygu düzenleme güçlüğü değişkenini pozitif yönde ve istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yordadığı bulunmuştur. Kopukluk ve zedelenmiş sınırlar şema alanının ise duygu düzenleme güçlüğü değişkeninin bir yordayıcısı olmadığı saptanmıştır. Duygu düzenleme güçlüğü düzeylerinin cinsiyete göre anlamlı farklılık gösterdiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Genç yetişkinler, Şema alanları, Erken dönem uyumsuz şemalar, Duygu düzenleme güçlüğü.

Identifying Schema Domains That Predict Young Adults' Emotion Regulation Difficulties

Öz

The purpose of this study is to determine the predictive role of schema domains for levels of emotional regulation difficulties in young adults and to examine levels of emotional regulation difficulties by gender. This research is descriptive research using the relational model. The study group of the research consists of young adults aged 18-28, consisting of 590 voluntary participants. 349 (59.2%) of the participants forming the study group were female and 241 (40.8%) were male. The study used the Young Schema Questionnaire-Short Form and the Turkish version of the Difficulties in Emotion Regulation Scale-Brief Form. The IBM SPSS 23.0 Statistics program was used to analyze the data. Hierarchical multiple regression analysis was performed to determine the predictive role of schema domains in emotion regulation difficulties. Independent samples t-tests were used to compare emotion regulation difficulties by gender. Analyses revealed that impaired autonomy, relentless standards, and other-directedness schema domain positively and statistically predicted the difficulty in the emotion regulation. It was found that the Disconnection and Impaired Limits schema domains were not predictors of the Difficulty in Emotion Regulation variable. Finally, it was also found that levels of difficulty in emotion regulation differed significantly by gender.

Anahtar Kelimeler

Young adults, Schema domains, Early maladaptive schemas, Difficulties of emotional regulation.

Kaynakça

• Arnett, J. J. (2006). The psychology of emerging adulthood: what is known, and what remains to be known? In J. J. Arnett & J. L. Tanner (Eds.), Emerging adults in America: Coming of age in the 21st century (pp. 303–330). American Psychological Association.
• Arntz, A. & Jacob, G. (2013). Schema therapy in practice: An introductory guide to the schema mode approach. John Wiley & Sons.
• Ayan, B. E. (2019). Erken dönem uyumsuz şemalar ile psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkide bilişsel çarpıtmalar ve duygu düzenleme güçlüğünün aracı rolü [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Medipol Üniversitesi.
• Akyikit, M. (2021). Yönetici ve çalışanların erken dönem uyum bozucu şemalar, duygu düzenleme güçlüğü ve psikolojik dayanıklılık düzeylerinin karşılaştırılması [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Ayseli, C. (2019). Temel psikolojik ihtiyaçlar ve kendini bağışlama: duygu düzenleme güçlüğü, suçluluk ve utanç duygularının aracılık rollerinin incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Maltepe Üniversitesi.
• Balbaba, B. (2021). Üniversite öğrencilerinin çocukluk çağı travmaları ile erken dönem uyumsuz şemaları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Bingöl, O. (2014). Toplumsal cinsiyet olgusu ve Türkiye'de kadınlık. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (3), 108-114. https://doi.org/10.18493/kmusekad.36760
• Blanchard, B. E., Stevens, A., Cann, A. T. & Littlefield, A. K. (2019). Regulate yourself: emotion regulation and protective behavioral strategies in substance use behaviors. Addictive Behaviors, 92, 95-101. https://doi.org/10.1016/j.addbeh.2018.12.020
• Briere, J. & Runtz, M. (1988). Multivariate correlates of childhood psychological and physical maltreatment among university women. Child Abuse & Neglect, 12(3), 331-41. https://doi.org/10.1016/0145-2134(88)90046-4
• Boyd, D. & Bee, H. (2015). Lifespan development. Pearson.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Campbell-Sills, L. & Barlow, D. H. (2007). Incorporating emotion regulation into conceptualizations and treatments of anxiety and mood disorders. In J. J. Gross (Ed.), Handbook of emotion regulation (pp. 542-559). Guildford Press.
• Casey, B. J. & Caudle, K. (2013). The teenage brain: Self control. Current Directions in Psychological Science, 22(2), 82-87. https://doi.org/10.1177/0963721413480170
• Christian, C., Martel, M. M. & Levinson, C. A. (2020). Emotion regulation difficulties, but not negative urgency, are associated with attention-deficit/hyperactivity disorder and eating disorder symptoms in undergraduate students. Eating Behaviors. 36, 101344. https://doi.org/10.1016/j.eatbeh.2019.101344.
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioural sciences. New York: Routledge.
• Çakır, Z. (2007). Antisosyal kişilik bozukluğunda erken dönem uyumsuz şemalar, algılanan ebeveynlik stilleri ve şema sürdürücü başa çıkma davranışları arasındaki ilişkiler: şema terapi modeli çerçevesinde bir inceleme [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Çelik, E. (2021). Yetişkin bireylerde erken dönem uyumsuz şemalar ve duygu düzenleme güçlüğü ile duygusal yeme ve psikolojik belirtiler arasındaki ilişkiler [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Dicle Üniversitesi.
• Çiçek, B. & Çopur, Z. (2018). Bireylerin kadınların çalışmasına ve toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları. International Journal of Eurasian Education and Culture, 3(4), 1-21. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ijoeec/issue/37148/428498
• Dadomo H., Grecucci A., Giardini I., Ugolini E., Carmelita A. & Panzeri M. (2016). Schema therapy for emotional dysregulation: theoretical implication and clinical applications. Frontiers in Psychology, 7, 1987.
• Eldoğan, D. (2012). Üniversite öğrencilerindeki erken dönem uyumsuz şemalar ve sosyal fobi belirtileri ilişkisinde duygu düzenleme güçlüğünün aracı rolünün incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Erök-Özkapu, D. (2020). Psikolojik danışman adaylarının ilişki inançları: çocukluk çağı travmaları ve duygu düzenleme güçlüğü bağlamında bir inceleme [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Evans, T. M., Bira, L., Gastelum, J. B., Weiss, L. T. & Vanderford, N. L. (2018). Evidence for a mental health crisis in graduate education. Nature biotechnology, 36(3), 282-284. https://doi.org/10.1038/nbt.4089.
• Fassbinder, E., Schweiger, U., Martius, D., Brand-de Wilde, O. & Arntz, A. (2016). Emotion regulation in schema therapy and dialectical behavior therapy. Frontiers in psychology, 7, 1373. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2016.01373
• Faustino, B. & Vasco, A. B. (2020). Relationships between emotional processing difficulties and early maladaptive schemas on the regulation of psychological needs. Clinical Psychology & Psychotherapy, 27(6), 804-813.
• Fergus, T. A. & Bardeen, J. R. (2014). Emotion regulation and obsessive–compulsive symptoms: a further examination of associations. Journal of Obsessive-Compulsive and Related Disorders, 3(3), 243-248. https://doi.org/10.1016/j.jocrd.2014.06.001.
• Ferguson, K. S. & Dacey, C. M. (1997). Anxiety, depression and dissociation in women health care providers reporting a history of childhood psychological abuse. Child Abuse & Neglect, 21(10), 941-952. https://doi.org/10.1016/S0145-2134(97)00055-0
• Gratz, K. L. & Roemer, L. (2004). Multidimensional assessment of emotion regulation and dysregulation: Development, factor structure, and initial validation of the difficulties in emotion regulation scale. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 26(1), 41-54. https://doi.org/10.1023/B:JOBA.0000007455.08539.94
• Greenberg, L. S. (2015). Emotion-focused therapy: Coaching clients to work through their feelings (2nd ed.). American Psychological Association.
• Gross, J. J. & Munoz, R. F. (1995). Emotion regulation and mental health. Clinical Psychology: Science and Practice. 2, 151-164. http://dx.doi.org/10.1111/j.1468-2850.1995.tb00036.x
• Gündüz, H. (2016). Yetişkinlerde bilinçli farkındalık ve duygu düzenleme arasındaki ilişki [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Nişantaşı Üniversitesi.
• İnce, E. H. (2022). Erken dönem uyum bozucu şemalar ve dijital flört şiddeti arasındaki ilişkide olumlu duygu düzenleme güçlüğü ve olumsuz duygu düzenleme güçlüğünün aracı rolü [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Işık Üniversitesi.
• Janovsky, T., Rock, A. J., Thorsteinsson, E. B., Clark, G. I. & Murray, C. V. (2020). The relationship between early maladaptive schemas and interpersonal problems: A meta‐analytic review. Clinical Psychology & Psychotherapy, 27(3), 408-447.
• Kahraman, S. (2024). Üniversite öğrencilerinde yeme tutumları ile erken dönem uyumsuz şemalar ve çocukluk çağı travmaları ilişkisinde otomatik düşünceler ve duygu düzenleme güçlüklerinin aracı rolünün incelenmesi. Aydın İnsan ve Toplum Dergisi, 10(1), 49-83.
• Karaçor, M. (2020). Üniversite sınavına hazırlanan öğrenciler arasında duygu düzenleme, anne-baba tutumu ve sınav kaygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hasan Kalyoncu Üniversitesi.
• Kılınç, M. & Önder, A. (2019). Ortaokul öğrencilerinin erken dönem uyumsuz şemaları ile duygu düzenleme yöntemleri arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 14(20), 96-132. https://doi.org/10.26466/opus.542052
• Kuehner, C. (2017). Why is depression more common among women than among men? The Lancet Psychiatry, 4(2), 146-158.
• Kopp, C. B. (1989). Regulation of distress and negative emotions: A developmental view. Developmental Psychology, 25(3), 343-354. https://doi.org/10.1037/0012-1649.25.3.343
• Liu, D. Y. & Thompson, R. J. (2017). Selection and implementation of emotion regulation strategies in major depressive disorder: an integrative review. Clinical Psychology Review, 57, 183-194. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2017.07.004
• Mennin, D. S., McLaughlin, K. A. & Flanagan, T. J. (2009). Emotion regulation deficits in generalized anxiety disorder, social anxiety disorder, and their co-occurrence. Journal of Anxiety Disorders, 23(7), 866-871. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2009.04.006.
• Middendorp, H.V., Geenen, R., Sorbi, M.J., Van Doornen, L. J. P. & Bijlsma, J.W.J (2005). Gender differences in emotion regulation and relationships with perceived health in patients with rheumatoid arthritis. Women Health, 42(1), 75-9. doi: 10.1300/J013v42n01_05
• Rafaeli, E., Bernstein, D. P. & Young, J. E. (2012). Şema terapi: Ayırıcı özellikler. (M. Şaşıoğlu, Çev.) İstanbul: Psikonet Yayınları.
• Rizvi, L. & Steffel, L. M. (2014). A pilot study of 2 brief forms of dialectical behavior therapy skills training for emotion dysregulation in college students. Journal of American College Health, 62(6), 434-439. https://doi.org/10.1080/07448481.2014.907298
• Roth, G., Benita, M., Amrani, C., Shachar, B. H., Asoulin, H. & Moed, A. (2014). Integration of negative emotional experience versus suppression: addressing the question of adaptive functioning. Emotion, 14, 908–919. https://doi.org/10.1037/a0037051
• Rugancı, R. N. (2008). The relationship among attachment style, affect regulation, psychological distress and mental construction of the relational world [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Saruhan, V. (2018). Genç yetişkinlikte sosyal ve duygusal yalnızlığın duygu düzenleme güçlüğü açısından incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Saygısever, M. (2021). Yeme bağımlılığının duygu düzenleme güçlüğü ölçeği ile olan ilişkisinin incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Üsküdar Üniversitesi.
• Serdar, S. (2021). Evli kişilerde evlilik uyumu, duygu düzenleme güçlüğü ve somatizasyon arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Gedik Üniversitesi.
• Soygüt, G., Karaosmanoğlu, A. & Çakır, Z. (2009). Erken dönem uyumsuz şemaların değerlendirilmesi: young şema ölçeği kısa form-3'ün psikometrik özelliklerine ilişkin bir inceleme. Türk Psikiyatri Dergisi, 20(1), 75-84.
• Tetir, D. & Sarı, B. A. (2023). Ebeveynlik biçimleri ve sınırda kişilik arasındaki ilişkide şema alanları ve duygu düzenlemenin aracı rolü. Ayna Klinik Psikoloji Dergisi, 10(3), 517-541.
• Touraine, A. (2007). Kadınların Dünyası (Çev. M. Moralı). Kırmızı Yayınları.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı (Çev. M. Baloğlu). Nobel Yayınevi.
• Tüccaroğlu, N. B. (2021). Üniversite öğrencilerinde çocukluk çağı travmaları ile duygu düzenleme güçlüğü ve öz şefkatin incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Uysal, H. (2017). Duygu düzenleme güçlükleri ile orthorexia nevrosa arasındaki ilişkide erken dönem uyumsuz şemaların etkisi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Yanıkkol-İşler, D. (2018). Erken dönem uyumsuz şemalarla kendine zarar verme davranışı arasındaki ilişki: duygu düzenleme ve kişiler arası ilişki tarzlarının aracı rolü [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Yiğit, İ. & Guzey Yiğit, M. (2019). Psychometric properties of Turkish version of difficulties in emotion regulation scale-brief form (DERS-16). Current Psychology, 38, 1503-1511. https://doi.org/10.1007/s12144-017-9712-7
• Young, J. E. (1990). Cognitive therapy for personality disorders: a schema–focused approach. Professional Resource Press.
• Young, J. E. (1999). Cognitive therapy for personality disorders: A schema-focused approach (3rd ed.). Professional Resource Press.
• Young, J. E., Klosko, J. S. & Weishaar, M. E. (2003). Schema therapy: a practitioner's guide. Guilford Press.
• Yumuşak, F. N. (2019). Üniversite öğrencilerinde duygu düzenleme güçlüğü ve duygusal tepkiselliğin psikolojik belirtiler ile ilişkisinin incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.