Ahmed Tâlib-i İrşâdî’nin Dîvân’ı Üzerine

Yıl 2017, Cilt: 19 Sayı: 19, 1 - 18, 30.12.2017

Raşit Çavuşoğlu

Öz

Halvetiyye tarîkatının Uşşâkıyye şubesine mensup olan Ahmed Tâlib-i İrşâdî, bu şubeden doğan İrşâdiyye kolunu kurmuştur. Uşşâkıyye mensuplarının kendilerini “Nâzenîn-i Uşşâkî” şeklinde vasıflandırmaları Bektaşîlik’teki “Tarîk-i Nâzenîn” deyişiyle karıştırılmış ve bazı kaynaklarda Tâlib-i İrşâdî’nin Bektaşî olduğu kaydedilmiştir. Bu çalışmada XIX. asır Tekke-Tasavvuf edebiyatı şâirlerinden Ahmed Tâlib-i İrşâdî’nin tasavvufî kişiliğini yansıtan küçük hacimli Dîvân’ı üzerinde durulacaktır. Üç bölüm üzerine kurulan çalışmamızın birinci bölümünde, müellifin Dîvân’ı üzerine yapılan çalışmalardan bahsedilecek ve bu çalışmalarla birlikte yeni tespit edilen dîvân nüshaları karşılaştırılacaktır. İkinci bölümde, Dîvân’ın tarafımızca tanıtılan iki yeni nüshasında yer alan ve daha önce yayınlanmamış müfredlerin metinleri verilecektir. Üçüncü ve son bölümde ise dîvânın şekil, üslûp ve muhtevâ özellikleri üzerinde durulacaktır. Bu bölümde dîvândaki başlıca dinîtasavvufî kavramlara ayrıca temas edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Ahmed Tâlib-i İrşâdî, Dîvân, Tekke-Tasavvuf Edebiyatı, Tasavvuf Şiiri, Uşşâkıyye, Halvetiyye

On Ahmad Talib-i Irshadi’s Divan

Öz

Ahmad Talib-i Irshadi who was a member of Ushshaqiyya branch of Khalwatiyya order was also the founder of Irshadiyya sub-branch emerging out of Ushshaqiyya branch. Some researchers, claimed that Talibi Irshadi was a Bektashi. This claim is problematic because it was a result of a confusion related to the description of the Ushshaqi members or the members of Ushshaqiyya described themselves as “Nazenin-i Ushshaqi”. This definition generally was confused with the expression “Tarik-i Nazenin” used in Bektashi order. This article has three parts. The article discusses the pamhlet sized Divan reflecting Irshadi’s sufistic personality who was one of the poets of the Tekke-Sufi literature in the nineteenth century. The first part gives infromation on the works that studied the Divan of the mentioned author and compares and contrast the manuscripts that newly founded. The second part presents the transcriptions of the these newly founded texts called “müfreds” which have not been published yet anywhere. The third part anaylzes the Divan in terms of form, genre mode-tone and content. The last part also addresses the significant sufistic terms in the Divan.

Anahtar Kelimeler

Ahmad Talib-i İrshadi, Divan, Tekke-Sufi Literature, Sufi Poetry, Ushshaqiyya, Khalwatiyya

Kaynakça

• Ahmed Tâlib-i İrşâdî, Dîvân, Süleymaniye Kütüphanesi Uşşâkî Tekkesi,nu:147.
• ————, Dîvân, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Süleymaniye Yazma Eser Özel Koleksiyonu, nu:925, vr. 39b-60b.
• ALPDOĞAN, Neslihan Dönmez, Ahmed Talib İrşâdî’nin Divânı’nın İncelenmesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi , Afyon Kocatepe Üniversi- tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2001.
• BAŞ, Mehmet Şamil, 2014 , Aydınlı Bir Uşşâkî Şeyhi Ömer Hulûsi ve Dîvân’ı, İstanbul: Okur Akademi Yay.
• BATTAL, Ahmed Baba, Tarihsiz , Derleyen: Hülvani Battal , İrşadî Baba Hayatı ve Beyitleri, İstanbul: Umran Yay.
• ÇATALYÜREK, Ali Talip, 1996 , Divan-ı Hazreti Ahmet Talip İrşadi ve Divan-ı Hazreti Hüseyin Hüsnü, İzmir: Renk Matbaacılık.
• ÇAVUŞOĞLU, Raşit, 2016 , “İrşâdiyye’nin Kurucusu Ahmed Tâlib-i İrşâdî ve Dîvânı”, Kuşadalı İbrahim Halvetî ve Kuşadası ve Civarında Tasav- vufî Hayat, İzmir: Tibyan Yay.
• EKİNCİ, Ramazan, 2017 , “Memi Cân-ı Saruhanî Ve Dîvânçesi”, Sufi Araştırmaları-Sufi Studies, XV, 65-118.
• EREN, Ramazan, 1990 , Çanakkale ve Yöresi Türk Devri Eserleri, Çanakkale: Grafik Sanatlar Matbaacılık.
• ————, Tarihsiz , Çanakkale ve Kilitü’l-Bahir Köyümüzün Sultanı Ahmet Cahidî Efendi, İstanbul: Nesil Matbaacılık.
• ERGUN, S. Nüzhet, 1944 , Bektaşî Şairleri ve Nefesleri, İstanbul: İstanbul Maarif Kitaphanesi.
• İNAL, İbnülemin M. Kemal, 2000 , Haz. M. Kayahan Özgül , Son Asır Türk Şairleri Kemâlü’ş-Şuarâ , II, Ankara: AKM Yay.
• KEMİKLİ, Bilal, 2000 , Sun’ullah-ı Gaybî Dîvânı İnceleme Metin, İstanbul: MEB Yay.
• KILIÇ, Mahmut Erol, 2012 , “Uşşâkiyye”, Türkiye Diyânet Vakfı İslam Ansiklopedisi, XLII, İstanbul, 232-233.
• ————, 2001 , “Kutup Ömer Dede Karîbî , Gelibolulu Bir Halvetî-Uşşâkî Şeyhi ve Şiirleri”, Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı, Osmanlı Devleti’nin 700. Kuruluş Yıldönümü-Avrupa’ya İlk Adım- Uluslararası Sempozyumu, İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• KOCATÜRK, Vasfi Mahir, 1964 , Türk Edebiyatı Tarihi, Ankara: Edebiyat Ki- tapevi.
• ————, Tekke Şiiri Antolojisi, Buluş Kitapevi, Ankara 1955.
• Osmanzâde Hüseyin Vassaf, 2006 , Haz. Mehmet Akkuş-Ali Yılmaz , Sefîne- i Evliyâ, İstanbul: Kitabevi Yay.
• PEHLİVAN, Gürol, İrşâdî Ahmed Tâlib, http://www.turkedebiyatiisimler sozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=641, Erişim tarihi: 22.03.2016
• ŞİMŞEK, Selami, 2007 , “Avrupa İle Asya Arasında Önemli Bir Geçiş Noktası Gelibolu’da Tarîkatlar ve Tekkeler”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, XXII, 251-310.
• YILDIZ, Âlim, 2010 , Fenâyî Dîvânı Metin-Muhtevâ-Tahlîl , Sivas: Cumhu- riyet Üniversitesi Yay.
• YÜCER, Hür Mahmut, 2003 , Osmanlı Toplumunda Tasavvuf 19.Yüzyıl , İstanbul: İnsan Yay.