BibTex RIS Kaynak Göster

Evaluation of hospital infections developing in intensive care unit during a decade and review of literature

Yıl 2012, Cilt: 39 Sayı: 4, 492 - 498, 01.12.2012
https://doi.org/10.5798/diclemedj.0921.2012.04.0188

Öz

Objectives: Hospital acquired infections (HAI) are major health problem in intensive care units. We aimed to determine the nosocomial infection rate, distribution of HAI and the distribution of microorganisms isolated from nosocomial infections and their antibiotic resistance profiles in hospitalized patients in intensive care unit. Materials and methods: A total 222 patients with a diagnosis of hospital-acquired infection hospitalized between January 2003 and June 2012 at Dicle University Medical Faculty Hospital intensive care unit, were included in this study. Clinical, radiographic, laboratory data and culture results recorded to the standard forms and in the computer environment on a daily basis. Hospital acquired infections rates by year, distribution of HAI according to the systems, infectious agents were determined. Results: A total of 327 episodes of HAI were developed 222 (18.4%) of 1208 hospitalized patients in ten years period per 21 974 patients day. Hospital-acquired infection rate was 27.6 per 100 patient days and density was 15.2 per 1000 patient days. The most common HAI were bloodstream infection (38.5%) and followed by pneumonia (24%) and ventilator-associated pneumonia (14.7%). Acinetobacter spp. (23.7%) and Pseudomonas aeruginosa (13.9%) were the most frequently isolated bacteria. The most effective antibiotics against gram-negative microorganisms were colistin, amikacin, imipenem, meropenem, cefoperazone-sulbactam, while gram-positives to linezolid, vancomycin and daptomycin. Conclusion: Prolonged duration of hospitalization increases the risk of infection and invasive procedures. Prevention of unnecessary invasive procedures, early removal of invasive catheters, infection control measures and documenting of antibiotic susceptibilities of causative organisms will reduce the incidence of HAI.

Kaynakça

  • Uzun Ö. The definitions of nosocomial infections. Turk J Hosp Infect 1997;1(1):8-20.
  • Garner JS, Jarvis WR, Emori TG, Horan TC, Hughes JM. CDC definitions for nosocomial infections, 1988. Am J In- fect Control 1988;16(3):128-40.
  • Bueno-Cavanillas A, Delgado-Rodriguez M, Lopez-Luque A, Schaffino-Cano S, Galvez-Vargas R. Influence of noso- comial infection on mortality rate in an intensive care unit. Crit Care Med 1994;22(1):55-60.
  • Weber DJ, Raasch R, Rutala WA. Nosocomial infections in the ICU: the growing importance of antibiotic-resistant pathogens. Chest 1999;115(3):34-41.
  • Öztürk V. Nosocomial infections. Turkiye Klinikleri J Int Med Sci 2006;2(22):33-8.
  • Fridkin SK, Welbel SF, Weinstein RA. Magnitude and pre- vention of nosocomial infections in the intensive care unit. Infect Dis Clin North Am 1997;11(2):479-96.
  • Trilla A. Epidemiology of nosocomial infections in adult in- tensive care units. Intensive Care Med. 1994;20(3):1-4.
  • Vincent JL, Bihari DJ, Suter PM et al. The prevalence of nosocomial infection in intensive care units in Europe. Re- sults of the European Prevalence of Infection in Intensive Care (EPIC) Study. EPIC International Advisory Commit- tee. JAMA. 1995;274(8):639-44.
  • Legras A, Malvy D, Quinioux AI et al. Nosocomial infec- tions: prospective survey of incidence in five French inten- sive care units. Intensive Care Med 1998;24(10):1040-6.
  • Alberti C, Brun-Buisson C, Burchardi H, et al. Epidemi- ology of sepsis and infection in ICU patients from an in- ternational multicenter cohort study. Intensive Care Med 2002;28(2):108-21.
  • Edmond BM WP. Organization for infection control. Prin- ciples and Practice of Infectious Diseases 2005(12):3323-6.
  • Spencer RC. Predominant pathogens found in the European Prevalence of Infection in Intensive Care Study. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 1996;15(4):281-5.
  • Horan TC, Gaynes RP, Martone WJ, Jarvis WR, Emori TG. CDC definitions of nosocomial surgical site infections, 1992: a modification of CDC definitions of surgical wound infections. Am J Infect Control 1992;20(5):271-4.
  • Saba R. Supportive measures in ICU patients: which pa- tients have to be isolated? J Intens Care 2002;2(1):133-8.
  • Spencer RC. Epidemiology of infection in ICUs. Intensive Care Med 1994;20(4):2-6.
  • Esen S, Leblebicioglu H. Prevalence of nosocomial infec- tions at intensive care units in Turkey: a multicentre 1-day point prevalence study. Scand J Infect Dis 2004;36(2):144- 8.
  • Saltoğlu N, Öztürk C, Taşova Y, İncecik Ş, Dündar İH. Yoğun Bakım Ünitelerinde İnfeksiyon Nedeniyle İzlenen Hastalarda Etkenler, Risk Faktörleri, Antibiyotik Direnci ve Prognozun Değerlendirilmesi. Flora 2000;5(4):229-37.
  • Tekeli E. ICU infections of yesterday, today and tomorrow. J Intens Care 2002;2(1):9-13.
  • Ok G, Gazi H, Tok D, Erbüyün K. Celal Bayar Üniversitesi Anestezi Yoğun Bakım Ünitesi’nde hastane infeksiyonlari- nin sürveyansi. Yoğun Bakım Dergisi 2007;7(4):452-7.
  • Pişkin N, Tütüncü E, Aydemir H, Yalçı A, Gürbüz Y, Türk- yılmaz R. Reanimasyon yoğun bakim ünitemizde görülen nozokomiyal infeksiyonlar ve infeksiyon risk faktörleri. Hastane İnfeksiyonları Dergisi 2006;10:236-43.
  • Kaya S, Öksüz H, Şenoğlu N, Doğan Z, Yıldız H. Kahra- manmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştır- ma Hastanesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Kliniğinde nozokomiyal infeksiyonlarin surveyansi. Eurasian J Med 2007;39(2):103-8.
  • Erol S, Kürşat H, Özkurt Z, Parlak M, Taşyaran MA. Re- animasyon ünitemizdeki hastane infeksiyonlari. Hastane İnfeksiyonları Dergisi 2000;4:97-100.
  • Dizbay M, Altunçekiç A, Kanat DÖ ve ark. Anestezi-reani- masyon ve nöroloji yoğun bakim ünitelerinde gelişen nozo- komiyal infeksiyonlar: iki yilin değerlendirmesi. Hastane İnfeksiyonları Dergisi 2007;4(3):252-7.
  • Palabıyıkoğlu İ, Tulunay M, Oral M, Bengisu JS. Bir rea- nimasyon ünitesinde gözlenen hastane infeksiyonlari: risk faktorleri, etkenler ve antibiyotik direnci. Hastane İnfeksi- yonları Dergisi 2000;4(2):150-5.
  • Akın A, Çoruh AE, Alp E, Canpolat DC. Anestezi yoğun bakim ünitesinde beş yil içerisinde gelişen nozokomiyal enfeksiyonlar ve antibiyotik direncinin değerlendirilmesi. Erciyes Tıp Dergisi 2011;33(1):7-16.
  • Yosunkaya A, Tuncer S, Reisli R, Uzun S, Ökeşli S. Re- animasyon ünitemizde 1999-2000 yillari arasinda gözle- nen hastane infeksiyonlari. Hastane İnfeksiyonları Dergisi 2002;6:92-7.
  • Daschner F. Nosocomial infections in intensive care units. Intensive Care Med. 1985;11(6):284-7.
  • Tablan OC, Anderson LJ, Arden NH, Breiman RF, Butler JC, McNeil MM. Guideline for prevention of nosocomial pneumonia. The Hospital Infection Control Practices Advi- sory Committee, Centers for Disease Control and Preven- tion. Infect Control Hosp Epidemiol 1994;15(9):587-627.
  • Leone M, Albanese J, Garnier F, et al. Risk factors of nosocomial catheter-associated urinary tract infection in a polyvalent intensive care unit. Intensive Care Med 2003;29(7):1077-80.
  • Girou E, Stephan F, Novara A, Safar M, Fagon JY. Risk factors and outcome of nosocomial infections: results of a matched case-control study of ICU patients. Am J Respir Crit Care Med 1998;157(4):1151-8.
  • Richards MJ, Edwards JR, Culver DH, Gaynes RP. Nosoco- mial infections in medical intensive care units in the United States. National Nosocomial Infections Surveillance Sys- tem. Crit Care Med 1999;27(5):887-92.
  • Öktem MA, Gülay Z, Ercan H, Biçmen N, Yuluğ N. Yoğun bakım ünitelerinden soyutlanan mikroorganizmalar ve anti- biyotik duyarlılıkları. Enfeksiyon Dergisi. 2001;15(1):61-6.
  • Özbek E, Tekay F, Pirinççioğlu HÇ. Yoğun bakım hastaları- na ait çeşitli örneklerden izole edilen Candida izolatlarında antifungal direnç. Dicle Tıp Dergisi 2012;39 (2):207-12.
  • İnan D, Saba R, Öğünç D, Çiftçi Cet al. Nosocomial in- fections in Akdeniz University intensive care unit. J Intens Care 2002;2(2):129-35.
  • Özer T, Yula E, Tekin A, Deveci Ö. Fusidic acid resistance among staphylococci strains isolated from clinical speci- mens in a general hospital. Dicle Tıp Dergisi 2012;39(1):1- 5.
  • Tekin R, Dal T, Çevik MU, Bozkurt F, Deveci Ö, Tekin A. Fourteen year surveillance of nosocomial infections in neurology unit. J Neurol Res 2012;2(3):88-92.
  • Üstün C, Geyik MF, Aldemir M, Tekin R, ve ark. Evaluation of nosocomial infection surveillance in general surgery unit between 1997-2006. Düzce Tıp Dergisi 2010;12(3):1-6.
  • Alp E. Surveillance methods. Turk J ICU 2007;5(1):35-6.

Reanimasyon ünitesinde on yıllık sürede gelişen hastane enfeksiyonlarının değerlendirilmesi ve literatürün gözden geçirilmesi

Yıl 2012, Cilt: 39 Sayı: 4, 492 - 498, 01.12.2012
https://doi.org/10.5798/diclemedj.0921.2012.04.0188

Öz

Amaç: Hastane enfeksiyonları (HE) yoğun bakım ünitelerinde mortalite ve morbiditenin önemli nedenidir. Bu çalışmada reanimasyon ünitesinde yatan hastalarda görülen HE oranının, HE\' nın dağılımının, HE\'ndan izole edilen mikroorganizmaların dağılımının ve antibiyotik direnç profillerinin belirlenmesi amaçlandı. Gereç ve yöntem: Ocak 2003-Haziran 2012 tarihleri arasında Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi reanimasyon ünitesinde yatan, HE tanısı olan 222 hasta çalışmaya dahil edildi. Hastaların klinik bulguları, kültür sonuçları, radyolojik ve laboratuvar verileri standart forma ve günlük olarak bilgisayar ortamına kaydedildi. Yıllara göre HE hızı, HE\'nın sistemlere göre dağılımı ve etkenleri belirlendi. Bulgular: On yıl içinde yatırılan 1208 hastanın 222 (%18.4)\'sinde 21974 hasta gününde toplam 327 HE atağı gelişti. Hastane enfeksiyonu hızı 100 hasta gününde 27.6 ve dansitesi 1000 hasta gününde 15.2 idi. Kan dolaşım enfeksiyonu en sık (%38.5) enfeksiyon olup bunu pnömoni (24%) ve ventilatör ilişkili pnömoni (14.7%) takip ediyordu. Acinetobacter spp. (%23.7) ve Pseudomonas aeruginosa (%13.9) en sık izole edilen bakterilerdi. Gram negatif mikroorganizmalara karşı en etkili antibiyotikler kolistin, amikasin, imipenem, meropenem, sefoperazon-sulbaktam iken gram pozitiflerde ise linezolid, vankomisin ve daptomisin idi. Sonuç: Uzamış yatış süresi, invaziv girişimleri ve enfeksiyon riskini arttırır. Gereksiz invaziv girişimleri önlenmesi, invaziv kateterlerin erken çıkarılması, enfeksiyon kontrol önlemlerinin alınması ve etken mikroorganizmaların antibiyotik duyarlılıklarının dökümante edilmesi HE insidansını azaltacaktır.

Kaynakça

  • Uzun Ö. The definitions of nosocomial infections. Turk J Hosp Infect 1997;1(1):8-20.
  • Garner JS, Jarvis WR, Emori TG, Horan TC, Hughes JM. CDC definitions for nosocomial infections, 1988. Am J In- fect Control 1988;16(3):128-40.
  • Bueno-Cavanillas A, Delgado-Rodriguez M, Lopez-Luque A, Schaffino-Cano S, Galvez-Vargas R. Influence of noso- comial infection on mortality rate in an intensive care unit. Crit Care Med 1994;22(1):55-60.
  • Weber DJ, Raasch R, Rutala WA. Nosocomial infections in the ICU: the growing importance of antibiotic-resistant pathogens. Chest 1999;115(3):34-41.
  • Öztürk V. Nosocomial infections. Turkiye Klinikleri J Int Med Sci 2006;2(22):33-8.
  • Fridkin SK, Welbel SF, Weinstein RA. Magnitude and pre- vention of nosocomial infections in the intensive care unit. Infect Dis Clin North Am 1997;11(2):479-96.
  • Trilla A. Epidemiology of nosocomial infections in adult in- tensive care units. Intensive Care Med. 1994;20(3):1-4.
  • Vincent JL, Bihari DJ, Suter PM et al. The prevalence of nosocomial infection in intensive care units in Europe. Re- sults of the European Prevalence of Infection in Intensive Care (EPIC) Study. EPIC International Advisory Commit- tee. JAMA. 1995;274(8):639-44.
  • Legras A, Malvy D, Quinioux AI et al. Nosocomial infec- tions: prospective survey of incidence in five French inten- sive care units. Intensive Care Med 1998;24(10):1040-6.
  • Alberti C, Brun-Buisson C, Burchardi H, et al. Epidemi- ology of sepsis and infection in ICU patients from an in- ternational multicenter cohort study. Intensive Care Med 2002;28(2):108-21.
  • Edmond BM WP. Organization for infection control. Prin- ciples and Practice of Infectious Diseases 2005(12):3323-6.
  • Spencer RC. Predominant pathogens found in the European Prevalence of Infection in Intensive Care Study. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 1996;15(4):281-5.
  • Horan TC, Gaynes RP, Martone WJ, Jarvis WR, Emori TG. CDC definitions of nosocomial surgical site infections, 1992: a modification of CDC definitions of surgical wound infections. Am J Infect Control 1992;20(5):271-4.
  • Saba R. Supportive measures in ICU patients: which pa- tients have to be isolated? J Intens Care 2002;2(1):133-8.
  • Spencer RC. Epidemiology of infection in ICUs. Intensive Care Med 1994;20(4):2-6.
  • Esen S, Leblebicioglu H. Prevalence of nosocomial infec- tions at intensive care units in Turkey: a multicentre 1-day point prevalence study. Scand J Infect Dis 2004;36(2):144- 8.
  • Saltoğlu N, Öztürk C, Taşova Y, İncecik Ş, Dündar İH. Yoğun Bakım Ünitelerinde İnfeksiyon Nedeniyle İzlenen Hastalarda Etkenler, Risk Faktörleri, Antibiyotik Direnci ve Prognozun Değerlendirilmesi. Flora 2000;5(4):229-37.
  • Tekeli E. ICU infections of yesterday, today and tomorrow. J Intens Care 2002;2(1):9-13.
  • Ok G, Gazi H, Tok D, Erbüyün K. Celal Bayar Üniversitesi Anestezi Yoğun Bakım Ünitesi’nde hastane infeksiyonlari- nin sürveyansi. Yoğun Bakım Dergisi 2007;7(4):452-7.
  • Pişkin N, Tütüncü E, Aydemir H, Yalçı A, Gürbüz Y, Türk- yılmaz R. Reanimasyon yoğun bakim ünitemizde görülen nozokomiyal infeksiyonlar ve infeksiyon risk faktörleri. Hastane İnfeksiyonları Dergisi 2006;10:236-43.
  • Kaya S, Öksüz H, Şenoğlu N, Doğan Z, Yıldız H. Kahra- manmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştır- ma Hastanesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Kliniğinde nozokomiyal infeksiyonlarin surveyansi. Eurasian J Med 2007;39(2):103-8.
  • Erol S, Kürşat H, Özkurt Z, Parlak M, Taşyaran MA. Re- animasyon ünitemizdeki hastane infeksiyonlari. Hastane İnfeksiyonları Dergisi 2000;4:97-100.
  • Dizbay M, Altunçekiç A, Kanat DÖ ve ark. Anestezi-reani- masyon ve nöroloji yoğun bakim ünitelerinde gelişen nozo- komiyal infeksiyonlar: iki yilin değerlendirmesi. Hastane İnfeksiyonları Dergisi 2007;4(3):252-7.
  • Palabıyıkoğlu İ, Tulunay M, Oral M, Bengisu JS. Bir rea- nimasyon ünitesinde gözlenen hastane infeksiyonlari: risk faktorleri, etkenler ve antibiyotik direnci. Hastane İnfeksi- yonları Dergisi 2000;4(2):150-5.
  • Akın A, Çoruh AE, Alp E, Canpolat DC. Anestezi yoğun bakim ünitesinde beş yil içerisinde gelişen nozokomiyal enfeksiyonlar ve antibiyotik direncinin değerlendirilmesi. Erciyes Tıp Dergisi 2011;33(1):7-16.
  • Yosunkaya A, Tuncer S, Reisli R, Uzun S, Ökeşli S. Re- animasyon ünitemizde 1999-2000 yillari arasinda gözle- nen hastane infeksiyonlari. Hastane İnfeksiyonları Dergisi 2002;6:92-7.
  • Daschner F. Nosocomial infections in intensive care units. Intensive Care Med. 1985;11(6):284-7.
  • Tablan OC, Anderson LJ, Arden NH, Breiman RF, Butler JC, McNeil MM. Guideline for prevention of nosocomial pneumonia. The Hospital Infection Control Practices Advi- sory Committee, Centers for Disease Control and Preven- tion. Infect Control Hosp Epidemiol 1994;15(9):587-627.
  • Leone M, Albanese J, Garnier F, et al. Risk factors of nosocomial catheter-associated urinary tract infection in a polyvalent intensive care unit. Intensive Care Med 2003;29(7):1077-80.
  • Girou E, Stephan F, Novara A, Safar M, Fagon JY. Risk factors and outcome of nosocomial infections: results of a matched case-control study of ICU patients. Am J Respir Crit Care Med 1998;157(4):1151-8.
  • Richards MJ, Edwards JR, Culver DH, Gaynes RP. Nosoco- mial infections in medical intensive care units in the United States. National Nosocomial Infections Surveillance Sys- tem. Crit Care Med 1999;27(5):887-92.
  • Öktem MA, Gülay Z, Ercan H, Biçmen N, Yuluğ N. Yoğun bakım ünitelerinden soyutlanan mikroorganizmalar ve anti- biyotik duyarlılıkları. Enfeksiyon Dergisi. 2001;15(1):61-6.
  • Özbek E, Tekay F, Pirinççioğlu HÇ. Yoğun bakım hastaları- na ait çeşitli örneklerden izole edilen Candida izolatlarında antifungal direnç. Dicle Tıp Dergisi 2012;39 (2):207-12.
  • İnan D, Saba R, Öğünç D, Çiftçi Cet al. Nosocomial in- fections in Akdeniz University intensive care unit. J Intens Care 2002;2(2):129-35.
  • Özer T, Yula E, Tekin A, Deveci Ö. Fusidic acid resistance among staphylococci strains isolated from clinical speci- mens in a general hospital. Dicle Tıp Dergisi 2012;39(1):1- 5.
  • Tekin R, Dal T, Çevik MU, Bozkurt F, Deveci Ö, Tekin A. Fourteen year surveillance of nosocomial infections in neurology unit. J Neurol Res 2012;2(3):88-92.
  • Üstün C, Geyik MF, Aldemir M, Tekin R, ve ark. Evaluation of nosocomial infection surveillance in general surgery unit between 1997-2006. Düzce Tıp Dergisi 2010;12(3):1-6.
  • Alp E. Surveillance methods. Turk J ICU 2007;5(1):35-6.
Toplam 38 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Araştırma Yazıları
Yazarlar

Adnan Tüfek Bu kişi benim

Recep Tekin Bu kişi benim

Tuba Dal Bu kişi benim

Orhan Tokgöz Bu kişi benim

Erdal Doğan Bu kişi benim

Gönül Ölmez Kavak Bu kişi benim

Salih Hoşoğlu Bu kişi benim

Yayımlanma Tarihi 1 Aralık 2012
Gönderilme Tarihi 2 Mart 2015
Yayımlandığı Sayı Yıl 2012 Cilt: 39 Sayı: 4

Kaynak Göster

APA Tüfek, A., Tekin, R., Dal, T., Tokgöz, O., vd. (2012). Reanimasyon ünitesinde on yıllık sürede gelişen hastane enfeksiyonlarının değerlendirilmesi ve literatürün gözden geçirilmesi. Dicle Tıp Dergisi, 39(4), 492-498. https://doi.org/10.5798/diclemedj.0921.2012.04.0188
AMA Tüfek A, Tekin R, Dal T, Tokgöz O, Doğan E, Kavak GÖ, Hoşoğlu S. Reanimasyon ünitesinde on yıllık sürede gelişen hastane enfeksiyonlarının değerlendirilmesi ve literatürün gözden geçirilmesi. diclemedj. Aralık 2012;39(4):492-498. doi:10.5798/diclemedj.0921.2012.04.0188
Chicago Tüfek, Adnan, Recep Tekin, Tuba Dal, Orhan Tokgöz, Erdal Doğan, Gönül Ölmez Kavak, ve Salih Hoşoğlu. “Reanimasyon ünitesinde on yıllık sürede gelişen Hastane enfeksiyonlarının değerlendirilmesi Ve literatürün gözden geçirilmesi”. Dicle Tıp Dergisi 39, sy. 4 (Aralık 2012): 492-98. https://doi.org/10.5798/diclemedj.0921.2012.04.0188.
EndNote Tüfek A, Tekin R, Dal T, Tokgöz O, Doğan E, Kavak GÖ, Hoşoğlu S (01 Aralık 2012) Reanimasyon ünitesinde on yıllık sürede gelişen hastane enfeksiyonlarının değerlendirilmesi ve literatürün gözden geçirilmesi. Dicle Tıp Dergisi 39 4 492–498.
IEEE A. Tüfek, R. Tekin, T. Dal, O. Tokgöz, E. Doğan, G. Ö. Kavak, ve S. Hoşoğlu, “Reanimasyon ünitesinde on yıllık sürede gelişen hastane enfeksiyonlarının değerlendirilmesi ve literatürün gözden geçirilmesi”, diclemedj, c. 39, sy. 4, ss. 492–498, 2012, doi: 10.5798/diclemedj.0921.2012.04.0188.
ISNAD Tüfek, Adnan vd. “Reanimasyon ünitesinde on yıllık sürede gelişen Hastane enfeksiyonlarının değerlendirilmesi Ve literatürün gözden geçirilmesi”. Dicle Tıp Dergisi 39/4 (Aralık 2012), 492-498. https://doi.org/10.5798/diclemedj.0921.2012.04.0188.
JAMA Tüfek A, Tekin R, Dal T, Tokgöz O, Doğan E, Kavak GÖ, Hoşoğlu S. Reanimasyon ünitesinde on yıllık sürede gelişen hastane enfeksiyonlarının değerlendirilmesi ve literatürün gözden geçirilmesi. diclemedj. 2012;39:492–498.
MLA Tüfek, Adnan vd. “Reanimasyon ünitesinde on yıllık sürede gelişen Hastane enfeksiyonlarının değerlendirilmesi Ve literatürün gözden geçirilmesi”. Dicle Tıp Dergisi, c. 39, sy. 4, 2012, ss. 492-8, doi:10.5798/diclemedj.0921.2012.04.0188.
Vancouver Tüfek A, Tekin R, Dal T, Tokgöz O, Doğan E, Kavak GÖ, Hoşoğlu S. Reanimasyon ünitesinde on yıllık sürede gelişen hastane enfeksiyonlarının değerlendirilmesi ve literatürün gözden geçirilmesi. diclemedj. 2012;39(4):492-8.