Çağdaş Rus dilinde emir kipindeki çok anlamlılık sorunu

Yıl 2012, Sayı: 157, 7 - 20, 01.09.2012

Leyla Çiğdem Dalkılıç

https://doi.org/10.1501/Dilder_0000000172

Öz

Zengin bir dil yapısına sahip olan Rusça’da emir kipi bilinen ve bu yapının birincil anlamı olan direktif anlamının dışında kullanılabilmektedir. Direktif anlamınındışında kullanılan emir kipleri, emir kipi formunda aktarılmasına rağmen emiranlamının çok dışında olan şart, istek, zorunluluk gibi anlamlar ifade edebilmektedir. Söz konusu durum ise Rus dilinde emir kipindeki çok anlamlılık sorununuberaberinde getirmekte, bahse konu yan anlamların emir kipi yapısı içerisinde elealınıp alınmaması gerektiği tartışmalarına neden olmaktadır. Emir kipi formu ileaktarılan ancak esas anlamının dışında farklı anlamlar aktarabilen bu yapınındaha iyi anlaşılabilmesi ve hangi anlamlarının emir kipi formuyla iletildiğininanlaşılması Rusça’dan Türkçe’ye yapılacak olan çeviriler için de önem arz etmektedir. Bu çalışmada Rusçadaki emir kipi ve bu yapının sahip olduğu birincil ve ikincil anlamlar ile bu yapının kullanım özellikleri incelenmektedir

Anahtar Kelimeler

Rus dili, emir kipi, çok anlamlılık, kullanım özellikleri

POLYSEMY PROBLEM OF IMPERATIVE IN THE MODERN RUSSIAN LANGUAGE

Öz

In Russian, that contains rich language structures, the imperative form can also beused beyond its primary meaning of the directive. Those structures which are usedin the imperative form but which do not have a directive meaning mean stipulation,requirement or necessity. In this case, the Russian imperative form gives rise to polysemy causing debates whether the connotations should be handled within thisstructure. To understand the different connotations of the imperative form andwhich connotation is meant by the form used is important for the translations fromRussian to Turkish. In this study, the Russian imperative, its primary and secondary meanings and the usage features of this structure will be examined

Anahtar Kelimeler

Russian language, the imperative, polysemy, usage features

Kaynakça

• Apresyan Y.D. (1974). Leksiçeskaya semantika. M.: Nauka, (2-e izd.: Yazıkı russkoy kultu- rı; Vostoçnaya literatura, 1995).
• Davies E. (1986). The English Imperative. London et al.: Croom Helm.
• Dalkılıç L.Ç. (2014). Türkçe’den Rusça’ya çeviri sorunları: Orhan Pamuk’un “Benim Adım Kırmızı” ve “Kar” adlı eserleri, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi/ YIL: 18 S: 1, Nisan 2014, sf: 359-370.
• Fortuin E. (2008). Polisemiya imperativa v russkom yazıke // Voprosı yazıkoznaniya (1) 3-24.
• Fortuin E. (2005). Polysemy or monosemy: interpretation of the imperative and dative-infi- nitive construction in Russian // Modality in Slavonic Languages. New Prespectives / Ed. By B. Hansen, P. Karlik. München.
• Gronas M. (2006). The origin of the Russian historical imperative // RLing. V.30: No1.
• Gusev V.Y. (2005). Tipologiya spetsializirovannıh glagolnıh form imperativa. Sravnitelno- istoriçeskoe, tipologiçeskoe i sopostavitelnoe yazıkoznanie. dis. na soisk. uç. st. k.f.n. M, 282.
• Hrakovskiy V.S., Volodin A.P. (1986). Semantika i tipologiya imperativa: Russkiy impeativ. L.: Nauka.
• İsaçenko A.V. (1957). K voprosu ob imperative v russkom yazıke // Russkiy yazık v şkole. No 6.
• Melçuk İ.A. (2000). Kurs obşey morfologii: Vvedenie v problematiku. M.: URSS.
• Pertsov N.V. (2001). İnvariantı v russkom slovoizmenenii. M.: Yazıkı Russkoy kulturı.
• Russkaya Grammatika -80, Т. I-II. М., 1980.
• Rozental D. E. (2001). Praktiçeskaya stilistika russkovo yazıka/ Pod. Red. İ.B. Golub. 3-t izd. ispr. M.,Rolf, 375.
• Şahmatov A.A. (1925). Sintaksis Russkogo yazıka. L.
• Teoriya funksional’noy grammatiki (2007). Vvedenie, aspektualnost’, vremennaya lokali- zovannost’, taksis. izd. 5-e, stereotipnoe, Komkniga: Moskva.