TÜRK-İSLÂM EDEBİYATINDA GÜL SEMBOLÜ VE GÜL HAKKINDAKİ UYDURMA RİVAYETLERLE İLİŞKİSİ

Yıl 2018, Sayı: 47, 161 - 203, 04.08.2018

Sabri Çap

https://doi.org/10.21054/deuifd.450956

Öz

Türk-İslâm
Edebiyatı’nda na’t, mevlid, hilye, mi‘râcnâme gibi bazı türler Hz. Peygamber’i
doğrudan konu edinmiş ve bu eserlerde âyet ve hadislere de yer verilmiştir.
Edebiyat ve sanatta sevgi, aşk, güzellik gibi pek çok soyut kavram sembollerle
dile getirilmiştir. Bu sembollerden biri olan gül ise diğerlerine göre oldukça
geniş bir kullanım alanına sahiptir. Edebiyat ve sanatta birçok sembolik anlamı
yanında gül, Hz. Peygamber’i veya Hz. Peygamber gülü sembolize etmektedir. Bu
husus dile getirilirken bazen açıkça veya telmih yoluyla gül hakkındaki uydurma
rivayetler de referans olarak zikredilmiştir. Bu makalede edebiyatta gülün Hz.
Peygamber’le ilişkisinin söz konusu rivayetlerle ilgisi ve rivayetlerin bu
düşünceye etkisinin olup olmadığı ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Gül, Bülbül, Lâle, Hz. Peygamber, Uydurma Hadis, Çiçek

THE ROSE SYMBOL IN TURKISH-ISLAMIC LITERATURE AND ITS RELATION TO THE FABRICATED HADITHS ABOUT ROSE

Öz

In the Turkish-Islamic literature in some kind of works such
as na’t, mevlid, hilye, mi’râcnâme, the Prophet was directly addressed and the
verses and hadiths were included in these works. In literature and art, many
abstract concepts such as affection, love and beauty have been expressed with
symbols. The rose, one of these symbols, has a very wide use compared to the
others. In addition to many symbolic meanings in literature and art, the rose
symbolizes the Prophet or the Prophet symbolizes the rose. When this point is
expressed, sometimes fictional narrations about the rose, either explicitly or
by implication, are mentioned as references. In this article, the connection of
the relationship of the rose with the Prophet to the relevant narrations and
whether these narrations affect this idea will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Rose, Bulbul, Tulip, The Prophet, Fabricated hadith, Flower

Kaynakça

• Aclûnî, İsmâîl b. Muhammed, Keşfü’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbâs amma’ştehere mine’l-ehâdîs alâ elsineti’n-nâs. 2 cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1351/1932.
• Açıl, Berat. “Klasik Türk Şiirinde Estetik Bir Unsur Olarak Çiçekler”. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi 5 (Bahar 2018): 1-28.
• Akgül, Serpil. “16. Yüzyıldaki Bazı Divan Şairlerinin Türkçe Divanlarında Gül: Bâkî, Fuzûlî, Hayâlî Bey, Muhibbî, Nev’î, Taşlıcalı Yahyâ, Usûlî, Zatî”. Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi, 2013.
• Ali el-Kârî, Ebü’l-Hasan Ali b. Sultan Muhammed el-Herevî, Esrâru’l-merfûa fi’l-ahbâri’l-mevzûa, thk.: Muhammed es-Sabbaâğ, Beyrut: Dârü’l-Emâne/ Müessesetü’r-Risâle, t.y.
• Andı, M. Fatih. “Modern Türk Şiirinde Gül İmajı”. Gül Kitabı- Gül Kültürü Üzerine İncelemeler. ed.: Bilal Kemikli, Selami Turan, 3-19. Isparta: Isparta Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Yayınları, 2010.
• Ayvazoğlu, Beşir. Güller Kitabı: Türk Çiçek Kültürü Üzerine Bir Deneme. İstanbul: Kapı Yayınları, 2016.
• Ayvazoğlu, Beşir. “Türk Edebiyatında Gül’ün Yeri ve Hz. Peygamber ile İlgisi”. Hz. Muhammed ve Gençlik: (Kutlu Doğum Haftası, 1992), 111-115. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1995.
• Ayyıldız, Mustafa- Canlı, Suna. “Gül Sembolünün Taşıdığı Anlam Bakımından ‘Gül Yetiştiren Adam’ ve ‘Gülün Adı’ Romanları Üzerine Bir İnceleme”. Gül Kitabı- Gül Kültürü Üzerine İncelemeler. ed.: Bilal Kemikli, Selami Turan, 21-28. Isparta: Isparta Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Yayınları, 2010.
• Bardakçı, Mehmet Necmettin. “Türk Tasavvuf Kültüründe Gül Sembolü Üzerine Bazı Düşünceler”. Gül Kitabı- Gül Kültürü Üzerine İncelemeler. ed.: Bilal Kemikli, Selami Turan, 109-115. Isparta: Isparta Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Yayınları, 2010.
• Bayram, Yavuz. “Burdur’un ve Divanların Gülü”. I. Burdur Sempozyumu (16-19 Kasım 2005), 368-386. Burdur: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, 2007.
• Bayram, Yavuz. “Klasik Türk Şiirinde Duyguların Dili: Çiçekler”. Turkish Studies- International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 2/4 (2007): 209-219.
• Bayram, Yavuz. “Çiçekler ve Diğer Bitkilerin Divan Şiirine Yansıma Biçimleri ve Anlam Çerçeveleri”. Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 2001.
• Çap, Sabri. “Gülün Yaratılışı ve Hz. Peygamber’le İlişkisi Özelinde Uydurma Rivayet Algısı”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 18/1 (2018): 259-297.