LAHEY ÇOCUK KAÇIRMA SÖZLEŞMESİ KAPSAMINDA ONLİNE İLETİŞİM ARAÇLARI İLE ARABULUCULUK SÜRECİNİN İŞLETİLMESİ MÜMKÜN MÜDÜR?

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 1, 111 - 162, 24.05.2021

Ali Gümrah Toker

https://doi.org/10.33717/deuhfd.899962

Öz

Uluslararası çocuk kaçırmanın çocuk üzerinde yarattığı olumsuz etkileri azaltmak amacıyla akdedilen “Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukukî
Yönlerine Dair Lahey Sözleşmesine” ya da uygulama bilinen diğer adıyla
“Lahey Çocuk Kaçırma Sözleşmesine” Türkiye de dâhil olmak üzere 101
ülke taraftır. Bu Sözleşmenin temel amacı, çocuğu, uluslararası alanda,
kanuna aykırı bir yer değiştirmenin zararlı etkilerinden korumaktır. Sözleşme hükümleri ile çocuğun mutad meskeni devletine derhal dönüşünü
teminat altına almak için usuller tespit edilmiş ve ziyaret hakkı sahibinin bu
hakkı korunuştur. Sözleşme uyarınca taraf devletler, ülkelerinin sınırları
içinde Sözleşmenin amaçlarının gerçekleşmesini sağlamak üzere uygun
bütün önlemleri alırlar. Bu amaçla 5717 sayılı Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukukî Yön ve Kapsamına Dair Kanun ile Sözleşmenin uygulanması,
Türk iç hukukuna aktarılmıştır.
Lahey Çocuk Kaçırma Sözleşmesi kapsamına giren uyuşmazlıkların
dostane çözüm ile sonuçlandırılması önerilmektedir. Sözleşme, çocuğun tesliminin veya ziyaret hakkının tesisinin rıza ile yapılmasını tercih etmektedir.
Sözleşmenin 7. maddesinin (c) bendinde ve 10. maddesinde dostane çözümün
uygulanmasına ilişkin hükümler yer almaktadır. 5717 sayılı Kanunun 5.
maddesinin (b) bendinde ve 8. maddesinde de bu konu düzenlenmiştir.
Sözleşme kapsamındaki uyuşmazlıkların çözümü için arabuluculuğa, bu
hükümler uyarınca başvurulabilir. Çalışmamızda yüz yüze arabuluculuğun
doğurduğu sorunların çözümü için önerilen arabuluculuk sürecinin online
iletişim araçları ile işletilmesi hakkında bilgi verilecek ve bu sürecin Sözleşme kapsamında uygulanıp uygulanamayacağı hususunda açıklamalarda
bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Çocuk Kaçırma, Arabuluculuk, Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemleri, İyi Uygulama Kılavuzu, Online Uyuşmazlık Çözümü

Kaynakça

• Akıncı, Ziya/Demir-Gökyayla, Cemile: Milletlerarası Aile Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2010.
• Albornoz, Maria M./Martin, Nuria G.: “Feasibility Analysis of Online Dispute Resolution in Developing Countries.”, U. Miami Inter-Am. L. Rev 2012., vol. 44, no. 1, ss. 39-62.
• Altıntaş, Elif H.: Uluslararası Çocuk Kaçırmalarında Arabuluculuk, Yetkin, Ankara 2018.
• Altuntaş, İlknur: Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukukî Yönlerine Dair Lahey Sözleşmesi, Bilge Basım Yayım, Ankara 2006.
• Arslan, İlyas: Milletlerarası Özel Hukukta Mutad Mesken Kavramı, On İki Levha, İstanbul 2014.
• Ataman-Figanmeşe, İnci: “Çocukların Uluslararası Kaçırılmasının Hukukî Yönlerine Dair 1980 Tarihli Lahey Sözleşmesi”, Prof. Dr. Nihal ULUOCAK’a Armağan, İ.Ü Hukuk Fakültesi, İstanbul 1999, ss. 55- 100.
• Aytaç, Mehlika: “Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukukî Veçhelerine Dair Lahey Sözleşmesi’nin Uygulanması ve Karşılaşılan Sorunlar”, Adalet Dergisi, Adalet Bakanlığı, Y. 96, Eylül 2004, S. 20, ss. 34-65.
• Boehme, Simon J.: “Sceptics of the Screen: Irish Perceptions of Online Dispute Resolution.”, Intl J of Dispute Resolution 2015, vol. 2, no. 2, ss. 156-181.
• Bozdağ, Gonca G.: “Arabuluculuk ve Arabuluculuğun Ebeveynler Arasındaki Uluslararası İhtilâflarda Uygulanabilirliği”, GÜHFD, C. XX, Y. 2016, Sa. 1, ss. 101-136 (Anılış: Arabuluculuk).
• Bozdağ, Gonca G.: Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukukî Yönlerine Dair Lahey Sözleşmesi Kapsamında Çocuğun İadesi Talebinin Red Nedenleri, Yetkin, Ankara 2014 (Anılış: Red Nedenleri).
• Braeutigam, Andrea M.: “Fusses That Fit Online: Online Mediation in NonCommercial Contexts.”, Appalachian J.L. 2006, vol. 5, no. 2, ss. 275-302.
• Braeutigam, Andrea M.: “What I hear You Writing Is.. Issues in ODR: Building Trust and Rapport in the Text-Based Environment”, 38 U. Tol. L. Rev 2006, vol. 38, no. 1, ss. 101-124 (Anılış: Text-Based Environment).
• Chan, Gerard L.: “Getting to Yes Online: A Look at the History, Concepts, Issues and Prospects of Online Dispute Resolution Systems (ODRS).”, Philippine LJ 2009, vol. 83, no. 3, ss. 528-572.
• Conclusions and Recommendations and Report of Part I of the Sixth Meeting of the Special Commission on the Practical Operation of the 1980 Hague Child Abduction Convention and the 1996 Hague Child Protection Convention (1-10 June 2011) drawn up by the Permanent Bureau <https://assets.hcch.net/upload/wop/abduct2012pd14e.pdf> (Erişim: Ocak 2021).
• Conclusions and Recommendations of the fifth Meeting of the Special Commission to Review the Operation of the Hague Convention of 25 October 1980 on the Civil Aspects of International Child Abduction and the Practical Implementation of the Hague Convention of 19 October 1996 on Jurisdiction, Applicable Law, Recognition,
• Enforcement and Co-Operation in Respect of Parental Responsibility and Measures for the Protection of Children (30 October – 9 November 2006) adopted by the Special Commission <https://assets.hcch.net/ upload/concl28sc5_e.pdf> (Erişim: Ocak 2021).
• Cunha, Elizabeth: “The Potential Importance of Incorporating Online Dispute Resolution into a Universal Mediation Model for International Child Abduction Cases.”, Conn. J. Int'l L. 2008, vol. 24, no. 1, ss. 155- 180.
• Çelikel, Aysel/Erdem, Bahadır: Milletlerarası Özel Hukuk 16. Bası, Beta, İstanbul 2020.
• Ekmekçi, Ömer/Özekes, Muhammet/Atalı, Murat/Seven, Vural: Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk, 2. Baskı, On iki Levha, İstanbul 2019.
• Giray, Faruk K.: Milletlerarası Özel Hukukta Kaçırılan veya Alıkonulan Çocukların İadesi, Beta, İstanbul 2010.
• HCCH: “Part III-Preventive Measures”, Guide to Good Practice under the Hague Convention of 25 October 1980 on the Civil Aspects of International Child Abduction <https://assets.hcch.net/docs/873c5efa21a0-4108-9257-422123933618.pdf> (Erişim: Ocak 2021). HCCH: “Part IV-Enforcement”, Guide to Good Practice under the Hague Convention of 25 October 1980 on the Civil Aspects of International Child Abduction <https://assets.hcch.net/docs/49dc30cf-79cb-42aeaf36-dd2fc20bb11e.pdf> (Erişim: Ocak 2021).
• HCCH: “Part V-Mediation”, Guide to Good Practice under the Hague Convention of 25 October 1980 on the Civil Aspects of International Child Abduction <https://assets.hcch.net/docs/d09b5e94-64b4-4afe8ee1-ab97c98daa33.pdf> (Anılış: HCCH, Part V-Mediation) (Erişim: Ocak 2021).
• HCCH: “V. Kısım-Arabuluculuk”, Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukukî Veçhelerine dair 25 Ekim 1980 tarihli Lahey Sözleşmesi kapsamında İyi Uygulama Kılavuzu-Arabuluculuk <http://www.arabuluculuk. adalet.gov.tr/uluslararasicocuk/trguide.pdf> (Erişim: Ocak 2021).
• HCCH: “Toolkit fort the 1980 Child Abduction Convention in Times of Covid-19”, <https://assets.hcch.net/docs/2aee3e82-8524-4450-8c9a97b250b00749.pdf> (Erişim: Mart 2021). Kaplan, Yavuz: “Arabuluculuk ve Türk Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Tasarısına Eleştirel Bir Bakış”, MHB, Y. 28, S. 1-2, 2008, ss. 115-146.
• Kekeç, Elif K.: Arabuluculuk Yoluyla Uyuşmazlık Çözümünde Temel Aşamalar ve Taktikler: 6325 Sayılı Kanuna Göre Güncellenmiş 3. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2016.
• Köseoğlu, Bilal: Uluslararası Çocuk İadesi ve Uluslararası Nafaka Alacakları Davalar, Geliştirilmiş dördüncü bası, TBB Yayınları, Ankara 2007.
• Kucinski, Melissa A.: “The Pitfalls and Possibilities of Using Technology in Mediating Cross-Border Child Custody Cases.”, J. Disp. Resol. 2010, vol. 2010, no. 2, ss. 297-325 (Anılış: Using Technology in Mediating).
• Kucinski, Melissa A.: “The Delicate Art of Mediating International Parental Child Abduction Cases”, Disp. Resol. Mag 2014. vol. 20, no. 2, ss. 18- 22.
• Kuru, Baki: İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medenî Usul Hukuku, Legal Yayınevi, İstanbul 2016.
• Lavi, Dafna: “Till Death Do Us Part: Online Mediation as an Answer to Divorce Cases Involving Violence.”, N.C. J.L. & Tech. 2015, vol. 16, no. 2, ss. 253-310.
• Martin, Nuria G.: “International Parental Child Abduction and Mediation”, Universidad Nacional Autónoma de México-Instituto de Investigaciones Jurídicas. Anuario Mexicano de Derecho Internacional 2015, vol. XV, ss. 353-412.
• Nomer, Ergin: Devletler Hususî Hukuku, Yenilenmiş 22. Bası, Beta, İstanbul 2017.
• Özbek, Mustafa S.: Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, 1. Cilt, 4. Baskı, Ankara 2016 (Anılış: Alternatif).
• Özbek, Mustafa: Dünya Çapındaki Adalete Ulaşma Hareketleriyle Ortaya Çıkan Gelişmeler ve Alternatif Uyuşmazlık Çözümü”, AÜHFD, C. 51, S. 2, ss. 121-162 (Anılış: Adalete Ulaşma).