Sümerbank’tan Sümerpark’a: Alışveriş Merkezine Dönüşen Kamusal Alanlar

Yıl 2015, Cilt: 30 Sayı: 1, 23 - 53, 30.06.2015

Pınar Savaş Yavuzçehre , Ulaş Kutsi Çezik

Öz

Kamusal alanlar toplumu bütünleştiren, kültür akışına imkân tanıyan mekânlardır. Son dönemde Türkiye’de kamusal alanlar alışveriş merkezleri lehine dönüşüm geçirmektedir. Araştırmanın amacı alışveriş merkezine dönüşen kamusal alanları Türkiye genelinde Denizli Sümerpark özelinde araştırmaktır. Araştırmanın temel hipotezi; kamusal alanların kamusal yarardan çok rant olgusu ile ön plana çıktığı, dönüşüm geçirdiği ve yönetim erkinin karar alma sürecinde geniş çaplı bir taban oluşturmadığıdır. Denizli özelinde Sümerpark Projesi’nin, neoliberal politikalar ve kentsel dönüşüm etkisinde değişim gösteren kamusal alana iyi bir örnek olduğu tespit edilmiştir. Kamusal mekanlar rant kaygısı ile ortaya çıkan yüksek değişim değerleri ile ele alınmamalı, kullanım değerlerine bağlı olarak değerlendirilmelidir. Kamusal alanlar kamu yararına kullanılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Kamusal Alan, Denizli, Alışveriş ve Yaşam Merkezi, Sümerbank Fabrikası, Sümerpark Alışveriş ve Yaşam Merkezi

From Sümerbank to Sümerpark: Public Spaces Turning into Shopping Malls

Öz

Public spaces are places allowing to integrate society and culture flow. Recently, public spaces in Turkey have been undergoing a transformation in favour of shopping centers. The purpose of this research is to investigate public spaces turned into shopping centers generally in Turkey and peculiarly in Denizli Sümerpark. The main hypothesis of the study is that public spaces come to the fore with the case of rent rather than public interest, undergo a transformation and governing powers doesn’t establish extensive form in the decision making process. It has been retained that the Sümerpark project specific to Denizli is a decent example to public spaces which undergo a transformation in the effect of neoliberal policies and urban transformation. Public spaces shouldn’t be handled with high exchange values which come up with rent concerns. It should be evaluated depending on usage value. Public spaces should be used for the public benefit.

Anahtar Kelimeler

Public Space, Denizli, Shopping Mall and Life Center, Sümerbank Factory, Sümerpark Shopping and Living Center

Kaynakça

• ALTUNA, O. K. (2012), Alışveriş Merkezleri Nasıl Konumlandırılır? Beta Basım Yayım, İstanbul.
• ARENDT, H. (2013), İnsanlık Durumu, (Çev. B. Şener), İletişim Yayınları, İstanbul.
• ARITAN, Ö. (2004), “Kapitalist/Sosyalist Modernleşme Modellerinin Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarlığının Biçimlenişine Etkileri: Sümerbank KİT Yerleşkeleri Üzerinden Yeni Bir Anlamlandırma Denemesi” Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• BENHABİB, S. (1996), The Reluctant Modernism of Hannah Arendt, Rowman Littlefield Publishers.
• BOZ, S. (2014), “Denizli’nin Neoliberalizm Ekseninde Son Durumu ve Sümerpark Projesi”, Denizli Mimarlar Odası 2004-2008 Şube Başkanı ile sözlü görüşme, Denizli.
• BRENNER, N. and THEODORE, N. (2002), Spaces of Neoliberalizm: Urban Restructuring in North America and Western Europe, Blackwell, Oxford.
• ÇAKMAK, C. (2014), “Sümerbank’ın Denizli’ye Getirdikleri” Sümerbank Basma Sanayi Müessesesi Denizli İplik Fabrikası Emekli İşçisi ile sözlü görüşme, Denizli.
• ÇAKMAK, H. (2014), “Sümerbank’ta İşleyiş” Sümerbank Basma Sanayi Müessesesi Denizli İplik Fabrikası Emekli İşçisi ile sözlü görüşme, Denizli.
• ÇELEBİ, A. (2004), “Kamusal Alan ve Sivil Toplum: Siyasal Bir Değerlendirme”, Kamusal Alan, (Ed. M. Özbek), Hil Yayınları, İstanbul, 237-284.
• DACHEUX, E. (2012). Kamusal Alan, (Çev. H. Köse), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• DAYANIR, N. (2014), “Denizlide Kamusal Alan ve Sümerpark Projesi”, Denizli Eski İmar Müdürü ile sözlü görüşme, Denizli İl Özel İdaresi, Denizli.
• DİNÇER, D. (2010), “Kamusal Alan ve Alışveriş Fonksiyonu Etkileşiminin Mekânsal Açıdan Değerlendirilmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• ELBİ, N. Ö. (2014), “Kamusal Alanda Sümerpark’ın İnşa Süreci ve Kent Plancısı Gözünden Denizli Kenti”, A Grubu Şehir Plancısı ile sözlü görüşme, Denizli.
• EVA Gayrimenkul Değerleme & Akademetre Araştırma, Türkiye AVM Sektörü, http://www.evagyd.com/ (28.10.2014).
• GAZALCI, M. (2006), Sümerbank Soru Önergesi, http://www.gazalci.net/mgtbmm/www.tbmm.info/modules6172.html?name=clubs&lang=tr&uid=mustafagazalci&start=20&list=10&file=index_detay&idMClubs=588, (07.06.2014).
• Gelir İdaresi Başkanlığı (2009), GATT Bilgilendirme Rehberi, http://www.gib.gov.tr/fileadmin/mevzuatek/uluslararasi_mevzuat/gatt95.pdf,(25.2.2015).
• GÜLSERİN, F. C. (2010), “Kamusal Alan Kavramının Değişiminin Büyükdere Aksı Üzerinden İncelenmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• HABERMAS, J. (2014), Kamusallığın Yapısal Dönüşümü, (Çev. T. Bora ve M.Sancar), İletişim Yayınları, İstanbul.
• HABERMAS, J. (1995), “Kamusal Alan: Ansiklopedik Bir Makale”, Birikim, 1995 Şubat, Sayı 70, (Çev. E. Nuran), 62-66, http://www.birikimdergisi.com/sayi/70/kamusal-alan-ansiklopedik-bir-makale, (24.1.2015).
• HANSON, A. H. (1954), Türkiye’deki İktisadi Devlet Teşekküllerinin Bünyesi ve Murakebesi, TODAİE Yayınları, Ankara.
• İNAN, S. (2007), “Denizli’nin Kalkınmasında Öncü Kuruluş: Sümerbank”, Uluslararası Denizli ve Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Fakülte Kitabevi, Cilt 1, Isparta, 652-660.
• KİPER, P. (2006), Küreselleşme Sürecinde Kentlerin Tarihsel Kültürel Değerlerin Korunması (Türkiye-Bodrum Örneği), Sosyal Araştırmalar Vakfı, İstanbul.
• ÖDEN, İ. (2006), Türkiye’yi ve Sümerbank’ı Seviyorum, (www.blogspot.com.tr, 13.05.2014).
• ÖZBEK, M. (2004), “Kamusal Alan Kavramının Kamusallaşması ve Kamu Otoritelerinin Kamusal-Özel Alan Söylemleri”, Kamusal Alan, (Ed. M. Özbek), Hil Yayınları, İstanbul, 515-529.
• ÖZELMAS, E. (1963), Devletçilik ve Türkiye Tatbikatından Sümerbank, Sümerbank Yayınları, İstanbul.
• ÖZMEN, S. (2004), “Kamusal Alan Olarak Televizyonda Devlet Otoritesine Direnenler ve Televizyon Dizilerinde Temsili”. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• SANCAR, Z. (2014), “Sümerpark Projesi Ve Denizli’ye Yansıması” Sümerpark Proje Müdürü ile sözlü görüşme, Sümerpark AVM, Denizli,
• SARIBAY, A. Y. (2000), Diyalojik Demokrasi Ve Sivil İtiraz, ALFA Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
• SAVAŞ YAVUZÇEHRE, P. (2011), Kentsel Mekânda Değişim: Denizli, Denizli Belediyesi Kültür Yayınları, Denizli.
• SAVAŞ YAVUZÇEHRE, P. (2013), “Küreselleşmenin Artan Etkisinde Denizli”, İdealkent, Sayı 8: 200-227.
• SENNETT, R. (2013), Kamusal İnsanın Çöküşü, (Çev. S.Durak ve A. Yılmaz), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• SİVRİ, E. (2014), “Ekonomik ve Sosyokültürel Anlamda Geçmişten Bugüne Denizli”, DEBA A.Ş Kurucusu ile sözlü görüşme, Denizli.
• Sümer Holding (2013), “Sümerbank Özelleştirilmesi”, www.sumerholding.gov.tr, (28.9.2013).
• Sümerbank A.Ş. (1973), Cumhuriyet’in 50. Yılında Sümerbank, Sümerbank Umum Müdürlüğü Yayını, İstanbul.
• Sümerbank A.Ş. (1987), Bizim Sümerbank, Sayı 3, İstanbul.
• ŞENEL, İ. (2014), “Sümerbank Arazisi Dönüşüm Süreci”, Denizli Mimarlar Odası 2008-2012 Şube Başkanı ile sözlü görüşme, Şenel Mimarlık, Denizli.
• ŞENEL, M. (2014), “Sümerbank Basma Sanayi Müessesesi Denizli İplik Fabrikası”, 1975-1985 Sümerbank Basma Sanayi Müessesesi Denizli İplik Fabrikası Personel Müdürü ile sözlü görüşme, Denizli.
• TBMM (2006), “TBMM’nin 22. Dönem 5. Yasama Yılı 24. Birleşim 28 Kasım 2006 Tarihli Tutanağı”, (http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tutanak_g.birlesim_baslangic?P4=17757&P5=H&page1=20&page2=20, 07.06.2014).
• T.C. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, “Türkiye’de Özelleştirme”, http://www.oib.gov.tr/program/turkiyede_ozellestirme.htm, (22.12.2014).
• TEKELİ, İ. (2001), Modernite Aşılırken Kent Planlaması, İmge Kitabevi, Ankara.
• TIKIROĞLU, Z. (2014), “Denizli’de Sümerbank’ın Kuruluş Yılları”, 1983-1989 arası Denizli Belediye Başkanı ile sözlü görüşme, Denizli.
• TOPRAK, Z. (1988), Sümerbank Holding A.Ş., Creative Yayıncılık, İstanbul.
• UĞURSAL, S. (2011), “Tarihi Yapıların Yeniden İşlevlendirilmesi: İzmir Sümerbank Basma Sanayi yerleşkesi Örneği”. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• UNDERHİLL, P. (2005), Alışveriş Merkezleri Nereye Kadar, (Çev. B. Argönül), Soysal Yayınları, İstanbul.
• UYSAL, S. (2015), “Kamusal Alan Olarak Denizli Sümerbank” Gazeteci-yazar ile sözlü görüşme, Denizli.
• UYSAL, S. (2013), Onların Hikâyesi, Denizli’nin Tekstil Serüveni, Laodikya Yayınevi, Denizli.
• VURAL, T., YÜCEL, A. (2006), “Çağımızın Yeni Kamusal Mekânları Olan Alışveriş Merkezlerine Eleştirel Bir Bakış”, itüdergisi/a mimarlık, planlama, tasarım, 5(2), Kısım:1, 97-106, Eylül 2006.
• WEBER, M. (2000) Modern Kentin Oluşumu, Bakış Kitaplığı, İstanbul.
• YILDIRIM, Y. (2011), “Kamusal Alanın Göz ile İnşası ve Gözden Düşüşü: Parisli Flaneur ve İstanbullu Bihruz Bey”, İdealkent, Sayı 3, 202-219.
• YILMAZ, S. (2014), “Sümerbank’ın Kuruluşundan Günümüze Kısa Tarihi”, Sümer Holding Özelleştirme Daire Başkanı ile sözlü görüşme, Sümer Holding A.Ş., Ankara.
• “Sümerpark Projesi”, (http://www.denizlili.net/haber_ayrinti.asp?HABER_ID=298, 06.12.2013).
• “Sümerpark Genel Görünüm”, http://sumerparkavm.com.tr/L/TR/mid/291/Sumerpark-Genel-Gorunum.htm, (4.10.2014).
• “Sümerpark Proje Taslağı”, http://wowturkey.com/forum/index.php, (12.01.2013).
• “AVM’ler 2015 Hedefini Belirledi”, http://www.dunya.com/avmler-2015-hedefinibelirledi-248106h.htm, (21.12.2014).
• “AVM Ciro Endeksi 5 Yılın En Yükseğinde!”, http://www.dunya.com/avm-ciroendeksi-5-yilin-en-yukseginde-252161h.htm,(11.02.2015).
• “Folkart Towers”, http://www.folkarttowers.com/Katalog-genel.pdf, (20.02.2015).
• “Zorlu Center”, http://en.wikipedia.org/wiki/Zorlu_Center, (22.02.2015).
• “Şişli-Dikilitaş Tekel Likör Fabrikası Alanı”, (2011), http://www.mimarist.org/application/uploads/assets/files/sislilikor.pdf, (22.02.2015).
• “Torun Center İstanbul”, http://www.torunlargyo.com.tr/toruncenter.php,(22.2.2015).