AVRUPA BİRLİĞİ’NİN ÇOKKÜLTÜRLÜLÜK İLE İMTİHANI

Yıl 2016, Sayı: 44, 91 - 121, 28.12.2016

Dr. Bekir Emiroğlu

https://doi.org/10.21054/deuifd.284948

Öz

Küreselleşmenin beraberinde getirdiği yoğun iletişim ve göç
hareketleri, kültürel iç içe geçme halinin belirginlik kazanmasına yol
açmıştır. Oluşan yeni dünya düzeninde, hakim egemen grubun dışında
kalan/toplumsal yapıya sonradan dahil olan kesimleri kontrol etmeye yönelik
geleneksel anlayışlar işlevsiz kalmaya başlayınca, ulus-devletlerin homojen
kültür siyasetlerini terk edip bir takım çokkültürcü politikalar izlemek zorunda
kaldıkları yeni bir döneme girilmiştir.

Toplumsal yapının dışına
itilmiş değişik sosyal grupları da kapsayacak şekilde oldukça geniş bir
anlamsal içeriğe sahip olan çokkültürcü yaklaşımın siyasi alandaki
görünümü ve temsili, ‘kimlik siyaseti’ ve bu siyaseti yürütenler vasıtası ile
gerçekleştirildiği görülmektedir. Son dönemlerde kimliğin “politik bir argüman”
halinde kullanılmasına en çok çokkültürlülük tartışmaları etrafında
rastlanılması ve bu tartışmaların özellikle Avrupa Birliği ülkelerinde göçmenler
ve özellikle Müslümanlar üzerinden tartışılması, bu konuyu ele almamızın
gerekçelerini oluşturmaktadır.

Tüm bu gelişmeler
dikkate alındığında bu çalışmada, gerek siyaset gerekse de bilim çevresinde eğitimden
ekonomiye kadar birçok alanda tartışılan ve önemsenen bir fenomen durumunda
olan çokkültürlülüğü, öncelikle kavramsal analize tabi tutup ardından bu
kavramın kendisiyle en çok anıldığı AB ülkelerindeki uygulama örneklerine yer
vereceğiz.

Anahtar Kelimeler

Çokkültürlülük, Çokkültürcülük, Küreselleşme, Kimlik, Politika, Din, Vatandaşlık

EUROPEAN UNION’S TRIAL WITH MULTI-CULTURALISM

Öz

The
intense communication and immigration activities reasoned by the globalization
has caused gaining clarity of cultural interpenetration. Within the new-shaping
global order, traditional approaches in terms of hegemony have become
dysfunctional for the control of the parts which falls outside of sovereign
groups or which merges subsequently to social structure. Thus, a new age has begun by nation-states are
implying some multi-culturist policies instead of homogenous cultural policies.

It seems
that the representation of multi-cultural approach covering the social groups
dropped out of social structure have been realized with “identity policy” and
via the executers of this policy. Since identity has been used as a “political
argument” within the context of multi-culturalism and this context is focused
on the refugees, especially the Muslims, in the UN countries, I have dealt with
this matters in this paper.

This paper
focuses on the multi-culturalism as a phenomena discussed in the environment of
both politics and academics and in the areas from education to economy by
analyzing conceptually and then giving examples from the UN countries.

Anahtar Kelimeler

Multi-culturalism, Multi-culturist, Globalization, Identity, Politics, Religion, Citizenship

Kaynakça

• Ahmad, Khurshid. “Islam and the West: Confrontation or Cooperation?”, The Muslim World, Cilt:85, Sayı: 1-2, Ocak-Nisan 1995.
• Aksoy, Nazan. “Çokkültürlülük Üstüne” Modernleşme ve Çokkültürlülük, 1. Baskı, Helsinki Yurttaşlar Derneği Yayınları, İstanbul, 2000.
• Altınbaş, Deniz. “Avrupa ve Çokkültürlülük: Fransa Örneği, Staratejik Analiz, Sayı: 78, Ekim, 2006, ss: 52-60.
• Asad, Talal. “Çokkültürcülük ve Britanyalı Kimliği: Rüşdi Olayının Ardından”, çev. Ayetullah Tekin, Tezkire: Küresel Etik ve Avrupa’da Hortlayan Faşizm Sayısı, sayı: 43-44, Ankara, 2006, ss. 13-45.
• Aydın, Hasan. “A Literature-based Approaches on Multicultural Education”, The Journal of Anthropologist. Cilt: 16, Sayı: 1-2, 2013, ss: 31-44.
• Bağlı, Mazhar ve Özensel, Ertan. Çokkültürlü Vatandaşlık: Kanadalı Türklerin Aidiyet Çabaları ve Değer Yapıları, Çizgi Kitabevi, Konya, 2005.
• Balı, Ali Şafak. Çokkültürlülük ve Sosyal Adalet “Öteki” ile Barış İçinde Yaşamak, Çizgi Kitabevi Yayınları, Konya, 2001.
• Barry, Brian. Culture and Equality: an Egalitarian Critique of Multiculturalism, Harvard University Press, Cambrigde, MA, 2001.
• Bastenier, Albert. “Immigration and the Ethnic Differentiation of Social Relations in Europe”, Ethnic Mobilisation in a Multi-Cultural Europe, (Der. John Rex ve Beatrice Drury), Avebury, Aldershot, 1994.
• Baumann, Gerd. Çokkültürlülük Bilmecesi: Ulusal, Etnik ve Dinsel Kimlikleri Yeniden Düşünmek, Çev. Işıl Demirakın, Dost Yayınları, Ankara, 2006.
• Benhabib, Seyla. Giriş “Demokratik Moment ve Farklılık Sorunu”, Çev. Zeynep Gürata-Cem Gürsel, Demokrasi ve Farklılık Siyasal Düzenin Sınırlarının Tartışmaya Açılması, (Haz. Seyla Benhabib), Dünya Yerel Yönetim ve Demokrasi Akademisi (WALD) Yayını, İstanbul 1999, ss.11-33.
• Bennett, David. “Introduction”, Multicultural States Rethinking Difference And Identity (Ed. David Bennet), Routledge, London And New York, 1998.
• Bennett, David. “Introduction”, Multicultural States Rethinking Difference and Identity, (Ed. David Bennet), Routledge, London and New York, 1998.
• Bilgin, Nuri. “Çokkültürlülük ve Ulusal Kimlik”, Türkiye Günlüğü Dergisi, Sayı: 80 (Bahar 2005).
• Castells, Manuel. Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür İkinci Cilt: Kimliğin Gücü, Çev. Ebru Kılıç, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2006.
• Cornwell, Grant H. ve Stooldard, Eve Walsh (Ed.), Global Multiculturalism (Comparative Perspectives on Ethnicity, Race and Baion), Rownan&Littlefield Publishers, Oxford, 2001.
• Dağı, İhsan. “Normatif Yaklaşımlar: Adalet, Eşitlik ve İnsan Hakları”, Devlet, Sistem ve Kimlik, (Ed. Atilla Eralp), İletişim Yayınları, İstanbul, 1996, s. 185-227.
• Danış, Didem ve İrtiş, Verda. (Ed), Entegrasyon Ötesinde Türkiye’den Fransa’ya Göç ve Göçmenlik Halleri, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2008.
• Dedeoğlu, Beril. “Dünden Yarına Türkiye –Avrupa Birliği İlişkileri”, Siyasa, Yıl: 1, Sayı: 1, 2005.
• Elitsa, Vucheva. “Anti-Muslim Discrimination in EU on the Increase”, EU Observer, 8 Mart 2005
• Fekete, Liz. “Anti-Muslim Racism and the European Security State”, Race and Class, Cilt: 46, Sayı: 1, (2004), ss: 3-29.
• Fergeson, Larry. Çok Etnikli ve Çok Uluslu bir Kıbrıs Kurmak, UCYVROK Report of Cyprus: SDDP Co-Laboratory. Nicosia: Future Worlds Center, 2008.
• Frelas, Augie ve Elliott, Jean L. Multiculturalism in Canada (The Challenge of Diversity), Canada Publishing, Toronto, 1992.
• Gerhards, Jürgen ve Hans, Silke. “Why Not Turkey? Attitudes Towards Turkish Membership in the EU Among Citizens in 27 European Countries”, Journal of Common Market Studies, Cilt: 49, Sayı: 4(2011), ss: 741-766.
• Göka, Erol ve Beyazyüz, Murat. “Yeni Dünya Düzeninin Kimlik Siyaseti: Psikolojik Bir Bakış Denemesi”, Türkiye Günlüğü Dergisi, Sayı: 83, Kış 2005.
• Gutman, Amy. “Giriş”, Çokkültürlülük Tanınma Politikası(Ed. Amy Gytman), Çev. İlknur Özdemi, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2005.
• Güven, Fatih.( Yayına Haz.), Avrupa Birliği Anayasası, İlkbiz Yayınevi, İstanbul, 2005.
• Habermas, Jürgen. “Demokratik Anayasal Devlette Tanınma Savaşımı”, Çev. Mehmet H. Doğan, Çokkültürcülük: Tanınma Politikası, (Yay. haz. Amy Gutmann), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2005, ss. 113-145.
• Habermas, Jürgen. Öteki Olmak, Ötekiyle Yaşamak, Çev. İlknur Aka, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2002.
• Heisler, Barbara Schmitter. “The Future of Immigrant Incorporation: Which Models? Which Concepts?”, International Migration Review, Special Issue: The New Europe and International Migration, Cilt: 26, Sayı: 2, Yaz 1992.
• Heywood, Andrew. Siyaset, Çev. Atilla Yayla-Zeynep Kopuzlu-Bahattin Seçilmişoğlu-Mete Yıldız-Bekir Berat Özipek-Bican Şahin, Liberte Yayınları, İstanbul, 2006.
• Hollanda Kamu Politikaları Bilimsel Kurulu(WRR), Avrupa Birliği, Türkiye ve İslam, Başlık Yayın Grubu, İstanbul, 2007.
• İrem, Nazım. Postmodern ve Çokkültürcü Bir Alan Olarak Avrupa Birliği: Teknikleşen Siyaset ve Ulusal Demokrasilerin Açmazı, Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 9, Bahar 2006.
• Kastoryano, Riva. “ Çok Kültürlülük Avrupa İçin Bir Kimlik mi?”, Avrupa’ya Kimlik, Bağlam Yayınları, İstanbul, 2009.
• Keyman, E. Fuat. Türkiye ve Radikal Demokrasi, Modern Zamanlarda Siyaset ve Demokratik Söylem, Bağlam Yayınları, İstanbul, Mart 1999.
• Keyman, E. Fuat. “Kardeşlik, Türkiyelilik ve Milliyetçilik” Radikal İki, 24 Nisan 2005.
• Keyman, E. Fuat. “Kültürel Kimlik Olgusunu Yeniden Düşünmek”, Doğu-Batı. Yıl: 10, Sayı: 41, 2007, ss: 217-227.
• Köse, Ali. Avrupa ve İslam, İz Yayıncılık, İstanbul, 2009.
• Kula, Onur Bilge. Demokratikleşme Süreci ve Eleştirel Kültür Bilinci, Gündoğan Yayınları, Ankara, 1992.
• Kuyucuoğlu, İsa. Danimarka’da Müslüman Toplumun Entegrasyon Sürecinde Dinin İşlevi, Turkish Studies, Cilt: 8, Sayı: 3, 2013, ss: 383-398.
• Küçükcan, Talip.“Batı’nın Hoşgörüsü İslam’la Sınanıyor”, http://arsiv.setav.org/public/yazdir.aspx?Dil=tr&hid=28816 Erişim Tarihi: 11.06.2016
• Kymlicka, Will. Çokkültürlü Yurttaşlık Azınlık Haklarının Liberal Teorisi, Çev. Abdullah Yılmaz, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 1998.
• Marshall, Gordon. Sosyoloji Sözlüğü, Bilim Sanat Yayınları, Ankara, 1999.
• Michalak, Laurence ve Saeed, Agha. “Anakarasal Ayrışım: Fransa, Amerika Birleşik Devletleri’nde İslam ve Müslüman Kimlikler”, Müslüman Avrupa ya da Avro İslam, (Der. Nezar Alsayyad ve Manuel Castells), Çev. Zehra Savan, Everest Yayınları, İstanbul, 2004.
• Modood, Tariq. “Introduction: The Politics of Multiculturalism in the New Europe”, The Politics Of Multiculturalism in the New Europe: Racism, Identity and Community, (Der. Tarıq Modood ve Pnına Werbner), Zed Books, London & New York, 1997.
• Modood, Tariq. “Liberal Çokkültürlülük ve Reel Dünya Çokkültürlülüğü”, Çev. Şerif Esendemir, Tezkire: Küresel Etik ve Avrupa’da Hortlayan Faşizm Sayısı, Sayı: 43-44, Ankara, 2006, ss: 46-63.
• Morley, David ve Robbins, Kevin. Kimlik Mekânları: Küresel Medya, Elektronik Ortamlar ve Kültürel Sınırlar, Çev. Emrehan Zeybekoğlu, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 1997.
• Narlı, Nilüfer. “Türkiye’nin Ulusal Kimlik Meselesi”, HPD, Hukuki Perspektif Dergisi, H.P.D. Yuvarlak Masa Toplantıları, Sayı: 3, Nisan, 2005.
• Öztürk, Muammer. “Çokkültürlü Bir Coğrafya İçin Bir Yönetim Modeli Arayışı Olarak Avrupa Birliği Tecrübesine Bir Bakış”, Tezkire, Sayı: 35, Ankara, 2003, ss: 83-89.
• Özyurt, Cevat. Küreselleşme Sürecinde Kimlik ve Farklılaşma, Açılım Kitap, Konya, 2005.
• Parekh, Bhikhu. Çokkültürlülüğü Yeniden Düşünmek Kültürel Çeşitlilik ve Siyasi Teori, Çev. Bilge Tanrıseven, Phoenix Yayınevi, Ankara, 2002.
• Raz, Joseph. “Multiculturalism”, Ratio Juris, Cilt: 11, Sayı: 3 (September 1998), ss: 193- 205.
• Robertson, Roland. Küreselleşme, Toplum Kuramı ve Küresel Kültür, Çev. Ü. H. Yolsal, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara, 1999.
• Schnapper, Dominique, Sosyoloji Düşüncesinin Özünde Öteki ile İlişki, Çev. Ayşegül Sönmezay, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 1. Bsk., İstanbul, 2005.
• Spohn, Willfried. “Multiple Modernity, Nationalism and Religion: A Global Perspective”, Current Sociology, Cilt: 51, Sayı: 3/4, Mayıs/Haziran 2003.
• Tambiah, Stanley J.. “Vignettes of Present Day Diaspora”, Identity, Culture and Globalization, (Der. Eliezer Ben-Rafael ve YitzhakSternberg Brill), Londra-Boston-Köln, 2001.
• Taylor, Charles. “Tanınma Politikası”, Çokkültürlülük: Tanınma Poltikası, (Haz. Amy Gutman), Çev. İlknur Özdemir, İkinci Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2005.
• Taylor, Charles. Modern Toplumsal Tahayyüller, Çev. Hamide Koyukan, Metis Yayınları, İstanbul, 2006.
• Tok, Nafiz. “İki Liberal Kültürel Çoğulculuk Modeli: Müdahale Etmeme ve Ayrımcılık Yapmama”, Liberal Düşünce, Cilt: 10, Sayı: 38-39 (Bahar-Yaz 2005).
• Touraine, Alain. Modernliğin Eleştirisi, Çev. Hülya Tufan, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1994.
• Ülger, İrfan Kaya. “Türkiye-AB İlişkilerinin Geleceğine Yönelik Düşünceler”,Türkiye’nin Değişen Dış Politikası, (Der. Cüneyt Yenigün ve Ertan Efegil), Nobel Dağıtım, Ankara, 2010.
• Vatandaş, Celalettin. Çokkültürlülük, Değişim Yayınları, İstanbul, 2002.
• Vural, Hasan Saim. Avrupa’da Radikal Sağın Yükselişi, İletişim Yayınları, İstanbul, 2005.
• Walzer, Michael. Hoşgörü Üzerine, Çev. Abdullah Yılmaz, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 1998.
• Wieviorka, Michel. “Çokkültürlülük: Bir Sorunun Çözümü mü Yoksa Dile Getirilmesi mi?”, Çev. Hakan Yücel, Toplumbilim: Göç Sosyolojisi Özel Sayısı, Sayı: 17, İstanbul, 2003, ss: 39-43.
• Yükleyen, Ahmet. “Almanya: Kısmi-Katılımcı Demokrasi ve İslam”, Avrupa’da İslam, Laiklik ve Demokrasi, (Ed. Ahmet Yükleyen ve Ahmet T. Kuru), Tesev Yayınları, İstanbul, 2006.