A Review on Marāga’ī’s work ‘Sīyāhatnāma-i Ebrāhīm Baik’

Yıl 2018, Sayı: 17, 57 - 77, 21.04.2018

Soner İşimtekin

https://doi.org/10.30767/diledeara.417657

Cited By: 1

Öz

Farsça eleştiri romanlarından söz ederken,
yazıldığı dönem içerisinde oldukça ses getiren ve geniş okuyucu kitlesi kazanan
Hâcı Zeynülâbidîn-i Merâgaî’nin Seyahatnâme-yi İbrahim Beg ya Belâ-yi
Taassub-i U (İbrahim Bey’in Seyahatnâme’si ya da Onun Taassubunun Belası)
adlı eserinden mutlaka bahsedilmelidir. 1895 – 1900 yılları arasında üç cilt
halinde yazılmış olan Seyahatnâme-yi İbrahim Beg çağdaş İran
edebiyatında sahip olduğu edebî öncülüğünün yanı sıra toplumsal ve tarihî büyük
bir önemi de haizdir. Eserin yazarı, İran dışındaki sade nesrin en önemli
temsilcilerinden biridir. Savunduğu görüşleriyle paralel biçimde ve daha çok
eleştirel içerikli adı geçen bu eserini ülkesine duyduğu derin sevgi sonucunda
kaleme almıştır. Yazıldığı dönemin
siyasal, toplumsal ve kültürel özelliklerini yansıtan, insanların yaşadıkları
zor koşulları eleştirel bakış açısıyla anlatan bu eser, sosyal bilimler alanında
çalışan araştırmacılar için eşsiz bir kaynak niteliğindedir. Bu çalışmada
yazarın hayatı, biçemi ve eseri değerlendirilecek, eser hakkında yapılmış olan
eleştiriler karşılaştırmalı olarak verilecek, söz konusu bu eserin çağdaş İran
edebiyatındaki öneminden bahsedilecektir. 

Anahtar Kelimeler

Fars Dili, İran Edebiyatı, Seyahatname, Eleştirel Romanlar

Merâgaî’nin ‘Seyahatnâme-yi İbrahim Beg’i Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Farsça eleştiri romanlarından söz ederken,
yazıldığı dönem içerisinde oldukça ses getiren ve geniş okuyucu kitlesi kazanan
Hâcı Zeynülâbidîn-i Merâgaî’nin Seyahatnâme-yi İbrahim Beg ya Belâ-yi
Taassub-i U (İbrahim Bey’in Seyahatnâme’si ya da Onun Taassubunun Belası)
adlı eserinden mutlaka bahsedilmelidir. 1895 – 1900 yılları arasında üç cilt
halinde yazılmış olan Seyahatnâme-yi İbrahim Beg çağdaş İran
edebiyatında sahip olduğu edebî öncülüğünün yanı sıra toplumsal ve tarihî büyük
bir önemi de haizdir. Eserin yazarı, İran dışındaki sade nesrin en önemli
temsilcilerinden biridir. Savunduğu görüşleriyle paralel biçimde ve daha çok
eleştirel içerikli adı geçen bu eserini ülkesine duyduğu derin sevgi sonucunda
kaleme almıştır. Yazıldığı dönemin
siyasal, toplumsal ve kültürel özelliklerini yansıtan, insanların yaşadıkları
zor koşulları eleştirel bakış açısıyla anlatan bu eser, sosyal bilimler alanında
çalışan araştırmacılar için eşsiz bir kaynak niteliğindedir. Bu çalışmada
yazarın hayatı, biçemi ve eseri değerlendirilecek, eser hakkında yapılmış olan
eleştiriler karşılaştırmalı olarak verilecek, söz konusu bu eserin çağdaş İran
edebiyatındaki öneminden bahsedilecektir. 

Anahtar Kelimeler

Fars Dili, İran Edebiyatı, Seyahatname, Eleştirel Romanlar

Kaynakça

• Âdemiyyet, Ferîdûn (1980), İdeûlûjî-yi Nehzet-i Meşrûtiyet-i İrân, Tahran: Kânûn-i Ketâb-i İrân. Alevî, Bozorg (1386), Târîh-i Edebiyât-i Muʿâsır-i İrân, Tahran: Câmî. Âryenpûr, Yahya (1379), Ez Sabâ Tâ Nîmâ, Cilt I, Tahran: İntişârât-i Zevâr. Ekber, Muhammed Ali (1384), “Seyahatnâme-i İbrahim Beg; Beyâniyye-yi Aleyh-i Vezʿ-i Movcûd”, Homayeş-i Yeksedomîn Sâlgerd-i Meşrûtiyet, Tahran: Dânişgâh-i Tahran, 72-96. Kanar, Mehmet (1999), Çağdaş İran Edebiyatının Doğuşu ve Gelişmesi, İstanbul: İletişim. Kesrevî, Ahmed (1363), Târîh-i Meşrute, Cilt I, Tahran: Sepehr. Kirmânî, Nâzımu’l-İslâm (1357), Târîh-i Bîdârî-yi İrânîyân, İsfahan: Âgâh. Kişâverz, Kerîm (1371), Hezar Sal-i Nesr-i Parsi, C.III, Tahran: Sehâmî.
• Merâgaî, Hâc Zeynülâbidin-i (1323), Seyahatnâme-i İbrahim Beg ya Belâ-yi Taassub-i U, Cilt I-III, İsfahan: Âgâh. Mîr Âbidînî, Hasan (2002), İran Öykü ve Romanının Yüz Yılı I, Çev: Derya Örs, Ankara: Nüsha. Mustevfî, Abdullah (1388), Zindegî-yi Men, Cilt II, Tahran: İntişârât-i Zevâr. Safâ, Zebîhullâh-i (2003), İran Edebiyatına Genel Bir Bakış, Çev: Hasan Almaz, Ankara: Nüsha. Sobhânî, Tevfik (1386), Târîh-i Edebiyât-i İrân, Tahran: İntişârât-i Zevâr. Torusdağ, Gülşen ve İşimtekin, Soner (Aralık 2016), “Furug Ferruhzâd'ın “Kâbus” Öyküsü Üzerine Metindilbilimsel Bir Çözümleme”, A.Ü. DTCF Dergisi 56.2: 160-199.