RUSYA’DA KÜRDOLOJİ’NİN GELİŞİMİ

Yıl 2015, Sayı: 13, 323 - 332, 01.06.2015

Erhan Çağlayan

Öz

XIX. yüzyılda Rusya’da Kürtçenin öğrenilmesiyle birlikte Kürtçe eserlerin çevirisine başlanır. Bu dönemde Rusya’da “Kürdoloji” isimli bilim alanı ortaya çıkar, Sovyetler döneminde ise Kürtlerin tarih, edebiyat ve kültürü daha kapsamlı şekilde araştırılır. 1950’li yıllardan itibaren SSCB’de bu alanda çok sayıda önemli araştırmalar yapılır. Rusya Bilimler Akademisi Şarkiyat Enstitüsü Petersburg Leningrad şubesinde “Kürt Kurulu” oluşturulur, daha sonra bu kurul, Kürdologlar Grubu’na dönüşür. SSCB’de Kürtlerin tarihi; özellikle yeni dönemde Türkiye, Irak ve İran Kürtlerinin siyasi ve sosyal tarihi geniş bir şekilde araştırılır. Bu araştırmalar, özellikle de Kürt halkının milli mücadele tarihiyle ilgili eserleri, Sovyet Kürdolojisi’ni önemli ölçüde zenginleştirir. Günümüz Rusya’sında Kürt tarihiyle ilgili araştırmalar devam etmektedir. Bugün Kürt ve Kürdistan araştırmaları alanında Rusya’da iki ana merkez faaliyette bulunmaktadır: Rusya Bilimler Akademisi Şarkiyat Enstitüsü’nde faaliyette bulunan Kürdologlar Grubu ve 1994 yılında tesis edilen Kürt Araştırmaları Merkezi

Anahtar Kelimeler

Kürdoloji, Rusya, Kürt Kurulu, Kürdologlar Grubu, Kürt Araştırmaları Merkezi

THE DEVELOPMENT OF KURDOLOGY IN RUSSIA

Öz

The study of the Kurdish language and translation of works from the Kurdish language began in the nineteenth century. In that period, the term “Kurdology” appeared in academic literature in Russia. During the Soviet period, the history, literature and culture of the Kurds were more deeply investigated. From the 1950s onward, a large number of important studies in this field were carried out in the USSR. A“Kurdish Cabinet” was formed and organized in St. Petersburg Leningrad which bore the title “The Department of Oriental Studies of the Russian Academy of Sciences.” It later became known as the Kurdologists’ Group. In the USSR, history of the Kurds was widely studied, especially including the new era and the political and social history of Turkey, Iraq and Iran. Research works on the history of the national struggle of the Kurdish people significantly enriched the Soviet Kurdology. A considerable amount of research and survey work on the history of Kurdish people are still performed in Russia today. Two major centers are operating in Russia in the field of Kurdish Studies: the Kurdologists’ Group at the Institute of Oriental Studies of the Academy of Sciences of Russia and the Kurdish Studies Center founded in 1994.

Anahtar Kelimeler

Kurdology, Russia, Kurdish Cabinet, Kurdologists’ Group, Kurdish Studies Center

Kaynakça

• Barb H.A. (1853), “Überdie Kurden-Chronik von Scheref”, SBAW, Wien.
• Bayazidi M. M. (1986), Tavarih-i Kadim-i Kurdistan, (Editör) K. K. Kurdoyev, Moskova. (Rusça)
• Beni Ardalan Muhammed (1984), Historia Kurdskogo Knyajeskogo Doma Bani Ardalan, (Çev.) Y. Vasilyeva, Moskova. (Rusça)
• Bitlisi Haris (1965), Leyli ve Mecnun, (Çev.) M. M. Rudenko, Moskova. (Rusça)
• Charmoy H. (1868-1875), Cheref-nameh ou Fastes de la Nation Hour de par Cheref-ouddine Prince de Bidlis, Petersburg.
• Gasratyan M. (1982), “K Polojeniyu Kurdov v Sovremennoy Turtsiyi”, Nasionalniy Vopros v Stranah Vostoka, Moskova. (Rusça)
• Hani Ahmed (1962), Mam ü Zin, (Çev.) M. M. Rudenko, Moskova. (Rusça)
• Jaba A. de (1865), Arhiv Rossiyskoy Akademiyi Nauk, fond 2, liste 1, v. 20
• Jaba A. de (1860), Recueil de Notices et Resicts Kurdes, Saint- Petersbourg.
• Jaba A. de (1879), Dictionnaire Kurde-Français, Saint-Petersbourg.
• Jigalina O. İ. (1988), Nasionalnoye Dvijeniye Kurdov v İrane (1918- 1947),Moskova. (rusça)
• Kurdistani Mah Şeref Hanım (1990), Kronika Doma Ardalan, (Çev.) Y. Vasilyeva, Moskova. (Rusça)
• Kurdoyev K. K. (1960), Kurdo-Russkiy Slovar, Moskova. (Rusça)
• Kurdoyev К.К. (1957), Grammatika Kurdskogo (Kurmanci) Yazıka, Moskova. (Rusça)
• Kurdoyev К.К. (1961), Kurdskiy Yazık, Moskova. (Rusça)
• Kurdoyev К.К. (1978), Grammatika Kurdskogo Yazıka na Materiale Dialektov Kurmanci i Sorani, Moskova. (Rusça)
• Kurdoyev K. K. ve Rudenko M. B. (1961), “Kurdskiye Poslovitsı i Pogovorki”, Poslovitsı i Pogovorki Narodov Vostoka, Moskova. (Rusça)
• Kurdoyev K.K. ve Yusufova Z. A. (1983), Kurdsko-Russkiy Slovar, Moskova. (Rusça)
• Kurdoyev K. K. (1985), Kurdskiyev Narodnıye Pesni, Moskova (Rusça)
• Lazarev M. S. (1983), “Kurdı i Kurdskiy Vopros”, Aziya i Afrika Segodnya, 12, 1983.
• Lazarev M. S. (1986), “Kurdistan i Kurdskaya Problema”, Nasionalnıy Vopros v Osvobodivşihsya Stranah Vostoka, Moskova. (Rusça)
• Lazarev M. S. (1989), İmperializm i Kurdskiy Vopros (1917-1923), Moskova. (Rusça)
• Malcolm J. (1836), The History of Persia from the Early Period to the Present Time, London.
• Marahonova S. İ. (2014), “Avgust Dementyeviç Jaba”, http://www.orientalstudies.ru/rus/index.php?option=com_personalities &Itemid=74&person=705(Erişim tarihi 20.10.2014, Rusça))
• Mgoi Ş. H. (1991), Kurdskiy Nasionalnıy Vopros v İrake, Moskova. (Rusça)
• Mgoi Ş. H. (1999), Historiya Kurdistana, Moskova. (Rusça) 27. Musaelyan
• J. S. (2007), “Margarita Borisovna Rudenko”
• http://www.orientalstudies.ru/rus/index.php?option=com_personalities
• &Itemid=74&person=471 (Erişim tarihi 11.01.2007, Rusça)
• Quatremere E. (1815), Histoiredes Mongols de la Perse, Paris.
• Rudenko M. B. (1959), Kurdskiye Skazki, Moskova. (Rusça)
• Rudenko M. B. (1961), Opisaniye Kurdskih Rukopisey Leningradskih Sobraniy, Moskova. (Rusça)
• Rudenko M. B. (1972), “Neopublikovannıye Stihi Kurdskih Poetov”, Vostoçnıy Sbornik, 3 cilt, Moskova. (Rusça)
• Rudenko M. B. (1982), Kurdskaya Obryadovaya Poeziya, Moskova. (Rusça)
• Sabolov R. (1976), Oçerk Historiyi Fonetiki Kurdskogo Yazıka, Moskova. (Rusça)
• Sabolov R. (1978), Oçerk Historiyi Morfologiyi Kurdskogo Yazıka, Moskova. (Rusça)
• Sabolov R. (2001), Etimologiçeskiy Slovar Kurdskogo Yazıka, Moskova. (Rusça)
• Teyran Faki Muhammed (1965), Şeyh Sen’an, (Çev.) M. M. Rudenko, Moskova. (Rusça)
• Vasilyeva Y. İ. (1967), “Jizn Şaraf Hana Bidlisi”, Şaraf-han Bidlisi. Şarafname, Moskova. (Rusça)
• Vasilyeva Y. İ. (1991),“Knigapo Historiyi Kurdistana”, Pismennıye Pamyatniki i Problemı Historiyi Kulturı Narodov Vostoka, Moskova. (Rusça)
• Vasilyeva Y. İ. (1997), Yugo Vostoçnıy Kurdistan v XVII – Naçale XIX Vekov, Moskova. (Rusça)
• Vasilyeva Y. İ. (2003), Şeref Han Bitlisi, Moskova. (Rusça)
• Zemlya Legend (2014), Kurdskaya Kultura Glazami Rossiyskih İssledovateley, Moskova. (Rusça)