SCIENCE and WEALTH As a Traditional Writing Topic in the Classical Turkish Literature

Yıl 2009, , 81 - 116, 01.06.2009

İsmail Avcı

https://doi.org/10.15247/dev.8

Öz

In this study, first of all the sources of epigrams about science and wealth have been verified and how these epigrams appeared on them has been studied. Then Turkish classical poets' perceptions on science and wealth have been analyzed. Taking in the consideration the all verified seventeen texts, the epigrams expressing that science is above wealth have been listed under fourteen titles. Âşık Paşa's, Bedr-i Dilşad's, Hazînî's and Sünbülzâde Vehbî's poems on “science and wealth” have been brought together and a comparison has been made among them. At the end of the paper Hazînî's one poem addressing science and wealth and never been published before has been added.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish poetry, science, wealth, Âşık Paşa, Bedr-i Dilşad, Hazînî, Sünbülzâde Vehbî.

Klasik Türk Edebiyatında Gelenekli Bir Yazım Konusu Olarak İLİM ve MAL

Öz

Bu çalışmada öncelikle ilim ve malla ilgili vecizelerin hangi kaynaklarda nasıl geçtiği tespit edilmiş, ardından klasik Türk şairlerinin ilim ve mala bakışı verilmeye çalışılmıştır. Tespit edilen on sekiz metnin tamamı dikkate alınarak ilmin maldan üstünlüğüne dair vecizeler on dört başlık hâlinde belirlenmiş; Âşık Paşa, Bedr-i Dilşad, Hazînî ve Sünbülzâde Vehbî'nin “ilim ve mal” konulu şiirleri bir araya getirilip karşılaştırılmıştır. Yazının sonuna Hazînî'nin ilim ve maldan bahseden bugüne dek yayımlanmamış bir manzumesi ilave edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

ilim, mal, Âşık Paşa, Bedr-i Dilşad, Hazînî, Sünbülzâde Vehbî.

Kaynakça

• Akyüz, Kenan-Süheyl Beken-Sedit Yüksel-Müjgan Cunbur (1997), Fuzûlî
• Divanı, Ankara: Akçağ Yay. Arat, Reşid Rahmeti (1992), Edib Ahmed B. Mahmud Yükneki Atabetü'l-Hakayık, Ankara: TDK Yay.
• Arat, Reşid Rahmeti (1997), Kutadgu Bilig I Metin, Ankara: TDK Yay.
• Arslan, Yakup (2007), Mümeyyiz Dergisi'ndeki Dinî Motiflerin Din Eğitimi Açı- sından İncelenmesi, Basılmamış YLT, Marmara Üniversitesi SBE, İs- tanbul.
• Avcı, İsmail (2007), Hazînî'nin Manzum Şerh-i Hadîs-i Erbaîn Tercümesi, Basıl- mamış YLT, Balıkesir Üniversitesi SBE, Balıkesir.
• Ayan, Gönül (1996), Tebrizli Ahmedî Esrâr-Nâme, Ankara: AKM Yay.
• Aynî, Mehmet Ali (1993), Türk Ahlakçıları, İstanbul: Kitabevi Yay.
• Banarlı, Nihad Sâmi (1998), Resimli Türk Edebiyatı Târihi, Cilt II, İstanbul: MEB Yay.
• Beyzâdeoğlu, Süreyya Ali (1996), Sünbülzâde Vehbî Lutfiyye, İstanbul: Cihan Neşriyat.
• Birlik, Dilek (2001), Bâlî'nin Bahru'n-Nasâyih'i, Giriş-Transkripsiyonlu Metin
• Dizin, Basılmamış YLT, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul. Canan, İbrahim (1991), Kütüb-i Sitte Muhtasarı Tercüme ve Şerhi, Cilt VII, XI, XV, Ankara: Akçağ Yay.
• Canım, Rıdvan (2000), Latîfî, Tezkiretü'ş-Şu‘arâ ve Tabsıratü'n-Nuzamâ, An- kara: AKM Yay.
• Ceyhan, Âdem (1997), Bedr-i Dilşad'ın Murâd-nâmesi, 2 Cilt, İstanbul: MEB Yay.
• Ceyhan, Âdem (2006), Türk Edebiyatı'nda Hazret-i Ali Vecizeleri, Ankara: Öncü Kitap.
• Ceyhan, Âdem (2008), Reşîdüddin Vatvat, Hazret-i Ali'nin Yüz Sözü Gül-i Sad
• Berg, çev.: Hocazâde Abdülaziz Efendi, İstanbul: Buhara Yay. Doğan, Ahmet (2002), Kuddûsî Divanı, Ankara: Akçağ Yay.
• Durak, Hasan Hüseyin (2002), Usfûrî'nin Kırk Hadis Şerhi'nin Tahkîk, Tahrîc,
• Terceme ve Tenkidi, Basılmamış YLT, Uludağ Üniversitesi SBE, Bursa. Er, Âdem (1998), Bâlî Çelebi'nin Bahru'n-Nasâyıh Adlı Eseri Üzerinde Bir Gramer
• Araştırması (Fonetik, Morfoloji, Sentaks, Metin, Lügat), Basılmamış YLT, Selçuk Üniversitesi SBE, Konya. ez-Zernûcî, İmam Burhanüddin (1996), Ta‘limü'l-Müteallim, trc.: Ziya Eryılmaz, İstanbul.
• Gazâlî (1998), İhyâu Ulûmi'd-Dîn, Cilt I, çev. Sıtkı Gülle, İstanbul: Huzur Yay.
• Gökyay, Orhan Şaik (2006), Keykâvus, Kabusnâme, çev.: Mercimek Ahmed,
• İstanbul: Kabalcı Yay. Gölpınarlı, Abdülbaki (trz), Hazret-i Ali, Nehcü'l-Belâga, İstanbul: Der Yay. Güftâ, Hüseyin (2002), “Divan Şiirinde İlim ve İrfan Timsâli Hz. Ali”, Hacı
• Bektaş Veli Dergisi, Sayı 24, s. 69-111. Güftâ, Hüseyin (2004), Divan Şiirinde İlim, Ankara: Akçağ Yay.
• İmam-ı Gazâlî (2007), Mişkâtü'l-Envâr, trc.: Şadi Eren, İstanbul: Nesil Yay.
• İnce, Adnan (2000), Cem Sultan Cemşîd ü Hurşîd, Ankara: TDK Yay.
• İsen, Mustafa (1990), Usûlî Divanı, Ankara: Akçağ Yay.
• İsen, Mustafa-Cemâl Kurnaz (1990), Şeyhî Divanı, Ankara: Akçağ Yay.
• Kaplan, Mahmut (2008), Hayriyye-i Nâbî, Ankara: AKM Yay.
• Kaplan, Mehmet (1971), “Şiir ve İlim”, Hisar, Sayı 94, s. 3-4.
• Kargılı, Abdullah-Osman Yolcuoğlu (2005), A. Şemseddin Sivasî, Dört Halife- nin Menkıbeleri (Menâkıb-ı Çehâr-Yâr-i Güzîn), İstanbul: Sufi Kitap.
• Kılıç, Atabey (2005), Mürîdî ve Pend-i Ricâl Mesnevîsi, İzmir: Akademi Kitabevi.
• Koçin, Abdülhakim (2003), “Divân Şiirinde Şairlerin Aşka Yaklaşımları”,
• Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt 11, Sayı 2, s. 395-422. Kutluer, İlhan (2000), “İlim”, DİA, Cilt XXII, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Kutluer, İlhan (2001), İlim ve Hikmetin Aydınlığında, İstanbul: İz Yay.
• Küçük, Sabahattin (1994), Bâkî Dîvânı, Ankara: TDK yay.
• Minhâcü'l-Müteallim (trz), çev.: Yunus Vehbi Yavuz, Mudanya: Feyiz Yay. Özfırat, Bayram (2006), Tokatlı İshâk Efendi'nin Nazmu'l-Ulûm, Nazmu'l-Le’âlî ve Manzûme-i Keydânî Adlı Mesnevileri, Basılmamış YLT, Selçuk Üni- versitesi SBE, Konya.
• Özkan, Abdurrahman (2009), Mehekkü'l-İlim ve'l-Ulemâ, Isparta: Fakülte Kitabevi.
• Özkan, Mustafa (1990), Cinânî Cilâ’ü'l-Kulûb, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yay.
• Sahabeden Günümüze Allah Dostları I, Hilyetü'l-Evliyâ, Ebu Nuaym el-Isfahânî, Sıfatü's-Safve, İbnü'l-Cevzî (1995), çev.: Said Aykut-Enver Günenç
• Yahya Atak-Abdülhamid Birışık-Fuat Aydın, İstanbul: Şûle Yay. Şeker, Mehmet (2002), Ali b. Hüseyin el-Amâsî ve Tarîku'l-Edeb'i, Ankara: Di- yanet İşleri Başkanlığı Yay.
• Tarlan, Ali Nihat (1992a), Ahmet Paşa Divanı, Ankara: Akçağ Yay.
• Tarlan, Ali Nihat (1992b), Hayâlî Bey Dîvânı, Ankara: Akçağ Yay.
• Taşköprülüzâde Ahmed Efendi (1975), Mevzûâtü'l-Ulûm (İlimler Ansiklope- disi), trc.: Taşköprülüzâde Kemâl Efendi, sdl.: Mümin Çevik, Cilt I,
• İstanbul: Üçdal Neşriyat. Tatçı, Mustafa (1997), Yûnus Emre Dîvânı II, İstanbul: MEB Yay.
• Tulum, A. Mertol (2001), Tazarru’nâme, Ankara: MEB Yay.
• Üzgör, Tahir (1990), Türkçe Dîvân Dîbâceleri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Yağmur, Ömer (2007), Terceme-i Kitâb-ı Fevâ’ihü'l-Miskiyye fi'l-Fevâtihi'l
• Mekkiyye, Basılmamış YLT, İstanbul Üniversitesi SBE, İstanbul. Yavuz, Kemal (2000), Âşık Paşa, Garib-nâme, II/2, İstanbul: TDK Yay.
• Yavuzarslan, Paşa (2002), Mûsâ bin Hâcı Hüseyin el-İznikî, Münebbihü'r-Râkidîn
• (Uyurları Uyandurucı), Giriş-İnceleme-Tenkitli Metin, Cilt I, Ankara: TDK Yay. Yılmaz, Mehmet (2008), Kültürümüzde Arapça ve Farsça Asıllı Vecizeler Sözlüğü,