Bâkî Dîvânı’nda Bahâriyye

Yıl 2017, Cilt: 19 Sayı: 19, 217 - 254, 30.12.2017

Zeynep Öz

Öz

Baharı konu edinen manzumeler olan bahâriyyeler klasik Türk edebiyatında rağbet gören türlerin başında gelmektedir. Baharın güzellikleri, doğanın yeniden canlanışı, insanlarda doğanın yenilenmesiyle paralel olarak ortaya çıkan mutluluk ve ferahlama, bunun sonucu olarak kurulan eğlence meclisleri bahâriyyelerde zengin hayaller ve benzetmelerle tasvir edilmiştir. Klasik Türk edebiyatının en büyük şairlerinden biri olarak kabul edilen Bâkî de bahâriyye türünde şiirler yazmıştır. Çoğu klasik şairin aksine tevhit, münacat, na’t gibi türlerde eser vermeyen Bâkî şiirlerinde daha çok aşk, şarap, eğlence meclisleri gibi hayatın tadını çıkarmaya yönelik konular işlemiştir. Bu nedenle içerik olarak şairin edebi kişiliğine oldukça uygun olması dolayısıyla Bâkî pek çok bahâriyye yazmıştır. Çalışmada Bâkî’nin divanında yer alan kasidelerin teşbib bölümleri ve gazeller incelenmiş, bunlardan bahâriyye hususiyetleri taşıyanlar tespit edilip incelenmiştir. Bahâriyyeye benzeyen ancak konu bütünlüğünün bulunmaması ya da şiirdeki esas konunun bahar olmaması gibi nedenlerle bahâriyye türüne dâhil edilmeyen şiirlere ise değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bahar, bahâriyye, Bâkî, gazel, kaside, Divan şiiri

Bahariyye in Baki’s Divan

Öz

Bahariyyes which are about springtime are among the most popular literary genres in classical Turkish literature. The beauties of spring, the revitalization of nature, the happiness and refreshing that emerged in parallel with the renewal of nature in humans and the entertainment gatherings which are formed as a result of this, have been portrayed by using rich images and metaphors in bahâriyyes. Being considered as one of the greatest poets of classical Turkish literature, Baki also wrote poems in the literary genre of bahariyye. Contrary to most classical poets, Baki who had never written poems in tevhit, münacat and na’t genres -which are religious genres- mostly treated the subjects of love, wine, entertainment gatherings, the enjoyment of life in his works. For this reason, as its content being quite suitable for Baki’s literary persona, he has written many bahariyye poems. In this study, teşbib sections of kasides and all gazels are examined and the ones that can be considered as bahariyyes are identified and examined. The poems that resembled bahariyyes but not included in the study for various reasons are also mentioned.

Anahtar Kelimeler

Spring, bahariyye, Baki, gazel, kaside, Divan poetry

Kaynakça

• AKKUŞ, Metin 2006 , Klasik Türk Şiirinin Anlam Dünyası: Edebi Türler ve Tarzlar, Erzurum: Fenomen Yay.
• AYDEMİR, Yaşar 2002 , “Türk Edebiyatında Kaside”, Bilig, XXII, 133-168.
• BATİSLAM, Dilek H. 2003 , “Divan Şiirinde Hazan”, Diriözler Armağanı: Prof.Dr. Meserret Diriöz ve Haydar Ali Diriöz Hatıra Kitabı, Ankara: Bizim Büro Basımevi, 155-174.
• KESİK, Beyhan 2001 , “Bâkî’nin Kasideleri’nde İlkbahar Tasvirleri”, Türk Kültürü 39, S. 460, 492-502.
• KÜÇÜK, Sabahattin 2011 , Bâkî Dîvânı, Ankara: TDK Yay.
• ONAY, Ahmet Talat 2009 , Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı, haz. Cemal Kurnaz, İstanbul: H Yay.
• MUM, Cafer 2006 , “Divan Şiirinde Hazâniye ve Bâkî’nin Hazâniyesi”, Türkiyat Araştırmaları, IV, 127-151.
• TİMURTAŞ, Faruk Kadri 1987 , Baki Divanı’ndan Seçmeler, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
• YEKBAŞ, Hakan 2009 , “Tırnakçı-zâde Mehmed Sa’îd Zîver Bey ve Mensur Şitâiyyesi”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, III, 147-184.