Bir Nef’î Muakkibi Ali Hâdî Okan ve Sihâm-ı Kazâ-yı Zamân Adlı Eseri

Yıl 2019, Cilt: 23 Sayı: 23, 85 - 142, 30.12.2019

Nilüfer Tanç Julide Erken

Öz

Klasik Türk şiirinin icra edildiği altı yüzyıl boyunca pek çok şair yetişmiş ve bu şairlerden bir kısmının etkisi yaşadıkları dönemden sonra da yüzyıllarca devam etmiştir. XVII. yüzyıla damgasını vuran ve kendine has bir üslup geliştiren Nef’î bu şairlerden biridir. Nef’î’nin ferdî üslubunu takip eden şairler bir ekol meydana getirmişlerdir. Bu bağlamda birçok edebiyat tarihçisi Nef’î’nin ekol sahibi bir şair olduğunu ifade etmiştir. Nef’î muakkiplerinden biri de Ali Hâdî Okan 1901- 1980 ’dır. Nef’î-i Zamân mahlasını kullanacak kadar Nef’î ile özdeşleşen şair, eserlerinden birine de Nef’î’nin Sihâm-ı Kazâ’sından mülhem olarak Sihâm-ı Kazâ-yı Zamân ismini vermiştir. Yaşadığı dönemdeki olumsuzlukları, haksızlıkları yazmaktan ve doğrudan isim vererek şahısları eleştirmekten korkmayan şair hiciv sahasında Nef’î’nin izinde cesaretle yürümüştür. Bu çalışmada, Nef’î’nin günümüze kadar süregelen etkisi, takipçisi olan Ali Hâdî ve eserleri odağında incelenmiştir. Nef’î’nin sanat özelliklerinin Ali Hâdî’nin Sihâm-ı Kazâ-yı Zamân adlı eserindeki etkisi ortaya konulmuş ve karşılaştırmalı olarak iki şairin eserlerinden örnekler verilmiştir. Makalenin “Ek”inde Ali Hâdî’nin 1340 M. 1924 yılında yayımlanan Sihâm-ı Kazâ-yı Zamân adlı eseri Latin harflerine aktarılarak araştırmacıların istifadesine sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Nef’î, Ali Hâdî Okan, Üslup, Ekol, Sihâm-ı Kazâ-yı Zamân

Nef’î Follower Ali Hâdî Okan and His Work Called Sihâm-ı Kazâ-yı Zamân

Öz

Throughout the six centuries when classical Turkish poetry was performed, many poets have risen and the influence of some poets among those has lasted for centuries beyond their lifetimes. Nef’î is one of those poets who has made his mark on the 17th century and developed his unique style. Poets who follow his individual strong style has started an ecole. In this context, many literary historians have expressed that Nef’î is a poet with an ecole. One of the followers of Nef’î is Ali Hâdî Okan 1901- 1980 . The poet identifies with Nef’î so much that he uses the assumed name Nef’î-i Zamân and he names one of his works as Sihâm-ı Kazâ-yı Zamân inspiring from Nef’î’s work; Sihâm-ı Kazâ. The poet who didn’t hesitate to write about the negativities and injustices of his time and not afraid to criticize directly by addressing names, has tried to show he is a poet of courage just like Nef’î and followed Nef’î’s footsteps in the field of satire. In this study, the extant influence of Nef’î was studied in the focus of Ali Hâdî and his works. The influence of the art features of Nef’î in Ali Hâdî’s work called Sihâm-ı Kazâ-yı Zamân was presented and examples from each poet’s works were given in comparison. In the attachment of the essay, the translated script of Sihâm-ı Kazâ-yı Zamân by Ali Hâdi, published in 1340 1924 was made available to researchers.

Anahtar Kelimeler

Nef’î, Ali Hâdî Okan, Style, Ecole, Sihâm-ı Kazâ-yı Zamân

Kaynakça

• AKGÜL, Ahmet 2012 , “Nef’î’nin Sihâm-ı Kazâ’sı İle Türkçe Dîvânı’ndaki İki Farklı Üslûp Üzerine Bazı Tespitler”, Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7/2, 47-57.
• AKKUŞ, Metin 1991 , Nef’î Sanatı ve Türkçe Dîvânı, Yayımlanmış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• AKKUŞ, Metin 1998 , Hicvin Ankâları Nef’î ve Sihâm-ı Kazâ İncelemeKarşılaştırmalı Seçme Metinler , Ankara: Akçağ Yay.
• AKKUŞ, Metin 2018 , Nef’î Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/57741,nefi-divanipdf.pdf?0 ET: 10.09.2019 .
• BABACAN, İsrafil 2012 , Klâsik Türk Şiirinin Son Baharı Sebk-i Hindî, Ankara: Akçağ Yay.
• BANARLI, Nihad Sami 1983 , Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, II. cilt , İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yay.
• BAŞDAŞ, Cahit 2018 , Sihâm-ı Kazâ, Dil Özellikleri, Metin, Dizin , İstanbul: Kriter Yay.
• BİLKAN, Ali Fuat 2015 , 17. Yüzyıl Türk Edebiyatı, Ankara: Akçağ Yay.
• BİRİNCİ, Ali 2017 , “Türk Yurdu Kalemleri: Nefîizaman veya Ali Hadi Okan”. Türk Yurdu “, 353, 59-64.
• BOZTEPE, Halil Nihad 1921 , Sihâm-ı İlhâm, İstanbul: Mahmut Bey Matbaası.
• ÇETİŞLİ, İsmail 2014 , Edebiyat Sanatı ve Bilimi, Ankara: Akçağ Yay.
• ÇOBAN, Ahmet 2004 , Edebiyatta Üslûp Üzerine Sözün Tadını Dilde Duymak , Ankara: Akçağ Yay.
• DEVELLİOĞLU, Ferit 2011 , Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi Yay.
• DİLÇİN, Cem 2016 , Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Ankara: TDK Yay.
• ENGİNÜN, İnci 2011 , “Yeni Türk Edebiyatında Nef’î”, Gazi Türkiyat, 8, 165-193.
• ERKAL, Abdulkadir 2018 , Dîvân Şiiri Poetikası 17. Yüzyıl, Ankara: Altınordu Yay.
• HUYUGÜZEL, Ömer Faruk 2000 , İzmir Fikir ve Sanat Adamları 1850-1950 , Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• İNAL, İbnü’l-Emin Mahmud Kemal 1969 , Son Asır Türk Şairleri, I. cilt , İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yay.
• İPEKTEN, Haluk 2018 , Nef’î Hayatı-Sanatı-Eserleri Bazı Şiirlerinin Açıklamaları, Ankara: Akçağ Yay.
• İSEN, Tuba Işınsu 2002 , Dîvân Şiirinde Fahriye, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• KEMÂL, Nâmık 2018 , Vatan Yahut Silistre, Haz. Refik Durbaş , İstanbul: İş Bankası Kültür Yay.
• KÖPRÜLÜ, M. Fuad 1927 , “Bir Nef’î Şâkirdi”, Hayat Mecmuası, 182, 348-351.
• KURNAZ, Cemal 1997 , “Ölümünün Üçyüzellinci Yılında Nef’î”, Dîvân Edebiyatı Yazıları, Ankara: Akçağ Yay., 411-414.
• KURNAZ, Cemal, 2007 , Osmanlı Şair Okulu, Ankara: Birleşik Yay.
• MACİT, Muhsin 2016 , Divan Şiirinde Âhenk Unsurları, İstanbul: Kapı Yay.
• OCAK, Tulga 1991 , “Nef’î ve Türk Edebiyatındaki Yeri”, Ölümünün Üçyüzellinci Yılında Nef’î, Ankara: AKM Yay.
• OKAN, Ali Hâdî 1340 , Sihâm-ı Kazâ-yı Zamân, İzmir: Sadâ-yı Hak Matbaası.
• OKAY, Orhan 2015 , Sanat ve Edebiyat Yazıları, İstanbul: Dergâh Yay.
• RICHARDSON, John 1810 , Richardson Dictionary, A Vocabulary Persian, Arabic and English; Abridged From The Quarto Edition of Richardson’s Dictionary , Ed. Charles Wilkins-David Hopkins , London.
• ŞİŞMAN, Bekir ve Muhammet Kuzubaş 2007 , Şehnâme’nin Türk Kültür ve Edebiyatına Etkileri, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• TÂHİRÜ’L MEVLEVÎ 2019 , Edebiyat Tarihimize Dair Manzum Bir Muhtıra, İstanbul: Dergâh Yay.
• TANÇ, Nilüfer 2019 , “Okan, Ali Hâdî”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü II, 20. Yüzyıldan Günümüze 1860-1985. http://teis.yesevi.edu.tr/index.php?sayfa=madde_detay&md=2c6ae45a3e88aee548c0714fad7f8269.1674794080be4aa6 ET: 10.09.2019 .
• TÖKEL, Dursun Ali 2016 , Dîvân Şiirinde Şahıslar Mitolojisi, İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Yay.
• TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANSİKLOPEDİSİ 1990 , “Okan, Ali Hadi”, İstanbul: Dergâh Yay., 112.
• UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı 1988 , Osmanlı Tarihi, III. cilt 1. kısım , Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• ÜNVER, İsmail 1991 , “Övgü ve Yergi Şairi Nef’î”, Ölümünün ÜçYüzellinci Yılında Nef’î, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yay., 45-78.
• YETİŞ, Kâzım 1988 , “Âhenk/Edebiyat”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, I. cilt , İstanbul, 516-517.
• YETİŞ, Kâzım, 1989 , İbrahim Necmi Dilmen, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• YİĞİT, Süleyman 2018 , “Edebî Hicivden Sövgüye: Nef’î’nin Hicvindeki Değişim”, HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi, 9, 215 – 235.