Mehmed Şâkir Efendi İn The Light Of New Documents

Yıl 2018, Sayı: 17, 177 - 189, 21.04.2018

Ersin Durmuş

https://doi.org/10.30767/diledeara.417666

Öz

Yeni Belgeler Işığında Mehmed Şâkir Efendi

Öz

Bazı çalışmalarda, Mehmed Şâkir Efendi (1764-1836) hakkında
yeterince bilgi sahibi olunamadığından, kimliği konusunda birtakım
tereddütlerin bulunduğundan ve farklı Şâkir efendilerin aynı kimse olma
ihtimalinden söz edilmektedir. Bu çalışmada, öncelikle son dönem Osmanlı
sahasına ait klasik biyografik eserlerden hareketle Mehmed Şâkir Efendi’nin
hayatına dair ana hatlarıyla bilgiler verilmiş; arşiv taramaları neticesinde
ulaşılabilen belgelerle bu bilgiler desteklenmiştir. Mehmed Şâkir Efendi’nin eserlerini
incelemek suretiyle hayatına dair ulaşılan yeni bilgilere de yer verilmiştir. Bu
bağlamda Mehmed Şâkir Efendi’nin kimliği ve eserlerinin, hiçbir tereddüde mahal
bırakmayacak kadar kesin olmakla birlikte, isim/künye bilgilerinin farklı şekillerde
yazıldığı gösterilmiştir. Mehmed Şâkir Efendi’nin Enderun Mektebi’nde
yetiştiği, Osmanlı Sarayı’nda çeşitli görev ve hizmetlerde bulunduğu; kaynaklarda
seyyid, hoca, dülbend ağası, rikâbdâr, sancak-ı şerif şeyhi, şair, mütercim ve
şârih olarak kaydedildiği ifade edilmiştir. Ardından ise Abdurrahmân Molla Câmî’nin
Bahâristân’ını şerh eden; Mevlânâ Celâleddîn Rûmî’nin Mesnevi’sini manzum olarak
tercüme eden; mürettep bir Divan sahibi olan ve edebi otoriteler tarafından
başarılı bulunan Mehmed Şâkir Efendi’nin, eserleri ile ilgili bilgi
verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mehmed Şâkir Efendi, Enderun Mektebi

Kaynakça

• Arıkoğlu, İsmail (2012), Enderunlu Şairler. XIX. Yüzyıl Türk Edebiyatı içinde, ed. Muhsin Macit ve Osman Horata, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Web-Ofset. Bursalı Mehmed Tahir (1333), Osmanlı Müellifleri. İstanbul: Matbaa-i Âmire. Çakıcı, Bilal (2008), “Mehmed Şakir’in Manzum Mesnevi Tercümesi”, Erdem Dergisi, C. 18, S. 50, Nisan, s. 52-58. Çiftçi, Ömer. (2016. 03. 03). “Hâtimetü’l-Eş‘âr (Fatîn Tezkiresi”, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10736,metinpdf.pdf?0. (Erişim Tarihi: 2016. 03. 03). Enderûnlu Abdüllatîf Efendi (1321), Âyîne-i Derûn. Topkapı Sarayı Kitaplığı Müzesi. Yeniler. 81. Gölpınarlı, Abdülbâki. (1953), Mevlânâ’dan Sonra Mevlevîlik, İstanbul: İnkılap Kitabevi. Güleç, İsmail (2008), Türk Edebiyatında Mesnevî Tercüme ve Şerhleri, İstanbul: Pan Yayıncılık. Köç, Ahmet (2013), Enderûnlu Abdüllatîf, Âyîne-i Derûn [Osmanlı’ya Devlet Adamı Yetiştiren Mektep: Enderûn-ı Hümâyûn], İstanbul: Çamlıca Basım Yayın. Mazıoğlu, Hasibe (1973), “Mesnevinin Türkçe Manzum Tercüme ve Şerhleri”, Bildiriler: Mevlânâ’nın 700. Ölüm Yıldönümü Dolayısile Uluslararası Mevlânâ Semineri. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, s. 275-297. Mehmed Süreyya (1311), Sicill-i Osmânî, İstanbul: Matbaa-i Âmire. Mehmed Şâkir Efendi (1836), Hediyyetü’l-İrfân Der-Şerh-i Bahâristân. İstanbul: Dârü’t-Tıbâati’l-Âmire. Mehmed Şâkir Efendi, Dîvân-ı Mehmed Şâkir. İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi: 309. Mehmed Şâkir Efendi, Dîvân-ı Mehmed Şâkir. Milli Kütüphane Fahri Bilge Kataloğu: 329. Mehmed Şâkir Efendi, Hediyyetü’l-İrfân Der-Şerh-i Bahâristân. İBB. Atatürk Kitaplığı Belediye Yazmaları: K.000819. Mehmed Şâkir Efendi, Hediyyetü’l-İrfân Der-Şerh-i Bahâristân. Milli Kütüphane: 50 Ür 361. Mehmed Şâkir Efendi, Hediyyetü’l-İrfân Der-Şerh-i Bahâristân. Süleymaniye Kütüphanesi: Esad Efendi, 2770. Mehmed Şâkir Efendi, Manzum Mesnevi-i Şerîf Tercümesi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yazma Eserler Bölümü: Muzaffer Ozak I, No: 112. Mehmed Şâkir Efendi, Manzum Mesnevi-i Şerîf Tercümesi. İstanbul Üniversitesi Müze: TY. 6308. Özdemir, Fatma (2011), Tuhfe-i Nâilî Metin ve Muhtevâ II. Cilt s.468-734, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi SBE: Yayımlanmamış YLT. Pekolcay, Neclâ (1994), İslamî Türk Edebiyatı I, İstanbul: Kitabevi Yayınları. Şehsuvaroğlu, N. Bedi (1972), Hekim Bir Siyasetçimizin Portresi: Büyükelçi Dr. A. Hulusi Fuad Tugay, İstanbul: Hüsnütabiat Matbaası. Şemsettin Sami (1311), Kâmûsu’l-A‘lâm, İstanbul: Mihrân Mabaası. Tâhirü’l Mevlevî (2014), Şukûfe-i Baharistan hzl Semâ Babuşcu, İstanbul: Büyüyenay Yayınları. Tayyârzâde, Ahmed Atâ (1292), Târih-i Atâ, İstanbul: Yahya Efendi Matbaası. T.C. Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı (BOA). HAT. 1522.14. Temizel, Ali (2009), Mevlâna Çevresindekiler, Mevlevîlik Ve Eserleriyle İlgili Eski Harfli Türkçe Eserler, Konya: Selçuk Üniversitesi Mevlâna Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. (1998). “Şâkir Mehmed (Enderunlu)”, C. 8, İstanbul: Dergâh Yayınları. Tüysüzoğlu Dikbaş, Fatma (2005), Çuhadâr-Zâde Şâkir Dîvânı (Metin-İnceleme), Ankara: Gazi Üniversitesi. SBE: Yayımlanmamış YLT. Yarar, Mehmet Turan (1992), Doruktan Doruğa Güfte Şairleri, Antakya: Kültür Ofset Basımevi.