Senâyî’nin Süleymaniyye Adlı Eseri

Yıl 2018, Cilt: 21 Sayı: 21, 147 - 160, 30.12.2018

Mesut Bayram Düzenli Ahmet Akgül

Öz

Osmanlı Devleti’nin birçok yönden zirvede olduğu on altıncı asrın en belirgin türlerinden biri Süleymannamelerdir. Yavuz Sultan Selim için yazılan Selimnamelerin devamı niteliğinde olan bu eserler, Osmanlı tarih yazıcılığının önemli örneklerindendir. Bunun yanı sıra Osmanlı’nın en uzun saltanat süreli ve ihtişamlı devri hakkında pek çok konuda yüksek oranda doğru ve sağlam bilgiler vermeleri beklenen Süleymannameler; edebî, içtimai, askerî, dinî ve iktisadi yönlerden çalışılmayı hak edecek değere sahiptir. Kanuni Sultan Süleyman ile aynı dönemde yaşamış müellif ve şairlerce padişahın sefer ve gazalarının anlatıldığı altısı manzum, dördü mensur olmak üzere on Süleymanname yazıldığı bilinmektedir. Manzum olarak kaleme alınan Senâyî’nin Süleymaniyye’si de bu dönemde yazılmıştır ve Sultan Süleyman döneminin ilk yarısını konu edinmektedir. Seferlere katılanlardan edinilen bilgilere dayanılarak yazıldığı anlaşılan eserde, Sultan Süleyman’ın Doğu ve Batı’ya yaptığı seferler, savaşlar ve fetihler anlatılmaktadır. Biri tarafımızca tespit edilmiş iki nüshası bulunan kitap, edebî değerinin yanında yazıldığı dönemin iskân politikasını, idari yapısını, ordunun durumu ve bölümlerini tasvir etmesi yönleriyle Kanuni devrinin ilk yarısı için orijinal bir kaynaktır. Mesnevi nazım şekliyle yazılan Süleymaniyye, 3526 beyitten müteşekkildir. 1521 yılındaki Belgrad Seferi’yle başlayan eser, 1538 tarihli Kara Boğdan seferiyle sona ermektedir. Bu makalede Senâyî’nin kimliği üzerinde durulmuş; Süleymaniyye’nin nüshaları tanıtılmış, şekil özellikleri ve içeriği hakkında bilgiler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Süleymanname, Süleymaniyye, Senâyî, Kanuni Sultan Süleyman, Mesnevi

The Work of Mr. Senayi Called Suleymaniyye

Öz

One of the most prominent types of the sixteenth century, when the Ottoman Empire was at its peak in many ways, was the Suleyman-namas. These works, which are the continuation of the Selimnames written for Selim I, are important examples of Ottoman historiography. In addition, Suleyman-namas, which are expected to give a high level of correct and sound information about the most longterm and magnificent period of the Ottoman Empire, are worthy of being studied in literary, social, military, religious and economic aspects. It was known that ten Suleyman-namas, six of which were in verses and four of which were in poems depicting expeditions and holy wars of Sultan, were written by the scribes who lived in the same period with Sultan Suleyman the Magnificent. The Suleymaniyye of Mr. Senayi, written in verse, was also written during this period and is about the first half of the period of Sultan Suleyman the Magnificent. In the work which is understood to be written based on the information obtained from the attendants of the sultan, Sultan Suleyman’s expeditions to the East and to the West, wars and conquests are described. The book contains two copies, one of which is determined by us, along with its literary value, it is an original source for the first half of the Kanuni period in terms of its housing policy, its administrative structure, the condition of the army and its sections. Suleymaniyye, written in mathnawi verse form, is composed of 3526 couplets. The work which started with the Belgrade expedition in 1521 ended in 1538 with the Kara Bogdan Moldavia expedition. In this article, it was focused on the identity of Mr. Senayi; copies of Suleymaniyye were introduced and information regarding figure features and contents were given.

Anahtar Kelimeler

Suleyman-nama, Suleymaniyye, Mr. Senayi, Suleyman the Magnificent, Mathnawi

Kaynakça

• ARGUNŞAH, Mustafa 2009 , “Türk Edebiyatında Selimnameler”, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4/8, s. 31-47.
• BURSALI MEHMED TAHİR 1342 , Osmanlı Müellifleri III, İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• KINALIZADE HASAN ÇELEBİ 2017 , Tezkiretü’ş-Şu’arâ Haz. Aysun Sungurhan Eyduran , Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları e-kitap , http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR-194494/ kinalizade-hasan-celebi-tezkiretus-s-uara.html E.T.: 08.09.2018 .
• LEVEND, Agah Sırrı 1956 , Gazavatnameler ve Mihaloğlu Ali Bey’in Gazavatnamesi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• ÖZCAN, Abdülkadir 2006 , “Kanuni Sultan Süleyman Devri Tarih Yazıcılığı ve Literatürü”, Prof. Dr. Mübahat S. Kütükoğlu’na Armağan Ed. Zeynep Tarım Ertuğ , İstanbul, s. 113-154.
• ÖZCAN, Abdülkadir 1995 , “Kanuni Döneminin Tarihleri: Süleyman- nâmeler”, Tarih ve Medeniyet Nisan 1995 , S.14, s. 40-41.
• SAĞIRLI, Abdurrahman 2010 , “Süleymannâme”, TDV İslam Ansiklopedisi 38, İstanbul: TDV Yayınları, s. 124-127.
• Senayi, Süleymaniyye, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Revan Kolek- siyonu, Nu: 1288.
• Senayi, Süleymaniyye, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, Nu: 10462.
• SEVERCAN, Şerafettin 1999 , “Süleymannâmeler”, Osmanlı, Ed.: Güler Eren , c. VIII, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, s. 301-317.
• YILMAZ, Kadri Hüsnü 2017 , Türk Edebiyatında Süleymân-nâmeler ve Hâkî Efendi’nin Süleymân-Nâmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi , Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.