Mevlid Bibliyografyası

Yıl 2023, Cilt: 31 Sayı: 31, 165 - 229, 25.12.2023

Şevval Sena Çulfaz

Öz

İslam edebiyatlarının ortak türlerinden biri olan mevlid, şüphesiz ki İslamî Türk edebiyatında diğer edebiyatlara nazaran ayrı bir öneme sahip olmuştur. İslamî Türk edebiyatının en zengin türlerinden biri olan mevlid’in edebiyatımızda ilk örneği XV. yüzyılda Ahmedî tarafından verilse de mevlid, Süleyman Çelebi’nin Vesîletü’n-necât adlı eseriyle özdeşleşmiştir. Çelebi, eseriyle kendinden sonra yazılan mevlidler üzerine etki etmiş ve edebiyatımızda güçlü bir mevlid külliyatının oluşumuna katkı sağlamıştır.

Gerek edebiyatımızda gerekse kültürümüzde önemli bir yere sahip olan “Mevlid” hakkında geçmişten günümüze birçok çalışma yapılmış ve hâlen yapılmaktadır. Yapılan yayınlar yalnızca edebiyat sahasını kapsayan çalışmalarla sınırlı kalmamış; tarih, musiki, ilahiyat, sosyoloji gibi çeşitli sahalarda da mevlid konulu yayınlar yapılmış/yapılmaktadır. Yapılan bu yayınların yanı sıra bunları bir arada göstermeyi hedefleyen akademik çalışmalar da yapılmıştır.

Bu çalışmada da mevlidler hakkında yapılan çalışmalar içerisinde herhangi bir alan sınırlandırılması yapılmamış, her alandan mevlidlerle ilgili yapılan yayınların tek bir çatı altında toplandığı genel bir “Mevlid” bibliyografyası oluşturulması hedeflenmiştir.

Bibliyografya oluşturulurken yalnızca Türk diliyle yazılmış mevlidlere dair çalışmalara yer verilmiş; çalışmanın dili Türkçe bile olsa mevlid Türk dili dışında bir dilde yazılmışsa bibliyografyaya dâhil edilmemiş ancak Türkçe bir mevlidle veya mevlid konusuyla ilgili yabancı dilde yapılan çalışmalar bibliyografyaya dâhil edilmiştir.
Çalışmamız; “Kitaplar”, “Makaleler”, “Kitap Bölümleri”, “Bildiriler”, “Tezler”, “Ansiklopedi Maddeleri” başlıkları altında tasnif edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İslâmi Türk Edebiyatı, Bibliyografya, Mevlid, Süleyman Çelebi, Mevlid Kültürü

Teşekkür

Makalenin oluşumunda ilgi ve desteğini esirgemeyen, bilgi ve belge teminlerinden yararlandığım, yönlendirmeleriyle çalışmamı bilimsel temeller ışığında şekillendiren sayın hocam Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal’a sonsuz teşekkürlerimi sunarım.

Kaynakça

• Ağarı, Şerife (2023). “Türkçe Mevlidler Üzerine Yapılmış Çalışmalar Hakkında Bir Bibliyografya Denemesi”. Türk Kültüründe Mevlit Geleneği Uluslararası Sempozyumu, 27-29 Ekim 2022, Sivas-Bildiriler. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları. s. 255-280.
• Aksoy, Hasan (2007). “Eski Türk Edebiyatı’nda Mevlidler”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi. C. 5, S. 9, s. 323-332.
• Kapan, Nuh Muaz-Yiğiterol Ömer Faruk (2022). “Mevlid Bibliyografyası: Vesiletü’n-necât Etrafında Oluşan Literatüre Dair Bir İnceleme”. Bir Şaheseri Yeniden Okumak: Vesiletü’n-necât. ed. Bilal Kemikli. İstanbul: Esenler Belediyesi Yayınları. s. 357-364.
• Kaynar, Fatih (2021). “Mevlidü’n-Nebi Literatürü”. III. Ulusal Genç Akademisyenler Sempozyumu “Mevlidü’n-Nebi”, 10 Haziran 2021, Onikişubat/Kahramanmaraş. Kahramanmaraş: SAMER Yayınları, s. 314-333.
• Köksal, M. Fatih (2010). “Yeni Mevlid Metinleri ve Mevlidlerle İlgili Mevcut Malumata Dair Tashihler”. Journal of Turkish Studies. C. 34, S. 2, s. 253-283.
• Köksal, M. Fatih (2011). Mevlid-nâme. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları.
• Köksal, M. Fatih (2013). “Mevlid Edebiyatımızın Enleri İlkleri ve Tekleri”. Keşkül. S. 26, s. 106-112.
• Köksal, M. Fatih (2021), “Mevlid Türünün Son Örneklerinden: Rüşdî’nin Mevlidü’n-Nebî’si”. KÜLTÜRK Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi. S. 4, s. 71-108.
• Köksal, M. Fatih (2022). Süleyman Çelebi ve Vesîletü’n-Necât (İnceleme-Tenkitli Metin-Dil İçi Çeviri-Açıklamalı Dizin). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kütük, Rıfat (2018). Türk Edebiyatında Mevlid ve Muslihî’nin Gül-Efşân İsimli Mevlidi (İnceleme-Metin-Ansiklopedik ve Fonksiyonel Sözlük-Tıpkıbasım). Erzurum: Ertual Akademi Yayıncılık
• Mevlid Külliyatı I (2016). ed. Bilal Kemikli-Mehmet Akkuş. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Özege, M. Seyfettin (1971). Eski Harflerle Basılmış Türkçe Eserler Kataloğu. 5 Cilt. İstanbul: Fatih Yayınevi Matbaası.
• Özkat, Mustafa (2017). “Hazret-i Peygamber’e Aşkın Bir İfadesi: Mevlidler”. Karabatak/İki Aylık Edebiyat ve Sanat Dergisi. S. 31, s. 108-113.
• Özkat, Mustafa (2023). “Birden Fazla Mevlid Kaleme Almış Şairlerimiz ve Eserleri”. Türk Kültüründe Mevlit Geleneği Uluslararası Sempozyumu, 27-29 Ekim 2022, Sivas-Bildiriler. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları. s. 837-866.
• Pekolcay, Necla (2016). Mevlid-Süleyman Çelebi-. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Süngü, Zeynep (2020). “Şiir Mecmuaları Hakkında Yapılan Yeni Çalışmalar Bibliyografyası ve MESTAP”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi. S. 25, s. 917-1056.
• Şeker, Mehmet (2004), “Mevlid [Osmanlılar’da Mevlid Törenleri]”. TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 29, s. 479-480.
• Ünver, İsmail (1978). “Ahmedî’nin İskender-Nâmesindeki Mevlid Bölümü”. Türk Dili Araştırma Yıllığı-Belleten 1977. C. 25, s. 355-411.
• Elektronik Kaynaklar D&R Store: http://dr.com.tr/ Dergipark: https://dergipark.org.tr/tr/ Google Akademik: https://scholar.google.com/ İSAM Kütüphane Katalog Tarama: http://ktp.isam.org.tr/ Kitapyurdu: http://kitapyurdu.com/ Milli Kütüphane: http://millikütüphane.gov.tr/ Osmanlı Edebiyatı Bibliyografyası Veritabanı: http://osmanlıedebiyatı.com/ TEES (Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü): http://tees.yesevi.edu.tr/ Ulusal Tez Merkezi: http://tez.yok.gov.tr/ YÖK Akademik: https://akademik.yok.gov.tr/