Osman Nevres’in Kerbelâ Mersiyeleri I: Mersiye-i Hazret-i Hüseyin

Yıl 2022, Cilt: 28 Sayı: 28, 267 - 295, 31.12.2022

Bayram Ali Kaya

Öz

Bu çalışmada ilk olarak, Kerbelâ mersiyeleri ve Osman Nevres hakkında ana hatlarıyla bilgi verilmiş, ardından şâirin Mersiye-i Hazret-i Hüseyin olarak da adlandırılan Kerbelâ mersiyesi tanıtılmaya çalışılmış, ayrıca mersiyenin popüler transkripsiyonlu metni ile tıpkıbasımına yer verilmiştir. Nevres, terkîb-i bent nazım şekliyle kaleme aldığı 12 bentlik mersiyesinde konuyu, Hz. Hüseyin’in haksız yere ve hunharca katledilmesini merkeze almak, Kerbelâ olayından çeşitli sahnelere yer vermek, çekilen acıyı ve tutulan mâtemi yoğun bir şekilde dile getirmek sûretiyle işlemiş; ayrıca, feleğe duyduğu sitem ve öfkeyi dile getirmiş, Yezid ve adamlarına lânet etmiştir. Nihâyetinde ise şâir, yaşananların kader sonucu gerçekleştiğini belirtmek sûretiyle kazâya rızâ gösteren bir tavır içerisine girmiş ve böylesine hazin bir olayı tam mânâsıyla tasvir etmek hususunda âciz olduğunu belirtmştir. Latin harfli metninin tamamına ilk kez, hazırladığımız dîvân neşrinde yer verilen eserin ayrıntılı bir şekilde tanıtılmasıyla, klasik şiirin son döneminde kaleme alınmış Kerbelâ mersiyelerinden birinin daha bilim dünyasının istifadesine sunulması, böylece konuyla ilgili araştırma ve çalışmalara katkı sağlanması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osman Nevres, Kerbelâ mersiyeleri, mersiye, Hz. Hüseyin

Karbala Elegies of Osman Nevres I: Hazret-i Hüseyin’s Elegy

Öz

In this study firstly, information about the main lines of Karbala elegies and Osman Nevres were given, then the poet’s Karbala Elegy, also called Mersiye-i Hazret-i Hüseyin, was tried to be introduced in detail, also the popular transcribed text and facsimile of the elegy was given. In this elegy with 12 stanzas, which he wrote in Nevres terkîb-i bent verse, the subject is addressed by he focused on the unjust and cruel murder of Hz. Hussein, giving place to various scenes from the Karbala incident, expressing the pain suffered and the grieving intensely; he also expressed his reproach and anger towards the heavens and cursed Yazid and his men. In the end, the poet took an attitude of consenting to the accident by stating that the events happened as a result of fate, and said that he was incapable of describing such a sad event fully. It is aimed to present one of the Karbala elegies written in the last period of classical poetry, to the benefit of the scientific world, by introducing the work, whose entire Latin letter text is included in the divan publication, for the first time, and thus to contribute to research and studies on the subject.

Anahtar Kelimeler

Osman Nevres, Karbala elegies, elegy, Hz. Hüseyin

Kaynakça

• ALGÜL, Hüseyin-Kara, Mustafa 2014 , Ehl-i Beyt Kerbelâ ve Mersiye, Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi Kitaplığı.
• ALP, Gökhan 2020 , “Türk Edebiyatında Kerbelâ Hadisesi: Konuyu Kendi Realitesine Uygun Konumlandırma Çabası, Eksiklikler-Tespitler- Literatür”, International Journal of Filologia IJOF , 3/4, Kış, 56-89.
• ARSLAN, Mehmet-ERDOĞAN, Mehtap 2009 , Kerbela Mersiyeleri, Tunceli: Tunceli Üniversitesi Alevilik Uygulama ve Araştırma Merkezi Yay.
• ÇAĞLAYAN, Bünyamin 1997 , Kerbelâ Mersiyeleri, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi.
• ÇİFTÇİ, Cemil 2008 , Divan Şiirinde Kerbela Ağıtları, İstanbul: Kevser Yay.
• ÇİFTÇİ, Cemil 2009 , Halk Şiirinde Kerbelâ Ağıtları, İstanbul: Kevser Yay.
• İSEN, Mustafa 1993 , Acıyı Bal Eylemek, Türk Edebiyatında Mersiye, Ankara: Akçağ Yay.
• KAYA, Bayram Ali 2017 , Osman Nevres Dîvânı, İstanbul: Kesit Yay. KAYA, Bayram Ali 2020 , https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/76247,osman-nevres- divanipdf.pdf?0 [Erişim Tarihi: 02 Ocak 2022]. Nevres Dîvânı
• KAYA, Bayram Ali 2021a , “Mersiye-i Hazret-i Hüseyin Nevres ”. Türk Edebiyatı detay/mersiye-i-hazret-i-huseyin-nevres. [Erişim Tarihi: 10 Şubat Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde
• Osman Nevres. Mersiye. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, K/4376.
• Ödemişli Hoca-zâde M. Muammer, “Osman Nevres Efendi ve Âsârı”, Mahfel, /55, Cumâde’l-ûlâ 1343, 132.
• ÖZGÜL, M. Kayahan 1999 , Osman Nevres, Hayâtı ve Eserleri, Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yay.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi 1997 , 19uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
• UZUN, Mustafa İsmet 2002 , “Türk Edebiyatında Kerbelâ”, İslâm Ansiklopedisi, XXV, 274, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• UZUN, Mustafa İsmet 2006 , “Muharremiyye”, İslâm Ansiklopedisi, XXXI, 8- , Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• YILDIZ, Alim Editör 2010 , “Çeşitli Yönleriyle Kerbelâ Edebiyat ”, Uluslararası Kerbelâ Sempozyumu Bildirileri, 2, Sivas: Asitan Yay.
• YILMAZ, Mehmet Yalçın 2006 . Türk Din Musikisinde Mersiyeler ve Mersiyehanlar, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Tarihi ve Sanatları Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• YILMAZ, Müslüm 2016 , Klasik Türk Edebiyatında Kerbelâ Hadisesi, İstanbul