TÜRKİYE’DE BİRİNCİL ENERJİ KULLANIMI, ÜRETİMİ VE GAYRİ SAFİ YURT İÇİ HASILA (GSYİH) ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2012, Cilt: 27 Sayı: 2, 1 - 25, 25.12.2012

Özge Korkmaz Abdülkadir Develi

Öz

Ülkelerin sürdürülebilir bir ekonomik büyümeyi yakalayabilmeleri, öncelikle enerji kaynaklarının etkin bir şekilde kullanılmasına bağlıdır. Ancak enerji kaynaklarının dünya üzerinde eşit bir dağılım göstermemesi, Türkiye gibi yetersiz enerji kaynaklarına sahip olan ülkelerin enerjiye olan bağımlılığını arttırmaktadır. Dolayısıyla dışardan sağlanan enerji kaynaklarının iktisadi büyüme içerisindeki payının değerlendirilmesi büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada enerji tüketimi, enerji üretimi ile GSYİH arasındaki nedensellik ilişkisi Türkiye’nin 1960-2009 dönemi yıllık verileri kullanılarak incelenmektedir. Nedensellik sınamasında Johansen Eşbütünleşme Testi ve Vektör Hata Düzeltme Mekanizması (VECM) kullanılmıştır. Ampirik sonuçlar ele alınan dönem için değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişkinin olduğunu ve hata düzeltme mekanizmasına dayalı Granger nedensellik testi ise enerji tüketimi ile GSYİH arasında çift yönlü nedensellik bulunduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Enerji Tüketimi, Ekonomik Büyüme, Nedensellik

THE RELATIONSHIP BETWEEN PRIMARY ENERGY CONSUMPTION, PRODUCTION AND GROSS DOMESTIC INCOME (GDP) IN TURKEY

Öz

The ability to reach a sustainable economic growth of countries initially depends on the usage of energy resources efficiently. But an unequal distribution of energy resources in the world increases the dependency on energy in countries which have insufficient energy resources such as Turkey. Therefore, it has a great importance to analyze the share of imported energy resources for economic growth. The correlation between energy consumption and changes in gross domestic product, increases the importance of energy policies while determining the economical policies of countries. In this study, the causality relationship between energy consumption, energy generation and GDP in Turkey are examined using annual data for the period 1960-2009. Johansen Cointegration Causality Test and Vector Error Correction Mechanism (VECM) is used for this study. Empirical results for the period under discussion there is a relationship between the variables and error correction mechanism based on long-term Granger causality test. It showed that bileteral causality with the energy consumption to GDP.

Anahtar Kelimeler

Energy Consumption, Eeconomic Development, Causality

Kaynakça

• Acar Ç., M. Çiğdem, S. Bülbül, M. Parlaktuna , F. Gümrah (2007), “Petrol ve Doğalgaz”, Ankara, ODTÜ Yayıncılık.
• Alam M. Shahid; (2006), “Economic Growth With Energy”, http://www.economics.neu.edu/papers/documents/06-003.pdf , (31/07/2012).
• Altınay G.,E. Karagöl (2004), “Structural Break, Unit Root, And The Causality Between Energy Consumption and GDP in Turkey”, Energy Economics, 26, 985-994.
• Asafu-Adjaye J., (2000), “The Relationship Between Energy Consumption, Energy Prices And Economic Growth: Time Series Evidence From Assian Developing Countries”, Energy Economics, 22, 615-625.
• Aytaç D. (2010), “Enerji ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Çok Değişkenli VAR Yaklaşımı İle Tahmini”, Maliye Dergisi, 158, 482-495.
• Belloumi M., (2009), “Energy Consuption and GDP in Tunisia: Cointegration and causality analysis”, Energy Policy, 37:2745-2753.
• Bilginoğlu M. Ali; (1991), “Gelişmekte Olan Ülkelerde Enerji Sorunu ve Alternatif Enerji Politikaları”, Erciyes Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 9,122-147.
• Cheng S.B., Lai, W.T.,(1997), “An Investigation Of Co-integration And Causality Between Energy Consumption And Economic Activity In Taiwan, Province of Chine”, Energy Economics, 19, 435-444.
• Cheng Y., Wong J.F., (2001), “Poverty, Energy And Economic Growth In Signapore”, Working Paper Department of Economics, National University of Signapure, s:37.
• Dickey D. Ve Fuller W. (1979),”Distribution of Estimatiors for Autoregressive Time Series With A Unit Root ”,Journal of The American Statistical Association ,74,427-431.
• Dickey D. Ve Fuller W. (1981),” Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root”, Econometrica,49,1057-1072.
• Devlet N. (2005), “Turkey’s Energy Policy in The Next Decade”, Perceptions, Cilt:9, No: 4, 71-90.
• Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi, (2008) ‘Türkiye Enerji Raporu 2007-2008’ ISSN:1301-6318, Dek-Tmk Yayın No: 0009/2009
• Enerji Ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, (2010), “Stratejik Planı (2010-2014)", http://www.enerji.gov.tr/yayinlar.../ETKB_2010_2014_Stratejik_Plani.pdf (29/05/2012)
• Engle, R. F. ve Granger, C. W. J. (1987), ”Co-integration And Error Correction: Representation, Estimation And Testing”, Econometrica, 55 (2), 1251–1276.
• Erdal G., H. Erdal ve K. Esengün (2008), “The Causality Between Energy Consumption and Economic Growth in Turkey”, Energy Policy, 36, 3838-3842
• Erol U., E.S.H. Yu (1987), “On The Causal Relationship Between Energy And Income For Industrializing Countries”, Journal of Economics and Developments ,13, 113-122.
• Glasure Y.U., A.R. Lee (1997), “Cointegration, Error Correction And The Relatioship Between GDP And Energy: The Case Of South Korea and Singapore”, Resource And Energy Economics, 20, 17-25.
• Güvenek B. ve V. Alptekin (2010), “Enerji Tüketimi ve Büyüme İlişkisi: OECD Ülkelerine İlişkin Bir Panel Veri Analizi”, Enerji, Piyasa ve Düzenleme, Cilt:1,Sayı:2,172-193.
• Hondroyiannis G., S. Lolos, E. Papapetrou (2002), “Energy Consumption and Economic Growth: Assessing The Evidence from Greece”, Energy Economics, 24, 319-336.
• Jobert T., F. Karanfil (2007), “Sectoral Energy Consumption by Source and Economic Growth in Turkey”, Energy Policy, 35, 5447-5456.
• Johansen, S. (1988). Statistical Analysis of Cointegration Vectors, Journal of Economic Dynamics and Control, Vol. 12, No. 2/3, 231-254.
• Johansen, S. ve Juselius, K. (1990), “Maximum Likelihood Estimation And Inferences On Cointegration With Applications To The Demand For Money”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52, 169–210.
• Kadılar C., (2000),”Uygulamalı Çok Değişkenli Zaman Serileri Analizi”, Büro Basımevi, Ankara.
• Kaplan M., İ. Öztürk, H. Kalyoncu (2011), “Energy Consumption And Economic Growth In Turkey: Cointegration And Causality Analysis”, Romanian Journal of Economic Forecasting, 2, 31-41.
• Kraft J., A. Kraft (1978), “On The Relation Between Electricity Consumption And GDP”, Journal of Energy and Development, 3:401-403.
• Kökseltan B., M. Mert, Z.A Özdemir (2010), “Kamu Yatırımları ve Ekonomik Büyüme İlişkisine Bir Bakış: Türkiye,1969-2003”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 25-39.
• Mucuk M. Ve V. Alptekin (2008), “Türkiye’de Vergi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: VAR Analizi (1975-2006)”,Maliye Dergisi,155,159-174.
• Mucuk M. Ve D. Uysal (2009), “Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme”, Maliye Dergisi, 157:105-115.
• Öztürk, I. (2010), “A Literature Survey On Energy–growth Nexus”, Energy Policy, 38: 340-349.
• Phillips, P.C.B., Perron, P. (1988). Testing For A Unit Root In Time Series Regression, Biomètrika, 75 (2) 336-346.
• Reddy M. (1998), “Energy Consumption and Economic Activity in Fiji”, The Journal of Pacific Studies, Volume 22, 81-96.
• Sarı R., U. Soytaş (2003), “Energy Consumption and GDP: Causality Relationship in G-7 Countries and Emerging Markets”, Energy Economics, 25, 33-37.
• Sims C.A., (1972), “Money Income And Causality”, American Economic Review, 62, 540-557.
• Şahbaz A., (2009), “Gelişme Olan Ülkelerde Kur Değişimlerinin Toplam Çıktı Üzerine Etkileri: Türkiye Üzerine Bir Uygulama“, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı Doktora Tezi.
• Şengül S.ve İ. Tuncer (2006), “Türkiye’de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme:1960-2000”, İktisat İşletme ve Finans, 21(242),69-80.
• Tetik S. (2011) ,”Türkiye’de Ekonomik Büyüme İle Enerji Harcamaları Arasındaki İlişki”, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İstatistik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• TÜSİAD, (2007), “Avrupa Birliğine Katılım Sürecinde Türkiye’nin Komşu ve Çevre Ülkeler Politikası”, Yayın No: TÜSİAD-T/2007-05/434.
• Ulusoy, V. (2006), “Ekonomik Büyüme ve Enerji Tüketimi: Bir Ekonometrik Uygulama”, I. Ulusal Türkiye’de Enerji ve Kalkınma Sempozyumu, İstanbul.
• Yanar R., G. Kerimoğlu (2011), “Türkiye’de Enerji Tüketimi, Ekonomik Büyüme ve Cari Açık İlişkisi”, Ekonomi Bilimler Dergisi, Cilt:3, No:2, 191- 201.
• Yaylalı M., F. Lebe, (2011), “Beşeri Sermaye ile İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin Ampirik Analizi”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt:30, Sayı:1,23-51.
• Yu E.S.H., Choi, J.Y.,(1985) “The Causal Relationship Between Energy And GDP; An International Comparison”, Journal Of Energy And Development, 10, 249-272.