Abdestin Sırları Hakkında Tasavvufî Bir Risale: “Terceme-i Esrâr-ı Vuzû‘”

Yıl 2018, Cilt: 20 Sayı: 20, 283 - 306, 01.07.2018

Leyla Alptekin

Öz

İslâm dinine mensup kimselerin, belirli ibadetleri gerçekleştirebilmek için bir düzen dâhilinde bazı organları yıkayıp bazılarını mesh etme yoluyla yaptıkları temizliğe abdest denmektedir. Abdest, Arapçada “güzellik ve temizlik” manasına gelen “vuzû’” kelimesi ile ifade edilmiştir. Bu kelime hadislerin pek çoğunda geçmesine rağmen Kur’an’da yer almamaktadır. Kur’an’da temizlenmeyi ve arınmayı ifade eden kelimeler, “zekâ” ve “tuhr” köklerinden türemekle beraber her iki kökün müştakları daha çok manevî bir temizliği ifade etmektedir. Çalışmanın konusu, XV. yüzyıl mutasavvıflarından Cemâl-i Halvetî ö. 1497 ’nin, “Risâle fî Beyâni Esrâri’l- Vuzû‘i’z-Zâhiriyye ve’l-Ma‘neviyye” adlı, abdest hakkında yazdığı Arapça küçük bir risalesinin tercümesidir. Bu tercüme, “Terceme-i Esrâr-ı Vuzû’” adıyla Emirzâde Veliyüddin Mer‘aşî tarafından 1852-53 yılında oldukça sade bir dilde kaleme alınmıştır. Risalede abdest, zâhirine binaen yedi fasıl olarak tasnif edilmiş; abdestin sırlarının yanı sıra mârifet, ruhî abdest, zâhirî abdest ile nefis mertebeleri arasındaki münasebet gibi konular da ayet ve hadislerle desteklenerek izah edilmeye çalışılmıştır. Çalışmada “Terceme-i Esrâr-ı Vuzû‘”un konusu ayrıntılarıyla anlatılmış, çalışma sonunda ise risalenin çeviriyazıya aktarılmış hâli sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Cemâl-i Halvetî, Abdest, Terceme-i Esrâr-ı Vuzû‘

A Mystical Booklet About the Secrets of Ablution: "“Terceme-i Esrâr-ı Vuzû‘”

Öz

The ablutions is to clean certain organs in a way that they can do certain worship and to clean up some of them by means of mesh by those who belong to Islamic religion. The ablution is expressed in the word "vuzu" which means "beauty and cleanliness" in Arabic. This word does not take place in the Qur'an, although many of the hadiths pass through it. The words expressing cleansing and purification in the Qur'an are derived from the roots of "intelligence" and "evil", and both roots are more spiritual cleansing. In this study, it is a translation of a small Arabic book written about the ablution named "Risale fi Beyani Esrari’l-Vuzuiz-Zahiriyye vel-Maneviyye" by Cemal-i Halveti d. This translation was taken by Emirzade Veliyüddin Merasi in the name of "Terceme-i Esrar-ı Vuzu" in 1852-53 on a fairly simple level. The Risalee ablution was classified as seven chapters, building up the visual. In addition to the secrets of ablution, the subjects such as ingenuity, spiritual ablution, relationship between natural ablution and exquisite artifacts were also tried to be explained by supporting with verses and hadiths. In the study, "Terceme-i Esrar-ı Vuzu" was explained in detail, and at the end of the study, the treaty was presented to the translator.

Anahtar Kelimeler

Cemâl-i Halveti, Abdest, Terceme-i Esrar-ı Vuzu‘

Kaynakça

• ACLUNÎ, İsmail b. Muhammed 1351-1352 , Keşfü’l-Hafâ, C.1-2, Beyrut.
• AHMED B. HANBEL 1999 , el-Müsned, C. 1-50, Beyrut.
• ALPTEKİN SARIOĞLU, Leylâ 2013 , Cemâl-i Halvetî’nin Tasavvufî Mesne- vîleri Metin-İnceleme , Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• BURSALI İSMAİL HAKKI 1287 , Rûhu’l-Mesnevî, C. 1-2, İstanbul.
• CEBECİOĞLU, Edhem 2009 , Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, İstan- bul: Ağaç Kitabevi Yay.
• HÜCVİRÎ, Ali b. Osman Cüllâbî 2010 , Keşfu’l-Mahcûb, Hakikat Bilgisi, Haz. Süleyman Uludağ, İstanbul: Dergâh Yay.
• İMAM-I GAZALÎ 1974-1975 , İhyâu Ulûmi’d-dîn, Trc. Ahmet Serdaroğlu , C. 1-4, İstanbul.
• KÂŞÂNÎ, Abdürrezzak 2004 , Tasavvuf Sözlüğü, Letâifu’l-a’lâm fî işarâtı ehli’l- ilhâm, Çev.: Ekrem Demirli, İstanbul: İz Yayıncılık.
• Konyalı Mehmed Vehbi 1993 , Sahîh-i Buhârî ve Tercümesi, C. I, İstanbul: Üçdal Neşriyat.
• Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli 2015 , Haz. Hayrettin Karaman vd., 11. Baskı, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• SUYÛTÎ 1934 , Te’yîdu’l-Hakîkati’l-Aliyye ve Teşyîdu’t-Tarîkati’ş-Şâzuliyye, el- Matbaatu’l-İslâmiyye.
• ŞENER, Abdülkadir 1988 , “Abdest”, DİA, C. 1, İstanbul, s. 68-70.
• YILMAZ, Mehmet 2013 , Kültürümüzde Ayet ve Hadisler Ansiklopedik Sözlük , İstanbul: Kesit Yay.