Nazımdan Nesre Anlatımın Dönüşümü: Dâsitân-ı Ferruh u Hümâ Örneği

Yıl 2017, Cilt: 19 Sayı: 19, 147 - 168, 30.12.2017

Mehmet Gürbüz Tuba Durmuş

Öz

Bu çalışmada Dâsitân-ı Ferruh u Hümâ örneği üzerinden manzum bir metnin nesre aktarılma sürecinin araştırılması amaçlanmaktadır. Aynı metnin manzum ve mensur biçimlerindeki anlatım özellikleri ve anlatımdaki farklılaşan yönler araştırılacaktır. Bu çerçevede iki metnin tamamı karşılaştırılarak kelime, ibare, cümle ve metin düzeyindeki farklılıklar tespit edilmeye ve yine metinlerdeki ortak noktalar da belirlenmeye çalışılacaktır. Yapılan karşılaştırma sonucunda ortaya çıkan benzerliklerden ve farklılıklardan hareketle manzum ve mensur metin yazar ve okurlarının önceliklerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Çalışmada bir yandan Dâsitân-ı Ferruh u Hümânın kaynağının Işknâme olduğuna dair işaretler ortaya konacak bir yandan da metnin ne ölçüde özgün olabildiği sorgulanacaktır. Dâsitân- ı Ferruh u Hümâ, olay örgüsü, şahıslar, zaman ve mekân gibi hususlarda kaynak metin olan Işk-nâme ile tamamen örtüşmektedir. Bununla birlikte kelime kadrosunun değişmesi, anlatımın dönemin üslup ve anlayışına göre yer yer genişleyip bazen de daralması, dilinin ve üslubunun üretildiği dönemin anlayışına uygun olarak dönüşmesi gibi hususlar açısından da kendine özgü bir eser olarak kabul edilebilir. dönüşmesi gibi hususlar açısından da kendine özgü bir eser olarak kabul edilebilir.

Anahtar Kelimeler

manzum, mensur, Dâsitân-ı Ferruh u Hümâ, Işknâme

Conversion of Narration From Poetry to Prose: Example of Dâsitân-ı Ferruh u Hümâ

Öz

In this study, it’s aimed to examine the process of poetical text’s being transferred into the prose by means of the literary work considering Dâsitân-ı Ferruh u Hümâ as an example. Furthermore it’s aimed to analyze the narration features and varying aspects in narration in poetical and prose styles. Within this framework, by comparing these two texts, it’s aimed to determine the variations at the level of words, expression, sentence and text and identify the common points in texts. Based upon to the similarities and contrasts that are composed at the end of the comparison of two texts, its aimed to specify the priorities of writers and readers of both poetical and prose texts. On the one hand, this study reveals the signs that the source of Dâsitân-ı Ferruh u Hümâ is another literary work called Işk-nâme and on the other hand it’s being questioned to what extent the text is original. Dâsitân-ı Ferruh u Hümâ completely consists with Isk-nâme, which is the source text in matters such as fiction, characters, time and space. Nonetheless it can also be regarded as a unique work in terms of things like words, expanding and sometimes narrowing the narration depending on the style of the period, conversion of the language and style in accordance with the period in which it was produced.

Anahtar Kelimeler

poetical texts, prose texts, Dâsitân-ı Ferruh u Hümâ, Işk-nâme

Kaynakça

• AKÜN, Ömer Faruk 1994 , “Divan Edebiyatı”, İslam Ansiklopedisi, IX, İstan- bul: TDV Yay., 389-427.
• AMBROS, Edith Gülçin 2017 , "Dilsel ve Kurgusal Öğelerle Ahlakî Öneri- lerin Vurgulanmasına XVI. Yüzyıldan Bir Örnek: Mensur Şîr-i Dilîr bâ-Mihr-i Münîr Hikâyesi", Klasik Edebiyatımızın Dili Bildiriler , Ed. Mustafa İsen, Ankara: AKM Yay., 245-260.
• ATİK, Arzu 2013 , “Bir Hulasa Denemesi: Cevrî ve Selimnâme’si”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, VIII, 21-36.
• BİLGEGİL, Kaya 1989 , Edebiyat Bilgi ve Teorileri Belağat , İstanbul: Enderun Kitabevi.
• ÇELEBİOĞLU, Amil 1998 , “Türk Edebiyatında Manzum Dinî Eserler”, Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul: MEB Yay.
• DİLÇİN, Cem 1991 , Mes‘ûd bin Ahmed, Süheyl ü Nev-Bahâr İnceleme-Metin- Sözlük , Ankara: AKM Yay.
• FLEISCHER, Cornell H. 1996 , Tarihçi Mustafa Âlî, Bir Osmanlı Aydın ve Bürokratı, Çev. Ayla Ortaç, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
• GÜRBÜZ, Mehmet, İncinur Atik Gürbüz, Tuba Işınsu Durmuş, Mustafa Durmuş 2017 . Dâsitân-ı Ferruh u Hümâ, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
• KAYA, Hasan 2013 . “Derviş Hasan Medhî’nin Bilinmeyen Bir Eseri: Menâkıb-ı Derviş Hâkî”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6, XXVI, 275-297.
• KAVRUK, Hasan 1998 . Eski Türk Edebiyatında Mensûr Hikâyeler. İstanbul: MEB Yay.
• “Nazire” 1986 , TDEA Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi , VI, İstanbul: Der- gah Yay., 544-545.
• ŞENTÜRK, Ahmet Atillâ ve Ahmet Kartal 2016 , Eski Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Dergâh Yay.
• Şerîf Mehmed 1601 , Dâsitân-ı Ferruh u Hümâ, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, no. T 1975.
• YAZAR, Sadık, “Mehmed Şerîf”. http://www.turkedebiyatiisimler sozlugu. com/index.php?sayfa=detay&detay=7135, E.T.: 5.11.2017 .
• YILDIZ, Ayşe hzl. 2009 , Mustafa Çelebi, Varka and Gülşah. Part I: Introduction, Analysis, Harvard University The Department of Near Eastern Languages and Civilizations Sources of Oriental Languages and Literatures 89.
• YÜKSEL, Sedit hzl. 1965 . Mehmed, Işk-nâme İnceleme-Metin . Ankara: An- kara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yay.