Medresetü’l-hattâtîn’in İlk Üstatlarından Mehmed Said ve Necm-i Seher Adlı Eseri

Yıl 2022, Cilt: 29 Sayı: 29, 868 - 914, 30.12.2022

Rukiye Kaymakçı

Öz

Bu çalışmamızın konusu XX. yüzyılın önde gelen rik‘a hattı üstatlarından Mehmed Said’in hayâtı ve
Necm-i Seher adlı eseridir. Uzun memuriyet hayâtı müddetince çok sayıda nişan ve madalya ile
mükâfatlandırılan Mehmed Said, Osmanlı sadrazamlarından Küçük Said Paşa (v. 1914) başta olmak
üzere dönemin önde gelen ricâliyle yakın alâkası bulunan başarılı bir zâttır. Necm-i Seher adını verdiği
eserinde çeşitli şekil ve konulardaki manzumelerinin yanı sıra mektup ve arîzalarla tercüme-i hâli
bulunmaktadır. Eser, hacimce küçük olmasına mukābil Mehmed Said’in tercüme-i hâliyle manzum ve
mensur çalışmalarını ihtivâ etmesi dolayısıyla şâirin edebî şahsiyetini ortaya koyacak yegâne orijinal
kaynaktır. Özellikle şâirin düşürdüğü târihler âilesine, yakın çevresine ve dönemin olaylarına dâir
birçok ipucu vermektedir. Bu yönüyle eser yalnızca edebiyat târihi için değil, yakın dönem târihi
bakımından da öneme sâhiptir. Taranan birçok katalog eserin iki nüshasına ulaşılmasına imkân
vermiştir. Bunlardan İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesinde kayıtlı olan nüsha İbnülemin
Mahmud Kemal İnal’a (v. 1957), İstanbul Büyük Şehir Belediyesi Atatürk Kitaplığında bulunan ise
kimliği hakkında bilgiye ulaşamadığımız Ali Fuâd’a yâdigâr olmak üzere bizzat Mehmed Said
tarafından istinsah edilmiştir. Çalışmada kendisinin kaleme aldığı ve birinci dereceden kaynak hüviyeti
taşıyan tercüme-i hâlin yanında sicill-i ahvâl defterinde yer alan bilgilerden hareketle Mehmed Said’in
biyografisi inşâ edildikten sonra Necm-i Seher’in özelliklerine değinilmiş, nüshalar kısaca tanıtılmış ve
eserin ismi geçen iki nüshası karşılaştırılarak günümüz harflerine aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat, Osmanlı Şiiri, Medresetü’l-hattâtîn, XX. yüzyıl, Mehmed Said, Necm-i Seher.

Kaynakça

• DAGM, Bâbıâlî Evrak Odası Evrakı (BEO), 000646/048437.
• DAGM, Dâhiliye Nezâreti Sicill-i Ahvâl Defterleri Fihristi (DH.SAİD.d), 10/181.
• DERMAN, M. Uğur (2007), “Özyazıcı, Mustafa Halim”, DİA, XXXIV, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 135.
• İNAL, İbnülemin Mahmud Kemal (1955), Son Hattatlar, İstanbul: Maarif Basımevi.
• İsmâil b. Muhammed el-Aclûnî (1421), Keşfü’l-hafâ, thk. Yusuf b. Muhammed el-Hâc Ahmed, II, Dımeşk: Mektebetü’l-ilmi’l-hadis.
• Mehmed Said, Necm-i Seher, İBB Atatürk Kitaplığı, Muallim Cevdet Yazmaları, nr. 280.
• Mehmed Said, Necm-i Seher, İÜ Nadir Eserler Kütüphanesi, İbnülemin Koleksiyonu, nr. 3397/NEKTY10813.
• Yûsuf Kâmil Paşa (1279), Tercüme-i Telemak, İstanbul: Tabhâne-i Âmire.