Süheyl ü Nevbahar’da Vezin Tasarrufları

Yıl 2019, Cilt: 22 Sayı: 22, 611 - 642, 01.07.2019

Sadettin Özçelik

Öz

Tarihî edebi manzum metinlerde kafiye, redif ve aliterasyon gibi ahenk unsurları veya özelliklerinden söz edilebilir. Örnek olarak manzum metinlerde kelimelerin seslerinde, hecelerinde eksiltme veya genişletme yönlü tasarruflar söz konusu olabilmektedir. Tarihî manzum metinler ölçüye, kafiyeye ve başka ahenk unsurlarına dayanan bir yapı göstermektedir. Söz konusu tasarruflar da manzum eserlerin ölçülü ve ahenkli yapısı ile yakından ilgilidir. Yani kelimelerin seslerinde ve hecelerinde yapılan eksiltme veya genişletme yönündeki tasarruflar; ölçüyü veya kafiyeyi sağlamak içindir. Şiirde söz konusu geleneğin nasıl sürdüğünü, hangi konulara önem verildiğini tespit etmek metinleri doğru okuyup doğru anlamak bakımından önemlidir. Şairlerin vezni sağlamak için yaptıkları tasarruflar kelimelerin geçici kullanım şeklini ortaya çıkarmış olmaktadır. İşte bu makalede Süheyl ü Nevbahâr mesnevisinde geçen vezin tasarrufları konusu ve örnekleri üzerinde durulmaktadır. Tarihî manzum metinlerin doğru okunması konusunda bu örnekler önemli bir anahtardır.

Anahtar Kelimeler

Ahmed Bin Mesud, Süheyl ü Nevbahâr, vezin tasarrufları

Poetry Savings in The Süheyl ü Nevabahar

Öz

In the historical literary texts, different harmony and stylistic elements or characteristics can be seen. For example, in verse texts, the voices of the words may be reduced or expanded in the syllable. Historical verse texts form a structure based on metrics, rhyme, and other elements of harmony. These calculations were made with a measured and harmonious structure of poetic works. In other words, the savings in terms of decreasing or expanding the voices and syllables of the words; measure or rhymes. In poetry, it is important in terms of how to read the texts correctly and correctly to determine how the tradition is carried out and which subjects are important. The savings that the poets make to provide a lewdness have revealed the temporary use of the words. In this article, the subject of the savings of the meter in Süheyl ü Nevbahar mesnevis and its examples are emphasized. These examples are such an important key of reading historical poetry in the correct reading of texts.

Anahtar Kelimeler

Ahmed Bin Mesud, Süheyl ü Nevbahâr, poetry savings

Kaynakça

• DİLÇİN, Cem 1991 , Mes’ūd bin Ahmed Süheyl ü Nev-Bahâr; İnceleme- Metin- Sözlük, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• DİLÇİN, Cem 1995 , Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ERCİLASUN, Ahmet B. 2008 , “La Enklitiği ve Türkçede Bir ‘Pekiştirme Enk- litiği’ Teorisi”, Dil Araştırmaları, S. 2 Bahar , 35-56.
• ÖZÇELİK, Sadettin 2012 , “Süheyl ü Nevbahâr Üzerine Düzeltmeler”, Ulus- lararası VIII. Klâsik Türk Edebiyatı Sempozyumu 15-17 Kasım 2012, ’nda sunulan bildiri metni.
• ÖZÇELİK, Sadettin 2014 , “Süheyl ü Nevbahâr Üzerine Düzeltmeler”, Ulus- lararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi TEKE , Haziran 2014, 62-79.
• ÖZÇELİK, Sadettin 2016 , “Tarihî Metin Okumalarında Kelimeyi Bölme ve Kelimeleri Birleştirme Sorunları: Süheyl ü Nevbahâr’dan Örnekler”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi TEKE , Aralık 2016, 1593-1602.
• ÖZÇELİK, Sadettin 2017 , “Tarihî Metinlerde Yuvarlak Ünlülerin Okunması Sorunu: Süheyl ü Nevbahâr’dan Örnekler”, Uluslararası 8. Türk Dil Kurultayı’nda sunulmuş bildiri.
• ÖZÇELİK, Sadettin 2017b , “Süheyl ü Nevbahâr’da Kafiye Tasarrufları”, Di- van Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 18, İstanbul, 425-440.
• ÖZÇELİK, Sadettin 2018 , “Süheyl ü Nevbahâr’da Kafiye Tasarrufları 2 ”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 21, İstanbul, 605-628.
• PALA, İskender 2004 , Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Kapı Yayın- ları.
• Tarama Sözlüğü 1977 , Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• TAŞ, İbrahim 2015 , Süheyl ü Nevbahārda Eskicil Ögeler, Ankara: Türk Dil Ku- rumu Yayınları.
• TEKİN, Talat 1989 , XI. Yüzyıl Türk Şiiri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• TEZCAN, Semih 1994 , Süheyl ü Nev-bahâr Üzerine Notlar, Ankara: Simurg Yayınları.
• TEZCAN, Semih 1995 , “Süheyl ü Nev-bahâr Üzerine Notlara Birkaç Ek- leme”, Türk Dilleri Araştırmaları, C.5, Ankara: Simurg Yayınları, 239- 245.