HACI BEKTÂŞ VELİ DÜŞÜNCESİNİN DEĞERLER EĞİTİMİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, TÜRK KÜLTÜRÜNÜ MAYALAYANLAR: YUNUS EMRE, HACI BEKTAŞ VELİ, AHÎ EVRAN ÖZEL SAYISI, 511 - 535, 31.12.2021

Selim Kaya

https://doi.org/10.21054/deuifd.1051864

Öz

Türk Kültür mirasını mayalayanlardan biri olarak Hacı Bektâş-ı Veli, Anadolu’nun Türkleşmesi ve Müslümanlaştırılmasında, İslami yaşamın oluşması ve şekillenmesinde, ayrıca bölgede cereyan eden siyasi, dini ve kültürel olaylarda etkin rol oynamıştır. Bektâşî öğretisi zaman içinde Balkanlara kadar genişlemiş, Avrupa coğrafyasında Türk-İslam kültürünün yaşatılmasında ve yaygınlaştırılmasında önemli rol oynamıştır. Bektâşî düşünce sistemi Türkçe olarak ifade edilmiş ve Balım Sultan tarafından yazıya alınmıştır. Hacı Bektâş-ı Veli düşüncesinin en önemli esasları arasında yer alan sevgi, saygı, dayanışma ve paylaşma, yerel ve kültürel değerler olarak kalmamış evrensel değerler olmuştur. Kendini bilmek (özdenetim), iyilik yapmak, iyimser (ümitvâr) olmak, alçakgönüllülük, adaleti gözetmek, cömert olmak, ayıp örtmek, şefkatli (merhametli) olmak, öfkeyi yutmak (sabırlı olmak), helal kazanmak, dürüst (güvenilir) olmak, edebli olmak, sevgiyi esas almak, temiz olmak, akıl ve ilim ile (düşünceli) hareket etmek ve hoşgörülü (anlayışlı) olmak gibi erdemli davranışlar değerler eğitiminin özünü oluşturan esaslardır. Bu esasların eğitim öğretimde kullanılması, geleceği inşa edecek olan çocuklar ve genç nesiller için çok önemlidir. Bu bağlamda Hacı Bektâş-ı Veli düşüncesindeki değerlerin ortaya konulması, bu değerlerin kalıcı davranış halini alması için öneriler geliştirilmesi daha iyi bir nesil, daha güzel bir yaşam için büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada Makâlât temelinde Hacı Bektâş-ı Veli’nin düşünce sistemi değerler eğitimi açısından incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hacı Bektâş-ı Veli, Değer, Eğitim, Düşünce

Kaynakça

• Çelikkaya Hasan, Fonksiyonel Eğitim Sosyolojisi, Alfa Yayınları, İstanbul 1996.
• Hacı Bektâş-ı Veli, Makâlât, (Haz. Ali Yılmaz, Mehmet Akkuş, Ali Öztürk), Türkiye Diyanet Vakfı Yayını, Ankara 2007.
• Hacı Bektâş-ı Veli, Kitâbü’l Fevâ’id, (Haz. Baki Yaşa Altınok), Hacı Bektâş-ı Veli Külliyatı içinde (s. 19-167), Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektâş-ı Veli Araştırma Merkezi Yayını, Ankara 2010.
• Halstead J.Mark & Taylor J.Monica, “Learning and Teaching About Values: a Review of Recent Research”, Cambridge Journal of Education, 2000, Vol. 30, No.2, s. 169-202.
• Orhan Fuad, Musâhabât-ı Ahlâkiye ve Malumât-ı Vataniye (İlk Mekteblerin Dördüncü Sınıfına Mahsus), Vatan Matbaası, 1924, 1926; aynı müellif, Musahabat-ı Ahlakiye ve Malumat-ı Vataniye (İlk Mekteblerin Beşinci Sınıfına Mahsus), Vatan Matbaası, 1924-1926.
• Özgür İbrahim N., “Çocuklarımıza Ne Gibi Değerler Öğretebiliriz? Pedagoji (Çocuk ve Gencin Eğitim Dergisi), Cilt I, Sayı 5, İstanbul 1973, s. 36-39.