TERMINOLOGY FOR THE 11TH CENTURY MUSIC THEORY: THE CASE OF “KEMALU EDEBI’L-GINA VE EL-KAFI FI’L-MUSIKA”

Yıl 2019, Sayı: 50, 39 - 59, 15.12.2019

Mehmet Öncel

https://doi.org/10.21054/deuifd.627382

Öz

The encyclopedic and lexicological studies are
quite important in terms of their contribution to understand the topics on
music. One of the most important topics to cover is the evolution of Arabic and
Persian rooted music terminologies due to the geographical location we are
living in. On that basis, this research focuses on the terms used in Kemâlü
Edebi’l-Gınâ that was prepared by Hasan b. Ahmed b. Ali el-Kâtib and
el-Kâfî fi’l-mûsikâ, written by one of the most favorite students of
Avicenna, Ibn Zayla in 11^th century. Without doubt, it would be
wrong to assume each term has a direct equivalent in contemporary musical
terminology. In this article, our intention is to find the most suitable
contemporary technical word that provides the meaning for the 11^th
century term. The main purpose of this article is to reveal the terminology
used in the 11^th century musical theory and to guide the researchers
who are not familiar with the Arabic and Persian vocabulary. This article makes
use of qualitative research methods alongside with content analysis and
comparative techniques for the data.

Anahtar Kelimeler

Music, 11 th century

XI. YÜZYIL MÛSİKÎ NAZARİYESİNDE KULLANILAN TERİMLER: “KEMÂLÜ EDEBİ’L-GIN VE EL-KÂFÎ Fİ’L-MÛSİK” ÖRNEĞİ

Öz

Mûsikîye
dair meselelerin anlaşılması adına yapılan ansiklopedik ve sözlük çalışmaları alana
katkı sağlaması bakımından önem arz etmektedir. Bulunduğumuz coğrafi konum
itibariyle özellikle Arapça ve Farsça kökenli müzik terimlerinin tarihsel
süreçte nasıl bir evrim geçirdiği konusu ele alınması gereken mühim
meselelerdendir. Bu ihtiyaca binaen XI. yüzyılda Hasan b. Ahmed b. Ali el-Kâtib
tarafından kaleme alınan Kemâlü Edebi’l-Gınâ ve İbn Sînâ’nın gözde
talebelerinden İbn Zeyle’nin telif ettiği el-Kâfî fi’l-mûsikâ adlı
eserlerde kullanılan ıstılahlar bu çalışmada ele alınmıştır. Şüphesiz her
terimin tam manasıyla karşılığını güncel mûsikî dağarcığıyla ifade etmek bazen
yanlış olabilir. Bu makalede elden geldiğince bu ibarelerin günümüzdeki
karşılığı bulunmaya çalışıldı. Bu makalenin ana hedefi XI. yüzyıl mûsikî
nazariyesinde kullanılan müzikal terimlerin ortaya çıkarılması ve özellikle Arapça
ve Farsça bilmeyen müzik araştırmacılarına yol göstermesine yardımcı olmaktır.  Bu makale nitel araştırma yöntemlerinden
doküman taraması, veriler ise içerik analizi ve karşılaştırma yöntemi ile ele
alınmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Müzik, 11. Yüzyıl, Kemâlü Edebi'l-Gına, el-Kâfi fi'l-mûsikâ, İbn Zeyle, Ali el-Kâtib

Kaynakça

• Brockelmann, Carl, Geschichte der Arabischen Litteratur und Supplementen (GAL) (Leiden, 1938), c. II.Farmer, Henry George, The Sources of Arabian Music (Leiden: E. J. Brill, 1965), 45; el-Kâtib, Hasan b. Ahmed b. Ali. Kemâli Edebi’l-Gınâ, thk. Gattas Abdülmelik Haşebe (Kahire: el-Mektebetü’l-Arabiyye, 1975). el-Kâtib, Hasan b. Ahmed b. Ali. Kemâlü Edebi’l-Gına, trc. Amnon Shiloah (Paris: Librairie Orientaliste Paul Geuthner, 1972).İbn Zeyle, Ebû Mansûr el-Hüseyin. el-Kafî fi’l-Mûsikî, thk. Zekeriyya Yusuf (Kahire: Daru’l-kalem, 1964).el-Mahfûz, Hüseyin. Kâmûsu’l-Mûsîkâ’l-Arabiyye (Bağdat: Vizâratü’l-İ’lâm, 1977).Öncel, Mehmet. Hasan b. Ahmed b. Ali el-Katib’in Kemâlü Edebi’l-Gınâ Adlı Eseri (Marmara Üniversitesi SBE Basılmamış Doktora Tezi, 2017).Öncel, Mehmet. XI. Yüzyıl Musiki Nazariyesi - İbn Zeyle’nin el-Kâfî fi’l- Mûsîkâ’sı (İstanbul: Endülüs Yayınları, 2018) Shehadi, Fadlou. Philosophies of Music in Medieval Islam, 1995.Şevki, Yusuf. Risâletü’l-Kindî fi hubri Sınâati’t-Telif, Kahire: Darulkutub, 1969.Tahhân, Ebu’l-Hüseyin Muhammed b. el-Hasan b. Havi’l-Fünûn ve Selvetü’l-Mahzûn. (Ed.Eckhard Neubauer), Frankfurt an Main: Institute for the History of Arabic-Islamic Science, 1990.Turabi, Ahmet Hakkı. “Ebû Ya’kûb b. İshâk el-Kindî’nin Müzik Risâlelerinde Tesbit Edilen Terimler, M.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 25 (2003/2), 65-78.Yusuf, Zekeriya. el-Mevrid (Bağdat: Darü’l-Hürriye li’t-Tab‘a Matbaati’l-Hukûme, 1973), 2: 104.