20. Yüzyılda Divan Edebiyatı Geleneğini Devam Ettiren Bir Şair: Nevberî ve Şiirlerinde Fuzûlî Etkisi

Yıl 2019, Cilt: 23 Sayı: 23, 143 - 158, 30.12.2019

Hulusi Eren

Öz

Fuzûlî, doğduğu ve yaşadığı yer itibariyle Azerî Türkçesinin kullanıldığı Irak bölgesi Türklerindendir. Şiirlerine bu dilin özelliklerini yansıtmış olsa da onun şiir dili Osmanlı Türkçesinden uzak değildir. Bu husus onun hem Azerî hem de Anadolu sahasında sevilmiş olmasını sağlamıştır. Zira Fuad Köprülü bu gerçekten hareketle, Fuzûlî’nin müşterek bir şahsiyet olarak ele alınmasının edebiyat tarihi bakımından zaruri olduğunu ifade eder. Daima geleneğin izinden yürüyen klasik şiir, usta şair olmak için kendinden önce yaşayan şairleri tanımayı ve okumayı gerekli kılar. Her sanatçı usta kabul ettiği kişilerden etkilendiği gibi Fuzûlî de bazı şairlerden etkilenmiştir. Kaynaklar şiirlerindeki fikir, duygu ve mazmunlardan hareketle Fuzûlî üzerinde İran edebiyatı şairlerinden Molla Câmî, Attar, Nizâmî, Selmân-ı Savecî ve Hâfız’ın etkisi olduğunu söyler. Anadolu sahasından ise Ahmedî, Şeyhî ve Necâtî’nin şair üzerinde önemli tesiri olmuştur. Divan edebiyatının zirve şahsiyetlerinden biri olarak kabul edilen Fuzûlî, şiirlerinde kullandığı fikir, duygu ve mazmunlarla kendisinden sonra yetişen birçok şair üzerinde derin etkiler bırakmıştır. Bu etki yaşadığı dönemle başlamış, günümüze kadar süregelmiştir. Klasik edebiyatın etkisinin hemen hemen kırıldığı, şekil ve muhteva olarak başka arayışlara girildiği 20. yüzyılda, divan edebiyatı geleneğini sürdüren Nevberî’nin şiirlerinde de Fuzûlî’nin etkisini görmek mümkündür. Bu çalışmada, 20. yüzyıl şairlerinden Nevberî’nin şiirlerinde Fuzûlî etkisi incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Divan Edebiyatı, Gelenek, Fuzûlî, Nevberî

A Poet Continuing the Tradition of Divan Literature in the 20th Century: Nevberî and Fuzûlî’s Effect in His Poems

Öz

Fuzûlî who was one of the Turks of Iraqi region where Azerbaijani Turkish was used in his place of birth and living, reflects the characteristics of this language in his poems, but his poetic language is not far from Ottoman Turkish. This made him loved both in the Azerbaijani and Anatolian areas. For this reason, Fuad Köprülü expresses that it is necessary for Fuzûlî to be considered as a joint personality of both Anatolian and Azerbaijani literature. Classical poetry which always follows the footsteps of tradition, makes it necessary to know and read poets who lived before him in order to become a master poet. Fuzûlî was also influenced by some poets, as each artist was influenced by those whom he regarded as a master before him. Sources say that Iranian poets Molla Cami, Attar, Nizami, Selmân-ı Saveci and Hafız had an influence on Fuzûlî based on the ideas. From the Anatolian area, Ahmedî, Şeyhî and Necâtî had an important influence on Fuzûlî. Fuzûlî who is considered as one of the top figures of divan literature, left profound effects on many poets who grew up after him with the ideas, emotions and concepts he used in his poems. This effect started with the period it lived in and continued until today. However, it is possible to see the influence of Fuzûlî in the poems of Nevberî, who continued the tradition of divan literature in the 20th century, when the influence of classical literature was almost broken and other searches were made in terms of form and content. In this study, the influence of Fuzûlî in the poems of Nevberî, one of the poets of the 20th century, will be examined.

Anahtar Kelimeler

Divan Literature, Tradition, Fuzûlî, Nevberî

Kaynakça

• ARI, Osman Sacid 2016 , Mehmed Vehbi Konevi’nin Hafız Divanı Şerhi’nde Tasavvufi Unsurlar, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• ÇATALKAYA, Günay Kâzım 2012 çev. , “Fuzûlî Gazellerine Yazılan Tahmis ve Nazireler”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S. 8, s. 147-155.
• DİLÇİN, Cem 2013 , Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• HACIZADE, Naile 1997 , “Türk Edebî Dili Tarihinde Fuzûlî’nin Yeri”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 3, s. 121-127.
• IŞIK, İsa 2019 , “Yahya Kemal’in ‘Neşâtî’nin Gazelini Tahmis’i Üzerinden Yahya Kemal ve Neşâtî’yi Okumak”, Turkish Studies, 14/2, s. 571- 582.
• KÖKSAL, M. Fatih 2006 , Sana Benzer Güzel Olmaz, Divan Şiirinde Nazire, Ankara: Akçağ Yayınları.
• KÜRKÇÜOĞLU, Kemal Edip 1994 haz. , Tahirü’l-Mevlevi Edebiyat Lügatı, İstanbul: Enderun Kitabevi.
• MUALLİM NACİ 1307 , Istılahât-ı Edebiye, İstanbul: Şirket-i Mütettibiye Matbaası.
• NAĞIYEVA, Cennet ve Tahire Nureliyeva 2012 , Fuzûlî Gazellerine Tahmisler, Bakü: Azerbaycan Milli İlimler Akademisi Mehmed Fuzûlî Adına El Yazmalar Enstitüsü.
• ŞEHİTOĞLU, İhsan 2017 , Nevberî Divanı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi.
• ŞEMSEDDİN SAMİ 2010 , Kâmûs-ı Türkî, İstanbul: Çağrı Yayınları.
• YAVUZ, Kemal 2013 , “Türk Şiirinde Nazire”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S. 10, s. 359-424.