AĞRIDAĞI EFSANESİ ROMANINDA MİTİK VE İDEOLOJİK YAPI

Yıl 2011, Sayı: 6, 58 - 72, 01.12.2011

Mahfuz Zariç

Öz

Yaşar Kemal’in Ağrıdağı Efsanesi romanında, mitolojik eserlerin kurgularında rastlanan arketiplerden ve mitik sembollerden, roman sanatı sınırları dâhilinde, olabildiğince yararlanılmıştır. Bu yazıda Ağrıdağı Efsanesi romanının olay örgüsündeki “arketipsel evreler, mitik semboller, monomitos zaman örgüsü, tezler ve ideolojik alt yapı” edebi anlatıları birer mitik eser olarak ele alan Arketipsel Eleştiri bağlamında incelenecek; romandaki merkezi kişilerin eylemleri ile Promete’in ateşi çalması ve Ödip Kompleksi gibi mitik davranış kalıplarının aralarındaki farklar ele alınacaktır

Anahtar Kelimeler

Yaşar Kemal, Ağrıdağı Efsanesi, Roman, Arketipsel Eleştiri, Sembol

MYTHOLOGIC AND IDEOLOGICAL STRUCTURE AT THE NOVEL AĞRIDAĞI EFSANESİ

Öz

Yaşar Kemal has benefited as much as from archetypal and mythic symbols in his novel named Ağrıdağı Efsanesi within the boundaries of the novel art. In this article we examined the novel named Ağrıdağı Efsanesi in the context of archetypal criticism looking at plots, story contacts, theses, ideological background, monomitos time plot and actions. Archetypal criticism treats the literary narratives as work as a myth. We will compare the actions of center contacts of novel with the mythic behavior molds of fire thief Prometheus and Oedipus complex

Anahtar Kelimeler

Yaşar Kemal, Ağrıdağı Efsanesi, Novel, Archetypal Criticism, Symbol

Kaynakça

• Buchner, V. F. (1997), “Mecûs”, İslam Ansiklopedisi 7. C., M.E.B. Yayınları, Eskişehir.
• Can, Cahit. (1968), “Zerdüştçülük, Zerdüştlük ve Hukuk (Avesta)” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 25, S. 1, Ankara.
• Ekici, Metin. (2005), “Araştırma Yöntemleri” Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, Grafiker Yayıncılık, İstanbul.
• Eliade, Mircea. (1991), Kutsal ve Dindışı, (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay), Gece Yayınları, Ankara.
• Eliade, Mircea. (1992), İmgeler ve Simgeler, (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay), Gece Yayınları, Ankara.
• Eliade, Mircea. (1994), Ebedi Dönüş Mitosu, (Çev. Ümit Altuğ), İmge Kitabevi, İstanbul.
• Eliade, Mircea. (2003), Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi I, (Çev. Ali Berktay), Kabalcı Yayınları, İstanbul.
• Gökeri, A. İpek. (1979), “Arketiplere Dayanan Yeni Bir İnceleme Yönteminin Tanıtılarak İngiliz ve Türk Edebiyatında Bazı Romans ve Epik Niteliğinde Yapıtlara Uygulanması”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Ünv. DTCF, Ankara.
• Günay, Çimen. (2003), (Ed. Süha Oğuzertem) “Ağrıdağı Efsanesi’nde Arketipsel Benlik” Geçmişten Geleceğe Yaşar Kemal, Adam Yayınları, İstanbul.
• Gürses, İbrahim. (2007), “Jung’cu Arketip Teorisi Bağlamında Tasavvufî Öykülerin Değerlendirilmesi: Sîmurg Örneği”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C.16, S. 1, Bursa.
• Jung, Carl Gustav. (2003), İnsan Ruhuna Yöneliş, Say Yayınları, İstanbul.
• Kemal, Yaşar. (2006), Ağrıdağı Efsanesi, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Kemal, Yaşar. (2004), Hüyükteki Nar Ağacı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Moran, Berna. (2005), Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Moran, Berna. (2002), Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 2, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Şerefxanê Bedlîsî. (2007), Şerefname, Avesta Basın Yayın, İstanbul.
• Topcu, Mümin. (2008), Yaşar Kemal’in Romanlarında Halk Bilimi Unsurları, DÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Diyarbakır.
• Wikipedia. http://tr.wikipedia.org/wiki/zerdustluk (Erişim Tarihi: 01.07.2011)
• Yapı Kredi Yayınları. http://www.Yaşarkemal.net/ (Erişim Tarihi: 12.08.2011)