Fehîm-i Kadîm’in Bahr-ı Tavîl’i

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 16, 167 - 176, 01.07.2016

Yunus Kaplan

Öz

Bahr-ı tavîl, klasik Türk edebiyatında manzum-mensur arasında kalan nazım şekillerinden biridir. Örneklerine az rastlanan bu nazım şeklinde de diğer nazım şekillerinde olduğu gibi klasik Türk edebiyatının kurallarına sadık kalınarak çok farklı konular çeşitli mazmun, hayal ve ifade tarzlarıyla dile getirilmiştir. Edebiyatımızda Anadolu sahasında ilk örneğini XV. yüzyılda Ahmet Paşa’nın yazdığı bu nazım şeklini, çeşitli dönemlerde birçok şairin tercih ettiği bilinmektedir. Bunlardan biri de XVII. yüzyılın önemli şairlerinden biri olan Fehîm-i Kadîm’dir. Fehîm, hem şekil ve muhteva hem de üslup bakımından diğerlerinden farklılık arz eden bu bahr-ı tavîlinde; Arap, Arnavut, Ermeni, Rum, Yahudi, Tatar, Türk, Acem ve kendi ağzından olmak üzere dokuz farklı dil ve lehçeyi taklit ederek farklı bir tarz yakalamıştır. Ayrıca şair bu şiirinde müstehcenliği ön plana alarak buna uygun kelime ve cümleler kullanmıştır. Bu çalışmada bahr-ı tavîller üzerinde genel bir değerlendirme yapılmış, Fehîm-i Kadîm’in bahr-ı tavîlinin şekil ve muhteva özellikleri üzerinde durularak bilinen tek nüshasından hareketle transkribe edilmiş metnine yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk edebiyatı, Fehîm-i Kadîm, bahr-ı tavîl

Fehîm-i Kadîm’s Bahr-ı Tavîl

Öz

Bahr-i tavil is one of poetry forms which remains between poetic and prose on classical Turkish literature. As it is on other poetry forms, very different subjects were reflected on this poetry form that its samples are occasional by various poetic, imagination and expression ways as remaining faithful to classical literature rules also. It is known that a lot of poets preferred this poetry form in different periods which Ahmet Pasha wrote its first sample on our literature in Anatolia in fifteenth century. One of them is also Fehîm-i Kadim who was one of important poets of seventeeth century. Fehîm caught a different form on this bahr-i tavil which is different from other in terms of both form and concept and also worden as he imitated nine different language and dialect as to be Arabian, Albanian, Armenian, Rum, Jew, Tatar, Turk, Persian and his own dialect. Moreover, the poet used appropriate word and sentences to it as putting obscenity forefront on his poem. On this study, a general evaluation has been made on bahr-i tavils, Fehim-i Kadim's bahr-i tavil's transcribed text was involved by its known single copy as its form and concept features were emphasized.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish Literature, Fehîm-i Kadîm, bahr-ı tavil

Kaynakça

• AKSOYAK, İ. Hakkı 1999 , “Bahr-ı Tavîl”. Ankara: Gazi Üniversitesi Gazi Eği- tim Fakültesi Dergisi, Dr. Himmet Biray Özel Sayısı. s. 438-445.
• ________ 2007 , “Anadolu Sahasında İlk Bahr-ı Tavîl Ahmed Paşa’nın mıdır?”. Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 2/4. s. 84-97.
• BAYRAM, Sibel 2006 , Azbi Baba Hayatı-Eserleri-Sanatı ve Divanı İnceleme- Tenkitli Metin . Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Edirne: Trakya Üniv. Sosyal Bilimler Ens.
• EKİNCİ, Ramazan 2013 , “Fehîm-i Kadîm’in Latîfeleri Tercüme-i Letâyif-i Kibâr-ı Kümmelîn”, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/4 Spring, s. 749- 768.
• ________ 2015 , “Fehîm-i Kadîm’e Mâl Edilen Bir Atasözleri Kitapçığı: Durûb-ı Emsâl-i Türkî”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi/Journal of Turkish World Studies 15/1 Yaz-Summer. s. 163-85.
• ERKUL, Rasih 1993 , “Bir Bahr-i Tavîl Örneği ve Birri Mehmed Dede”, Yedi İklim. V 39 : 43-45.
• FEHÎM, Dîvân, İstanbul Üniv. Nadir Eserler Kütüphanesi TY 2932. vr. 65a- 66a.
• İPEKTEN, Haluk 2010 , Eski Türk edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• KESİK, Beyhan 2015 , “Muhibbî’nin Bahr-ı Tavîl’i”, Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature C.1, Sayı 2. 55-60.
• MERMER, Ahmet 2002 , “XVI. Yüzyıl Divan Şairi Fedayi ve İki Bahr-ı Tavîli”. İlmî Araştırmalar, Sayı 14. 121-129.
• PARLATIR, İsmail 1992 , “Fuat Bayramoğlu ile Anılarda”, Türk Dili Dergisi 487 : 24-26.
• ÜZGÖR, Tahir 1991 Haz. , Fehîm-i Kadîm Hayatı, Sanatı, Dîvân’ı ve Metnin Bugünkü Türkçesi, Ankara: AKMB Yay.
• YILDIZ, Ayşe 2014 , Fehîm-i Kadîm. http://www.turkedebiyatiisimlersoz- lugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=4364, [E.T. 01.12.2015].