MikroRNA’ lar ve mikroRNA’ ların biyobelirteç olarak endometriozis ve endometriozis ilişkili epitelyal over kanserlerindeki rolü

Yıl 2021, Cilt: 35 Sayı: 3, 401 - 414, 30.12.2021

Canan Kelten Talu

Öz

Bu derlemenin amacı, miRNA’lar ile ilgili genel bir bilgilendirme sağlamak ve insanlarda görülen endometriozis ve endometriozis ilişkili epitelyal over kanserlerinde, birer biyobelirteç olarak miRNA’ların rolünü ortaya koymaktır. MiRNA’lar kısa, tek zincirli, kodlama yapmayan RNA molekülleri olup, posttranskripsiyonel düzeyde gen ekspresyonunun düzenlenmesinde rol oynar. miRNA’lar, neoplastik ve non-neoplastik pek çok hastalığın gelişmesinde etkili olan moleküllerdir. miRNA’lar dokuya spesifik özellik göstermeleri, serum, plazma, idrar, BOS gibi pek çok biyolojik vücut sıvısında kararlı yapılarını korumaları nedeniyle uygun birer biyobelirteç olarak görülmektedir. İdeal bir biyobelirteç, hastalığa spesifik olma, hastalığın erken dönemlerinde saptanabilme, minimal invaziv girişimler ile ulaşılabilir olma ve tekrarlanabilirlik gösterebilmelidir.
Endometriozis, endometrial doku benzeri yapıların uterin kavite dışında saptanmasıdır. Endometriozisli olguların yaklaşık %1’inde bu zeminde epitelyal over kanseri gelişmektedir. MiRNA’ların endometriozis patogenezinde önemli rolü olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle, endometriozis tanısında gecikmeyi önleyebilecek ve bu tanısal gecikmeye bağlı morbidite ve mortaliteyi azaltabilecek bir biyobelirteç olabilecekleri düşünülmektedir. Şu ana kadar endometriozis ve endometriozis ilişkili epitelyal over kanserlerinde, deneysel ve klinik pek çok çalışmada bazı miRNA’ların etkili olabileceği gösterilmiştir. Her iki klinik durumun erken tanısında kullanılabilecek bir biyobelirteç olarak henüz rutin kullanıma girmiş bir miRNA bulunmamaktadır. Bununla birlikte bazı miRNA’ların bir panel halinde kullanılabileceğine dair umut verici gelişmeler mevcuttur.
Anahtar Kelimeler: MiRNA, Biyobelirteç, Endometriozis, Endometriozis İlişkili Epitelyal Over Kanseri

Anahtar Kelimeler

MiRNA, Biyobelirteç, Endometriozis, Endometriozis İlişkili Epitelyal Over Kanseri

Kaynakça

• 1. Bird A. Perceptions of epigenetics. Nature. 2007 May 24;447(7143):396–8.
• 2. Feinberg AP, Ohlsson R, Henikoff S. The epigenetic progenitor origin of human cancer. Nat Rev Genet. 2006 Jan;7(1):21–33.
• 3. Choi JD, Lee J-S. Interplay between Epigenetics and Genetics in Cancer. Genomics Inform. 2013 Dec;11(4):164–73.
• 4. Holliday R. Epigenetics: a historical overview. Epigenetics. 2006 Jun;1(2):76–80.
• 5. Ducasse M, Brown MA. Epigenetic aberrations and cancer. Mol Cancer. 2006 Nov 8;5:60.
• 6. Lagos-Quintana M, Rauhut R, Lendeckel W, Tuschl T. Identification of novel genes coding for small expressed RNAs. Science. 2001 Oct 26;294(5543):853–8.
• 7. Szymański M, Barciszewska MZ, Zywicki M, Barciszewski J. Noncoding RNA transcripts. J Appl Genet. 2003;44(1):1–19.
• 8. Agrawal S, Tapmeier T, Rahmioglu N, Kirtley S, Zondervan K, Becker C. The miRNA Mirage: How Close Are We to Finding a Non-Invasive Diagnostic Biomarker in Endometriosis? A Systematic Review. Int J Mol Sci. 2018 Feb 17;19(2):E599.
• 9. Lee RC, Feinbaum RL, Ambros V. The C. elegans heterochronic gene lin-4 encodes small RNAs with antisense complementarity to lin