Son Dönem Divan Şairlerinden Mehmed Bahâeddîn ve Bilinmeyen Bazı Şiirleri

Yıl 2023, Cilt: 31 Sayı: 31, 572 - 596, 25.12.2023

Seyit Yavuz

Öz

İnsanoğlu, yazının icat edildiği ilk günden bugüne kendi yaşayış ve deneyimlerini, duygu ve düşüncelerini, hayallerini, tarihlerini paylaşmak ve sonraki nesillere de aktarmak için çeşitli yollara başvurmuştur. Bu anlamda Türk milleti oldukça zengin, birikimli ve birçok alanı ihata eden yazılı eserler oluşturmuştur. Bu eserler saray, konak, medrese, dergâh, câmi, mescid, mektep gibi çok farklı mekânlarda kimi zaman edebiyat ve sanat gayesiyle, kimi zaman da dinî bilgileri öğretmek maksadıyla okunmuş veya okutulmuştur. Türk edebiyatı tarihi göz önüne alındığında Mevlid, Muhammediye vb. türündeki dinî eserlerin, Ebâ Müslimnâme, Saltuknâme gibi dinî-destanî halk hikâyelerinin, sıbyan mekteplerinde okutulan manzum sözlüklerin ve bilhassa meşhur şairlerin şiirlerini mündemiç divanların ve mesnevîlerin bu tür amaçlar için okunduğunu/okutulduğunu ifade etmek yanlış olmasa gerektir.
Son yıllarda birçok araştırmacı tarafından kitap, tez, makale, bildiri vesilesiyle üzerinde çalışılan mecmualar birçoğu te’lif eser olmasa da sayıca fazla olan ve yazıldığı döneme ışık tutan eserlerdir. Günümüzde sayısı 600’e yaklaşan mecmualarla ilgili çalışmalar sayesinde hâlâ yeni bilgiler ortaya çıkmaktadır. Bu çalışma vesilesiyle ele alınacak eser de Mehmed Bahâeddîn tarafından kaleme alınmış bir mecmuadır. Bu mecmuada bazı ilaç tarifleri, tasavvuf ve astronomi ile ilgili bazı bilgiler, hadîs-i şerîfler ve Mehmed Bahâeddîn’in henüz bilinmeyen birçok şiiri yer almaktadır.
Şahsî kütüphanemizde bulunan Mehmed Bahâeddîn’e ait mecmua bu yazı vesilesiyle tanıtılacaktır. Ardından müellifle ilgili ulaşılan bilgiler ve müellifin şiirlerinden aktarılacak örneklerle üslûbuna dair bazı tespitler yapılacaktır. Son olarak mecmuadaki bazı şiirlerin transkripsiyonlu metinleri aktarılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Divan şiiri, 19. yüzyıl, mecmua, Mehmed Bahâeddîn, Karahisâr-ı Şarkî.

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

Kaynakça

• AVCI, İsmail (2018), “Three History Poems of Mehmed Bahaeddin within the Context of a Contribution to Studies on Urban History/Şehir Tarihi Araştırmalarına Katkı Bağlamında Mehmed Bahâeddin’in Üç Tarih Manzumesi”, Asırlar Boyunca Türk Halkları ve Toplulukları..., University of Warsaw Faculty of Oriental Studies, Warsaw, s. 339-344.
• AYDEMİR, Yaşar (2001), “Şiir Mecmuaları ve Metin Teşkilinde Mecmuaların Rolü”, Bilig, 19, 147- 155.
• BULUT, Birol (2021), “Şeb-i Yeldâda Kalmış Bir Ömür: Mehmed Bahâeddin (Özkan) ve Hurde-i Eş’âr Üzerine”, Kırklareli Kent Çalışmaları Ekonomi, Toplum, Kültür, Gazi Kitabevi Yay.: Ankara, s. 47-65.
• ÇAKICI, Bilal (2010), “Mehmed Bahâeddîn’in Münâzara-i Seyf ü Kalem’i”, Acta Turcıca Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, “Kültür Tarihimizde Yarış”, Ed. Emine Gürsoy Naskali, Hilal Oytun Altun, Yıl: 2, S. 1. https://actaturcica.files.wordpress.com/2020/01/ii_1_10.pdf (Erişim: 03.07.2023)
• DİKMEN, Melek (2016), “Son Müstakil Miraciyelerden Biri: Mehmed Bahâeddîn ve Miraciye’si”, Ekev Akademi Dergisi, S. 67, s. 237-260.
• İNAL, İbnü’l-Emin Mahmut Kemal (1969), Son Asır Türk Şairleri, 4 Cilt, İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• KÖKSAL, M. Fatih (2012), “Şiir Mecmualarının Önemi ve Mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesi (MESTAP)”, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları-7 Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı (Haz. Hatice Aynur vd.), İstanbul: Turkuaz Yayınları, 411-431.
• KILIÇ, Atabey (2012), “Mecmûa Tasnifine Dair”, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları-7 Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı (Haz. Hatice Aynur vd.), İstanbul: Turkuaz Yayınları, 75- 96.
• Mehmed Bahâeddîn/Bahâ (1301), Mecmua, 120 vr.
• Mehmed Süreyya (1996), Sicill-i Osmanî, 6 Cilt (Haz. Nuri Akbayar), İstanbul: Tarih Vakfı Yurdu Yayınları.
• TANYILDIZ, Ahmet (2012), “Şiir Mecmûalarının Neşri Hakkında”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of Internatıonal Social Research, 5(21), 224-239.
• YAVUZ, Seyit (2022), “Nâzımı Meçhûl Bir Kara Mizâh Örneği: II. Abdülhamit Devri Vükelâsının Hâl-i Pür-Melâli”, Klasik Türk Edebiyatında Gülmece ve Mizah, Ankara: İKSAD Global Yayıncılık, 166-175.
• YAVUZ, Seyit; ÇAKIR, Mustafa Sefa (2022), “Sivas Ziya Bey Yazma Eser Kütüphanesinde Yer Alan Bir Şiir Mecmûası Üzerine”, Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi The Journal of International Turkish Language & Literature Research, S. 9, s. 262-298. YAVUZ, Seyit (2023), “İbrahim Edhem Efendi ve Bazı Şiirleri”, Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi (ESTAD), C. 6, S. 3, s. 653-664. YÜCEL, Ebubekir Sıddık (2008), Salname-i Vilayet-i Sivas-2 H. 1288-1289-1292-1293-1298, Sivas: Buruciye Yay., s. 178.