Asistan Hekimlerde Stresle Başa Çıkma Tarzları ve Mesleki Doyum Düzeylerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 51 Sayı: 3, 403 - 413, 19.09.2024

Nilay Gül Bal , Özlem Orhan , Adem Doğaner

https://doi.org/10.5798/dicletip.1552586

Öz

Amaç: Ülkemizde asistan hekimlerin, uzmanlık eğitimi sürecinde ağır iş yükü ve önemli zorluklarla karşı karşıya kaldığı bilinmektedir. Bu durumun asistan hekimlerde stres ve mesleki doyum düzeylerini etkileyebileceği, ruhsal ve bedensel yakınmalara sebep olabileceği düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı, asistan hekimlerde stresle başa çıkma tarzları ve mesleki doyum düzeylerini değerlendirmenin yanısıra asistan hekimlerin mevcut ruhsal belirtilerini araştırmaktır.
Yöntemler: Araştırmaya dahil edilme kriterlerini karşılayan toplam 174 asistan hekim katıldı. Katılımcılara Sosyodemografik Veri Formu, Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği, Mesleki Doyum Ölçeği, Eysenck Kişilik Anketi ve Belirti Tarama Ölçeği (SCL-90-R)uygulandı.
Bulgular: Çalışmamızda asistan hekimlerde stresle başa çıkma tarzları arasında en sık kullanılan yöntemin kendine güvenli yaklaşım olduğu bulunmuştur. İyimser yaklaşım tarzı ve mesleki doyum düzeyleri; erkek, 30 ve üzeri yaştaki hekimlerde, kıdemli asistan hekimlerde anlamlı derecede yüksek çıkmıştır. Çaresiz yaklaşım tarzı, asistanlık süresi 18 ay ve altı olan asistan hekimlerde daha fazla tespit edilmiştir. Stresle başa çıkma tarzları ve mesleki doyum düzeyleri arasında anlamlı ilişki bulunamamıştır. Ruhsal belirti dağılımına bakıldığında en yüksek puanların sırasıyla obsesif kompulsif belirti, kişilerarası duyarlılık ve depresyon alt kategorilerine ait olduğu, kadın hekimlerde depresyonun, erkek hekimlerde kişilerarası duyarlılığın en sık görülen ruhsal belirti olduğu saptanmıştır. Tüm ruhsal belirtiler, kendine güvenli yaklaşım ve iyimser yaklaşım ile negatif yönlü, çaresiz yaklaşım ile pozitif yönlü anlamlı bir ilişki göstermiştir. Branşlar arasında stresle başa çıkma tarzları, mesleki doyum düzeyleri ve ruhsal belirti dağılımı açısından anlamlı farklılık olmadığı saptanmıştır.
Sonuç: Asistan hekimlerde stres düzeylerini azaltacak ve mesleki doyum düzeylerini artıracak müdahaleler (daha iyi çalışma koşulları oluşturulması, yoğun iş yükünün azaltılması, bilgi ve tecrübeyi arttıracak çalışma motivasyonunu yükseltecek imkanlar sunulması vb.) hekimlerin ruhsal bedensel iyilik hali ve topluma daha nitelikli hizmet sunmaları açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

asistan hekim, stresle başa çıkma, mesleki doyum, kişilik özellikleri

Kaynakça

• 1.Güçlü N. Stres yönetimi. Gazi Üniversitesi GaziEğitim Fakültesi Dergisi. 2001;21(1).
• 2.Kaya AE, Aktürk BE, Aslan E. Factors predictingthe motivation to study abroad in Turkish medicalstudents: a causal investigation into the problem ofbrain drain. Journal of Health Sciences and Medicine.2023;6(2):526-31.
• 3.Aktürk G, Özesen TA. 2021 yılında Yargıtaytarafından karara bağlanan hatalı tıbbi uygulamaiddiası olgularının değerlendirilmesi. Adli TıpDergisi. 2023;37(1):19-25.
• 4.Dikmetaş E, Top M, Ergin G. Asistan hekimlerintükenmişlik ve mobbing düzeylerinin incelenmesi.Türk Psikiyatri Dergisi. 2011;22(3):137-49.
• 5.Amoafo E, Hanbali N, Patel A, et al. What are thesignificant factors associated with burnout indoctors? Occupational medicine. 2015;65(2):117-21.
• 6.Patel RS, Bachu R, Adikey A, et al. Factors relatedto physician burnout and its consequences: a review.Behavioral sciences. 2018;8(11):98.
• 7.Demir F, Ay P, Erbaş M, et al. İstanbul’da bir eğitimhastanesinde çalışan tıpta uzmanlık öğrencilerindedepresyon yaygınlığı ve ilişkili etkenler. TürkPsikiyatri Dergisi. 2007;18(1):31-7.
• 8.Shanafelt TD, Bradley KA, Wipf JE, et al. Burnoutand self-reported patient care in an internalmedicine residency program. Annals of internalmedicine. 2002;136(5):358-67.
• 9.Cujec B, Oancia T, Bohm C, et al. Career andparenting satisfaction among medical students,residents and physician teachers at a Canadianmedical school. CmAJ, 2000, 162.5: 637-40.
• 10.Lazarus RS, Folkman S. Stress, appraisal, andcoping. Springer publishing company, 1984.
• 11.Şahin NH, Durak A. Stresle başa çıkma tarzlarıölçeği: Üniversite öğrencileri için uyarlanması. TürkPsikoloji Dergisi. 1995;10(34):56-73.
• 12.Kuzgun Y, Sevim SA, Hamamcı Z. Mesleki DoyumO􀇆lçeği. Türk Psikolojik Danışma ve RehberlikDergisi, 1998; 11, 14-8.
• 13.Francis LJ, Brown LB, Philipchalk R ve ark. Thedevelopment of an abbreviated form of the RevisedEysenck Personality Questionnaire (EPQR-A): itsuse among students in England, Canada, the USA andAustralia. Pers Individ Dif, 1992; 13: 443-449.
• 14.Karancı AN, Dirik G, Yorulmaz O. Eysenck KişilikAnketi-Gözden Geçirilmiş Kısallmış Formunun(EKA-GGK) Türkçe Adaptasyonu. Türk PsikiyatriDergisi. 2007;18:1-8.
• 15.Dağ I. Belirti Tarama Listesi (Scl-90-R)'ninÜniversite Öğrencileri için güvenirliği ve geçerliği.Türk Psikiyatri Dergisi. 1991.
• 16.Eyüpoğlu A, Ünlüoğlu İ, Bilgin M, ve ark.Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp FakültesiAraştırma Görevlisi Hekimlerin Uyku Kalitelerininve Uyku Kalitelerine Etki Edebilecek FaktörlerinDeğerlendirilmesi. Osmangazi Tıp Dergisi.2018;41(4):30
• 17.Hot İ, Karlıkaya E. Hekimlerin çalışmasürelerinin düzenlenmesinin etik açıdandeğerlendirilmesi. Turkiye Klinikleri Journal ofMedical Ethics-Law and History, 2007, 15.1: 39-44.
• 18.Grossi G, Perski A, Osika W, et al. Stress‐relatedexhaustion disorder–clinical manifestation ofburnout? A review of assessment methods, sleepimpairments, cognitive disturbances, and neuro‐biological and physiological changes in clinical
• 19.Çeler A, Tıp Fakültesi’ndeki AraştırmaGörevlilerinde Depresyon Düzeyinin İş Doyumu ileI􀇚lişkisinin I􀇚ncelenmesi, Konuralp Tıp Dergisi,2015;7(3):125-133.
• 20.LaBarbera DM. Gender Differences In TheVocational Satisfaction Of Physician Assistants.JAAPA 2010;23(10):33-4, 36-9.
• 21.Ünal S, Karlıdağ R, Yoloğlu S. Hekimlerdetükenmişlik ve iş doyumu yaşam doyumu düzeyleriile ilişkisi. Klinik Psikiyatri 2001; 4:113-118.
• 22.Uyar M, Boyraz YK, Gençağa K ve ark. BirÜniversite Hastanesinde Çalışan AraştırmaGörevlilerinin İş Doyumunun Değerlendirilmesi. Selçuk Tıp Dergisi, 2016, 34.2: 70-73.
• 23.Oshagbemi T. “Is Length of Service Related to theLevel of Job Satisfaction?”. International Journal ofSocial Economics. 2000; 27(3): 213–226.
• 24.Yıldız N, Yolsal N, Ay P ve ark. İstanbul TıpFakültesi'nde çalışan hekimlerde iş doyumu.İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp FakültesiMecmuası, 2003, 66.1: 34-41.
• 25.Güler A, Örgütsel Stres ve Sağlık ÇalışanlarındaÖrgütsel Stresle Başa Çıkma Yolları (SerinhisarDevlet Hastanesi Örneği), Beykent Üniversitesi,Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi,İstanbul, 2013.
• 26.Şen H, Toygar M, Türker T, ve ark. Bir GrupHekimin Stresle Başa Çıkma TekniklerininDeğerlendirilmesi, TAF Preventive MedicineBulletin, 2012, 11.2.
• 27.Ergin A, Uzun SU, Bozkurt Aİ. Tıp FakültesiÖğrencilerinde Stresle Başa Çıkma Yöntemleri ve BuYöntemlerin Sosyodemografik O􀇆zelliklerle İlişkisi,Fırat Tıp Derg/Firat Med J 2014; 19(1): 31-7.
• 28.Kara N. Gazete Kuryelerinde Uyku KalitesininRuhsal Belirtiler ve Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisi,Nöropsikiyatri arşivi 2016; 53: 102-107.
• 29.Kroencke L, Harari GM, Katana M, et al.Personality trait predictors and mental well-beingcorrelates of exercise frequency across the academicsemester. Social Science & Medicine.2019;236:112400.
• 30. Barańczuk U. The five factor model of personalityand emotion regulation: A meta-analysis.Personality and Individual Differences.2019;139:217-27.