Uluslararası Denizlerde ve Devletlerin Ulusal Yetki Alanlarının Ötesindeki Alanlarda (Hava Sahası ve Uzay dahil) Kaynaklar için Egemenlik Yarışı: Ulusötesi Bir Güvenlik Teorisi

Yıl 2025, Cilt: 17 Sayı: 1, 132 - 155, 30.06.2025

Kenan Şahin , Levent Kırval

https://doi.org/10.18613/deudfd.1608762

Öz

Tarih boyunca devletler egemenlik alanları olarak öncelikle karaları belirlemişlerdir. Ancak teknolojinin gelişmesiyle birlikte denizlerde ve havada hakimiyet ve egemenlik kurma yarışına girmişlerdir. Bu bağlamda uluslararası denizler (açık denizler) ve uluslararası hava sahası tüm insanlığın ortak malı olarak belirlenmiştir. Son zamanlarda uzay da ulus-devlet egemenlik sınırlarının ötesinde var olan tüm insanlığın ortak malı olarak tanımlanmıştır. Tüm bu alanlarda çeşitli devletler ve şirketler balıkçılık, derin deniz madenciliği, deniz dibine boru hatları ve fiber optik kablolar döşenmesi, hava akımı uçuşları, uzaya uydular yerleştirerek haberleşme gibi faaliyetler yürütmektedir. Aslında insanlığın ortak malı olan bu alanlardaki kaynakların kullanım yarışı çeşitli tartışmaları da beraberinde getiriyor. Bir devletin ya da şirketin bu alanları dilediği gibi kullanmasının, bu alanlarda bu teknolojiye ya da kabiliyete sahip olmayan insanların haklarına zarar verip vermediğinin tartışılması elzemdir. Bu bağlamda bu makale, devletlerin ulusal egemenlikleri dışında kalan deniz, hava ve uzay alanlarındaki egemenlik mücadelelerine odaklanacak ve esas olarak bu alanlardaki kaynakların kullanım yarışını analiz edecektir. Ayrıca, bu bölgeler için bir ulusötesi güvenlik teorisi geliştirmeye çalışacaktır.

Anahtar Kelimeler

Egemenlik , Uluslararası Denizler , Hava Sahası , Uzay , Kaynakların Kullanımı için Yarış , İnsanlığın Ortak Mülkiyeti , Ulusötesi Güvenlik

Sovereignty Race for Resources in the International Seas and Areas Beyond the National Jurisdiction of States (including Airspace and Space): A Transnational Security Theory

Öz

Throughout history, states have primarily designated lands as their areas of sovereignty. However, with the development of technology, they have entered a race to establish dominance and domination in the seas and the air. In this context, international seas (high seas) and international airspace have been determined as the common property of all humanity. Recently, space has also been defined as a common property of all mankind that exists beyond the borders of the nation-state sovereignty. In all these areas, various states and companies carry out activities such as fishing, deep sea mining, laying pipelines and fiber optic cables to the seabed, airflow flights, and communication by placing satellites in space. The race for the use of resources in these areas, which are indeed the common property of humanity, brings about various discussions. It is essential to discuss whether a state or company’s use of these areas as it wishes harms the rights of people who do not have this technology or capability in these areas. In this context, this article will focus on sovereignty struggles in sea, air, and space areas that are outside the national sovereignty of states, and it will mainly analyze the race for the use of resources in these areas. Moreover, it will also attempt to develop a theory of transnational security that delineates the limits of collective sharing by states on the use of these zones.

Anahtar Kelimeler

Sovereignty , International Seas , Airspace , Space , Race for the Use of Resources , Common Property of Humanity , Transnational Security

Kaynakça

• Aksar, Y. (2015). Uluslararası hukuk I, 3. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Başlar, K. (1998). 21. yüzyıla girerken uzaydaki doğal kaynaklar ve rejim oluşturma çabaları. Sönmezoğlu, Faruk (eds). Uluslararası politikada yeni alanlar yeni bakışlar. İstanbul: Der Yayınları. 35-55.
• Bergesen, A. J. (2018). From geopolitics to astropolitics. Zurich, World Society Studies Report - World Society Foundation. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com Access Date: 17.10.2024.
• Byers, M. & Boley, A. (2023). ‘Who owns outer space? International law, astrophysics, and sustainable development of space. Cambridge: Cambridge University Press.
• Crutzen, P. J. (2006). The Anthropocene. Ehlers, E.& Krafft, T. (eds). Earth system science in the anthropocene. Berlin, Heidelberg: Springer. 13-18. https://doi.org/10.1007/3-540-26590-2_3
• Finch, M. J. (1986). Limited space: allocating the geostationary orbit. Northwestern Journal of International Law and Business, 7 (4), 788–802.
• Grotius, H. (1609). Freedom of the seas. Amsterdam: Elsevier. Haanapple, P. (2003). The law and policy of air space and outer space: a comparative approach. The Hague: Kluwer Law International.
• Houghton, K. & Rochette, J. (2014). Introduction: advancing governance of areas beyond national jurisdiction, Marine Policy (49), 81–84. https://doi.org/10.1016/j.marpol.2014.04.008
• Klein, N. (2011). Maritime security and the law of the sea. Oxford: Oxford University Press.
• Krasner, S. (1999). Sovereignty: organized hypocrisy, Princeton: Princeton University Press.
• Lamberth, U. (2024). The new “space race”: intensifying competition to control resources on land, of the ocean and in out”, https://www.Sei.Org/Perspectives/The-New-Space-Race/ Access Date: 17.10.2024.
• Lavender, A. (2016). How many satellites are orbiting the earth in 2016? www.pixalytics.com/sats-orbiting-earth-2016, Access Date: 13.7.2024.
• Nevers, R. D. (2015). Sovereignty at sea: states and security in the maritime domain. Security Studies, 24(4), 597-630. http://dx.doi.org/10.1080/09636412.2015.1103132. ICAO (The International Civil Aviation Organization)(n.d). https://www.icao.int/Pages/default.aspx Access Date: 15.6.2024.
• Toluner, S. (2019). Milletlerarası hukuk (giriş-kaynaklar), İstanbul: Beta Yayınları.
• United Nations. (2024). United Nations Office for Outer Space Affairs Website, www.unoosa.org, Access Date: 20.4.2024.
• Weyler, R. (2004). Greenpeace, Vancouver: Raincoast Books.