AHLAKİ OLMAYAN DAVRANIŞLARIN DUYURULMASI (WHİSTLEBLOWİNG) VE ETİK İKLİMİ İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR UYGULAMA

Yıl 2013, Cilt: 28 Sayı: 1, 1 - 23, 25.06.2013

Sahra Saygan Aykut Bedük

Öz

Ahlaki olmayan davranışların duyurulması (Whistleblowing), bir işletmedeki etikolmayan davranış ve olayların açığa çıkarılması olarak tanımlanabilir. Etik iklim iseçalışanların örgüt kültürünün etiksel boyutuyla ilgili gözlem ve görüşlerindenoluşmaktadır. Bu çalışma, ‘Ahlaki olmayan davranışların duyurulması’ ve ‘Etik iklim’arasında anlamlı bir ilişkinin mevcut olup olmadığını araştırmaktadır. ‘Ahlaki olmayandavranışların duyurulması’ ve ‘Etik iklim’ arasındaki ilişkiyi ölçmek için kullanılan anketçalışması devlet üniversitelerindeki 123 araştırma görevlisi üzerinde uygulanmıştır.Uygulama çalışması neticesinde “Ahlaki olmayan davranışların duyurulması” ile “Etikİklim” arasında anlamlı bir ilişkinin bulunmamasına rağmen; etik iklim boyutlarından biriolan “Yardımsever Etik İklim” ile “Ahlaki olmayan davranışların duyurulması” arasındaanlamlı bir ilişkinin mevcut olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ahlaki olmayan davranışların duyurulması (Whistleblowing), Etik İklim, Egoist Etik İklim, Yardımsever Etik İklim, İlkeci Etik İklim

AN APPLICATION ABOUT THE RELATIONSHIP BETWEEN WHISTLEBLOWING AND ETHICAL CLIMATE

Öz

Whistleblowing can be defined as revealing non-ethical events or behaviors (likeproducing harmful foods even though marketing them as they are remedial) in anorganization. Organizational Ethical Climate is the second concept used in this work. Itconsists of workers’ opinions about the ethical organizational culture of management. Inthis work the relationship between “whistleblowing” and “ethical climate” is searched.The questionnaire used to evaluate the relationship between whistleblowing and ethicalclimate are applied on 123 research assistants in public universities. In the applicationstudy it’s reached that there is not a significant relationship between whistleblowing andethical climate. Even though it’s found that there is not a significant relationship between“whistleblowing” and “ethical climate”; a small significant relationship is discoveredbetween “whistleblowing” and “benevolent ethical climate”.

Anahtar Kelimeler

Whistleblowing, Ethical Climate, Egoistic Ethical Climate, Benevolent Ethical Climate, Principled Ethical Climate

Kaynakça

• AGUILAR, M.K. (2009). Whistleblower Policy: Necessity in Weak Economy.
• AKBAŞ, T.T. (2010). Örgütsel Etik İklimin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki
• tkisi: Mobilya Sanayi Büyük Ölçekli İşletmelerinde Görgül Bir Araştırma. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12 (19), 121-137.
• AKTAN, C.C. (2006). Organizasyonlarda Yanlış Uygulamalara Karşı Bir Sivil Erdem, Ahlaki Tepki ve Vijdani Red Davranışı: WHISTLEBLOWING. Mercek Dergisi Ekim Sayısı, 1-13.
• ATEŞ, H., BAĞCE, H.E. ve ŞEN, M.L. (2009). Yolsuzluğun Önlenmesi için Etik Projesi. Kamu Etiği Akademik Araştırmaları, 1, 12-102.
• AYDIN, U. (2003). İş Hukuku Açısından İşçinin Bilgi Uçurması (Whistleblowing). Sosyal Bilimler Dergisi, 79-100.
• BOUVILLE, M. (2008). Whistle-Blowing and Morality. Journal of Business Ethics, 81, 579-585.
• BUHLER, P. (1991). How Can We Encourage Ethical Behaviour?. Supervision, 3-5.
• CULLEN, J.B., VICTOR, B. and BRONSON, J.W. (1993). The Ethical Climate Questionnaire: An Assessment of Its Development and Validit. Psychological Reports, 73, 667-674.
• ÇEKMECELİOĞLU, H.G. (2007). Örgüt İkliminin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Bir Araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (1), 79-97.
• ESER, G. (2007). Etik İklim ve Yöneticiye Güvenin Örgütsel Bağlılığa Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi).
• GERÇEK, H. (2005). Mühendislikte Etik Sorunların Ele Verilmesi. Madencilik Dergisi, 44 (4), 29-38.
• HERSH, M.A. (2002). Whistleblowers-Heroes or Traıtors?: Individual And Collective Responsıbılıty For Ethıcal Behavıour. Annual Reviews in Control, , 243-262.
• İŞÇAN, Ö.F. ve KARABEY, C.N. (2007). Örgüt İklimi ile Yeniliğe Destek Algısı Arasındaki İlişki. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (2), 193.
• KRISHNAN, S. (2011). Whistle Blowing Gets Real. Erişim Tarihi: 2011.
• LIYANARACHCHI, G. and NEWDICK, C. (2009). The Impact of Moral Reasoning and Retaliation on Whistle-Blowing: New Zealand Evidence. Journal of Business Ethics, 89, 37-57.
• MANSBACH, A. and BACHNER, G.Y. (2010). Internal or external whistleblowing: Nurses’ willingness to report wrongdoing. Nursing Ethics, 17 (4), 483-490.
• MICELI, M.P. (2004). Whistle-Blowing Research and The Insider: Lessons Learned and Yet to Be Learned. Journal of Management Inquiry, 13 (4), 364-
• MURAT, G. ve AÇIKGÖZ, B. (2007). Yöneticilerin Örgüt Kültürü Algılamalarına İlişkin Bir Analiz: Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Örneği. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (5), 1-20.
• NEAR, J.P. and MICELI, M.P. (1985). Organizational Dissidence: The Case of Whistleblowing. Journal of Business Ethics, 4, 1-16.
• PARBOTEEAH, K.P., CHEN, H. C., LIN, Y., CHEN, I., LEE, A. and CHUNG, A. (2010). Establishing Organizational Ethical Climates: How Do Managerial Practices Work?. Journal of Business Ethics, 97, 599-611.
• PARBOTEEAH, K.P., CULLEN, J.B., VICTOR, B. and SAKANO, T. (2005). National Culture and Ethical Climates: A Comparision of U.S. and Japanese Accounting Firms. Management International Review, 45 (4), 459
• ROTHWELL, G.R. and BALDWIN, J.N. (2007). Ethical Climate Theory, Whistle-blowing and the Code of Silence in Police Agencies in the State of Georgia. Journal of Business Ethics, 70:341-361.
• SAĞNAK, M. (2005). The Primary Schools Principals' and Teachers' Perception and Satisfaction Levels Related to Ethical Climate Types. Eurasian Journal of Educational Research, 203-211.
• SAVRAN, G. (2007). Etik İklim ve Tükenmişlik Sendromunun Kalite Yönetim Sistemleri Üzerine Etkileri: Bir Laboratuvar Uygulaması, Tezsiz Yüksek Lisans Projesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• SEMİZ, M. (2011). Örnekleme Yöntemleri. Konya: Dizgi Ofset ve Matbaacılık.
• ŞAHİN, B. ve DÜNDAR, T. (2011). Sağlık Sektöründe Etik İklim ve Yıldırma (Mobbıng) Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 66 (1), 129-159, Erişim Tarihi: 2011.
• ŞEN, M.L. (2010). Kamu Yönetiminde Etiğin Önemi. Erişim Tarihi: 2010.
• TAK, B. (2010). Hastanelerde Hasta Güvenliğini Tehdit Eden Olayların Raporlanması: Türkiye, Azerbaycan, Bosna, Arnavutluk, Lübnan Ve Suriye’yi Kapsayan Karşılaştırmalı Bir Araştırma. II. Uluslar arası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi, Ankara.
• VERSCHOOR, C.C. (2010). We Need More Whistleblowers. Strategic Finance, May, 15-16.
• VICTOR, B. and CULLEN, J.B. (1988). The Organizational Bases of Ethical Work Climates. Administrative Science Quaterly, 33, 101-125.
• YÜKSEL, Ö. (2001). Örgüt Geliştirme. Yönetim ve Organizasyon (Editör: Salih Güney). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 129-150.
• http://osym.gov.tr/dosya/1-58208/h/10ogretimelemanakdgrvsay.pdf?ret=0