DICTIONARIES FROM A HISTORICAL PERSPECTIVE — A Case Study of Japanese Dictionaries in Turkey —

Yıl 2013, Sayı: 159, 28 - 47, 01.03.2013

Ali Aycan Kolukısa

https://doi.org/10.1501/Dilder_0000000185

Öz

The answer to the question of "What is the dictionary and how was it born?" hasbeen discussed up to now in lots of papers. In this study, the same question is discussed from a historical aspect and afterwards the initiator of Japanese education in Turkey and the dictionaries written in Japanese-Turkish and Turkish-Japanese are handled. When these dictionaries are evaluated, it can besaid for the dictionaries which have still publications in Turkey that they eitherhave a very limited vocabulary or are really lack of answering the needs of theirusers for most of them are designed as a pocket dictionary. By the widespread use of the internet in the recent years, the corpus databasesdeveloped both in Japanese and Turkish have become available for any user whowants to reach them. By introducing some of these databases in this study, it isexpected to shed a light on how to create Japanese-Turkish and Turkish-Japaneseavant-garde dictionaries

Anahtar Kelimeler

Dictionary, History, Japan, China, Turkey, Ottoman, Bilingual, Monolingual.

Tarihsel bakış açısıyla sözlük — Türkiye’deki Japonca örneği —

Öz

“Sözlük nedir ve nasıl doğmuştur?” sorusu günümüze varıncaya değin pek çok eserve incelemede çeşitli şekillerde ele alınmıştır. Bu çalışmada ise yine aynı soruyatarihsel bir bakış açısıyla yaklaşımda bulunularak tarihi süreç içerisinde Japonyaile olan ilişkilerin Türkiye’deki Japonca eğitimini ilk nasıl ve ne şekilde başlattığıve devam eden süreçte Japonca-Türkçe / Türkçe-Japonca alanında hangi sözlüklerin ne zamanlarda basıldığı gibi sorulara cevap aranmıştır. Türkiye’de basımıhalen devam eden Japonca-Türkçe / Türkçe-Japonca sözlükler nitelikleri açısındanincelediğinde ise, bu sözlüklerde bulunan madde başlıklarının ya sayılarınınoldukça az olduğu, ya da cep sözlüğü olarak tasarlandıklarından kullanıcılarıaçısından gerekli olan pek çok bilgiye yer veremedikleri saptanmıştır.Günümüz teknolojisinin bizlere sağladığı faydalar sayesinde bilgi erişimi konusundaki sıkıntılar oldukça büyük bir ölçüde aşılmış durumdadır. Japonca ve Türkçealanında önceden hazırlanmış ve kullanıcılarının erişimine sunulmuş pek çok veritabanı (derlem) bulunmaktadır. Bunlardan birkaçına değindiğimiz bu çalışmanın,Japonca-Türkçe ve Türkçe-Japonca olarak hazırlanacak yeni nesil sözlüklere ışıktutması beklenmektedir

Anahtar Kelimeler

Sözlük, Tarih, Japonya, Çin, Türkiye, Osmanlı, İki Dilli, TekDilli

Kaynakça

• Bloomfield, L. “Anlam”. Yirminci Yüzyıl Dilbilimi (Çev.Şeyda Ozil). İstanbul: Multilingual, 1999. (Orijinal Yayın: Bloomfield, L. Language, New York: Holt, Rinehart & Winston, 1961)
• Çağbayır, Yaşar. Ötüken Türkçe Sözlük. İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş., Cilt: 4, 2007.
• Durmuş, İsmail. “Sözlük.” Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 2009: 398-401. (http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c37/c370251.pdf)
• Dündar, A. Merthan. “Muhayyel Tarihe İtiraz: Ertuğrul Faciası, Yamada Torajiro ve Abdülhalim Noda Shotaro Üzerine.”, (Prooceedings of) IV. International Turkology Congres, Hoca Ahmet Yesevi International Turk-Kazak University, 13- 14th May 2011, Turkistan / Kazakistan (2011): 387-388.
• Erkin, H. Can. “Japon Gezgin Ienaga Toyokichi’nin 1899-1900 Anıları” Ankara Üniversite- si Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (OTAM), Sayı:13, (2002): 237-243.
• “Güzel” Tanım. Çankaya, Birsen. Japonca Cep Sözlüğü, İstanbul: Fono Yayınları, 1997.
• “Güzel” Tanım. Demirci, Muharrem. Japonca- Türkçe / Türkçe-Japonca Cep Sözlüğü, İstanbul: Japon Kültür ve Enformasyon Merkezi (J.K.E.M.), 2003.
• Hartman, R.R. ve James, G. Dictionary of Lexicography. London: Routledge, 1998.
• Hayakawa, Isamu. A Historical Study of English Lexicography in UK, USA and Japan. Amazon Service International Inc, 2013. (kindle ver.)
• Hayashi, Toru. “Torukogo no Jisho.” Sekai no Jisho, Tokyo: Kenkyusha, 1992: 183-188.
• Higashi, Nobuyuki. “Jishogaku no Tanjō.” Gekkan Gengo, Vol.24, No. 6, (1995): 20-29
• Ishikawa, Shin’ichirō. “Kyōki Nettowāku Bunseki wo Fumaeta Ruigigo Teigi no Seichika – Kōpasu Junkyo Nihongo Jisho no Kanōsei.” Tōkei Sūri Kenkyū Kyōdō-kenkyū Repōto 308, (2014): 1-21.
• Kocaman, A. “Dilbilim, Sözlük, Sözlükçülük.” Kebikeç, Sayı 6, (1998): 111-113.
• Kolukısa, A. Aycan. “Nasıl Bir Sözlük Yazalım?”. 12. Türkiye Japonca Öğretmenleri Toplantısı Sempozyumu Bildiri Kitapçığı, Kayseri, (2013): 71-80.
• Konno, Shinji. Jisho kara Mita Nihongo no Rekishi. Tokyo: Chikumashobo, 2014.
• Kunihiro, Tetsuya. “Ningenyō-jiten no Risō.”, Information Processing Society of Japan, Vol.106, Japan: IPSJ, (1998): 59-62.
• Misawa, Nobuo ve Akçadağ, Göknur. “The Beginning of the Japanese Language Education in the Ottoman Empire.”, The Journal of Ottoman Studies ( The Ottoman World of Thought and Education I), Issue: 41, (2013): 253-257.
• Nagaba, Hiroshi. “Japan and Turkey Historical Process For Diplomatic Relations.” Perceptions, Vol.II, September-November, 1997. (http://sam.gov.tr/tr/japan-and- turkey-historical-process-for-diplomatic-relations/)
• Nakao, Keisuke. “The State of Bilingual Lexicography in Japan.” International Journal of Lexicography, Vol.11, No.1, (1998): 35-50. NHK Hōsōbunkakenkyūka. Nihonhōsōshuppankyōkai, 1998. NHK Nihongo Hatsuon Akusento Jiten.
• Okimori, Takuya. Nihon no Kanji 1600 Nen no Rekishi. Tokyo: Bere Shuppan, 2011.
• Shimizu, Ken. “Kaidai - Nihon ni Okeru Toruko Kankei Bunken.” Chiba Daigaku Jinbunshakaigakka Kenkyūka Purojekuto Hōkokusho 232, (2013): 113-132.
• Shinmura, Izuru. Kōjien (6th ed.) DVD-Rom Ban (Elektronik Versiyonu). Iwanami Shoten, 2008.
• “Sözlük” Tanım. Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük. TDK Yayınları. Erişim: 08 Mart 2015. (http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&view=gts)
• “Sözlük” Tanım. Dijital Daijisen. Tokyo: Shogakkan, Aralık 2014 Versiyonu.
• Sterkenburg, Piet van. “‘The’ dictionary: Definition and history.” A Practical Guide to Lexicography. Ed. Piet van Sterkenburg. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company, 2003. 3-17.
• Sugimoto Tsutomu. Jisho-jiten no kenkyū. Tokyo: Yasakashobō, 1999.
• Topaloğlu, Ahmet ve Kaçalin, Mustafa S. “Sözlük.” Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 2009: 402-414. (http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c37/c370253.pdf)