Kültürel Bir Değer Olarak Ayasofya’nın 17. Yüzyıldan Bugüne Bir İzdüşümü: Nabi’nin Ayasofya Redifli Gazeli

Yıl 2018, Cilt: 20 Sayı: 20, 131 - 144, 01.07.2018

Nazire Erbay

Öz

Kutsal kavramı, bir değer olarak insanoğlunun ilk yaratılış hikâyesinden beri hep var olmuştur. Kutsal, gelenek ya da inanç vasıtasıyla nesilden nesile aktarılır. Kutsal olan şeylerin geleneğin inançla birleştiği durumlarda, belli değerler çerçevesinde yüzyıllardır manevi boyut kazandığı görülür. Mabetler, ilkel toplumlardan semavi dinlere kadar hemen hemen her kültürden insanın hayatında, amacına uygun olarak inşa edilen kutsal mekânlardır. Ayasofya da ilk inşa edildiği zamandan itibaren farklı kültürler tarafından kutsal bir mekân olarak kabul edilmiştir. Ayasofya, kutsal olanın sanatsalla bütünleştiği, İstanbul’un görünümüne de damgasını vuran en eski mabetlerdendir. Edebi eserlerde de sıklıkla yer alan Ayasofya hakkında Nabi’nin de bir gazeli vardır. Nabi gazelinde Ayasofya’yı Müslümanların toplandığı, arındığı manevi iklime sahip bir mekân olarak anlatır. Nabi Ayasofya redifli gazelinde Ayasofya’ya ait manevi havanın herkes tarafından anlaşılması için sanatlı anlatımdan uzak durmuştur. Nabi gazelindeki beyitleriyle yüzyıllar öncesinden bugüne Ayasofya’nın hep bir ‘değer’ olarak var olacağına adeta projeksiyon tutar.

Anahtar Kelimeler

kutsal, mabet, Ayasofya, Nabi, gazel

A Projection of Hagia Sophia as a Cultural Value from the 17th Century to the Present: Nabi’s Hagia Sophia Redefined Lyric

Öz

The sacred concept has always existed as a value since the first creation of human’s story. Through the sacred, tradition or belief, generations are transmitted from generation to generation. When things that are sacred are combined with beliefs in tradition, certain values are seen to have been spiritual dimensions for centuries. Temples are sacred places built in the lives of primitive societies from people of almost every culture up to the samawee religions, in accordance with their purpose. Haghia Sophia was accepted as a sacred place by different cultures from the time it was first built. .Ayasophia is the oldest sanctuaries of the holy ones that artfully integrated and also marked the appearance of Istanbul. Which is often found in literary works Nabi has a Hagia Sophia redefine lyric too. In the Nabi lyric, Hagia Sophia is described as a place where Muslims gather and as a spirit place. Nabi, Haghophia has remained far from artistic narration in order to understand the spiritual atmosphere belonging to Hagia Sophia in the redife gazel. With the couplets in the Nabi gazelas, it is almost a projection that Hagia Sophia will always exist as a 'value' for centuries before.

Anahtar Kelimeler

sacred, temple, Hagia Sophia, Nabi, lyric

Kaynakça

• AKGÜNDÜZ, Ahmet; ÖZTÜRK, Said; BAŞ, Yaşar Baş 2006 , Kiliseden Müzeye Ayasofya Camii, İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yay.
• Buhari, Muhammed b. İsmâîl, 1413/1992 , Sahîhu’l-Buhârî, Mevsûatü’s-Sitte, el-Kütübü’s-Sitte ve Şurûhuhâ, İstanbul: Dâru Sahnûn-Çağrı Yay.
• EYİCE, Semavi 1991 , “Ayasofya”, DİA, C.4, s. 206-210
• ________, 1986 , Ayasofya, İstanbul: Yapı Kredi Bankası Kültür ve Sanat Hiz- metleri Yay.
• GÜÇ, Ahmet 1998 , “Dinlerde Kutsal ve Kutsallık Anlayışı”, Dinler Tarihi Araştırmaları I, 337-353.
• ________, 1988 “Mabet”, DİA, C.27, s. 279.
• AKSOYAK, İ. Hakkı ve Mehmet Arslan 1994 Haz. , Haşmet Efendi: Haşmet Külliyatı, Sivas : Dilek Matbaası.
• İZUTSU, Toshihiko 1975 , Kur’an’da Allah ve İnsan, Çev. Süleyman Ateş, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• KARAKOÇ, Sezai 2011 , Dirilişin Çevresinde, İstanbul: Diriliş Yay.
• ULUDAĞ, Süleyman 2012 , Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Kabalcı Yay.
• http://kuran.diyanet.gov.tr E.T.: 01.01.2018 .