A Book is About Prosody Written in Period of Sultan Murad The Second: Ravzāt al-Avzān By Mutahhar b. Abī Tālib

Yıl 2021, Sayı: 24, 9 - 36, 20.10.2021

Üzeyir Aslan

https://doi.org/10.30767/diledeara.894544

Cited By: 1

Öz

Ravzatu’l-Evzân is a work on Arabic prosody written by Mutahhar b. Ebî Tâlib-i Lârendî during the period of Ottoman Sultan Murad II. There is no information about the poet in the sources. However, according to the records of the Manuscript Institution of Turkey, apart from this work, he also has an Arabic-Persian dictionary named Miftâh-ı Edeb. Ravzatu’l-Evzân consists of two parts. The first part, where the introduction (mukaddime) takes place, is written in couplets and the second part, where the prosodies are explained, is written in verses. In the first part, the poet tells the name of his work and who he has written it for. According to the information given here, the book was dedicated to Mustafa Bey, the son of Karamanid Mehmed Bey II. Then the poet gives information about the fundamental elements of aruz prosodies. Twenty four prosodies are explained in the second part. The work does not have an epilogue. We found two manuscript copies of the book and by comparing them, we produced a translated and critical text. We also translated it into today’s Turkish. Furthermore, we compared the aruz prosody explained in the work with other copyrighted works on the same subject in the 15th and 16th centuries.

Anahtar Kelimeler

Prosody, Meter, Ravzatu’l-Evzân, Mutahhar, Karamanid Mustafa Bey

Sultan II. Murad Devrine Ait Aruz Konulu Bir Eser: Mutahhar B. Ebî Tâlib’in Ravzatu’l-Evzân’ı

Öz

Ravzatu’l-Evzân, Sultan II. Murad döneminde Mutahhar b. Ebî Tâlib-i Lârendî tarafından nazmedilmiş aruz konulu bir eserdir. Şair hakkında kaynaklarda hiçbir bilgi bulunmamaktadır. Türkiye Yazma Eserler Kurumu’nun kayıtlarına göre bahse konu bu eseri dışında onun Miftâh-ı Edeb isimli bir sözlüğü de bulunmaktadır. Ravzatu’l-Evzân iki bölümden oluşur. Mukaddimenin yer aldığı ilk bölüm beyitler hâlinde, vezinlerin anlatıldığı ikinci bölüm ise dörtlükler hâlinde düzenlenmiştir. İlk bölümde şair eserinin adını verir ve onu kim için nazmettiğini belirtir. Buradaki bilgilere göre eser Mustafa Bey’e ithaf edilmiştir. Mustafa Bey, Karamanoğlu II. Mehmed Bey’in oğlu olmalıdır. Şair devamında aruz vezinlerini meydana getiren aslî rükünler, fer’ler ve bahirler hakkında bilgi verir. İkinci bölümde ise yirmi dört vezin anlatılmaktadır. Metinde hâtime bölümü bulunmamaktadır. Biz eserin iki yazma nüshasını tespit ettik, her iki nüshayı karşılaştırarak çeviriyazılı ve tenkitli bir metin ortaya koyduk, ilaveten metni bugünkü Türkçeye aktardık. Yine eserde anlatılan aruz vezinlerini 15. ve 16. yüzyıllarda aynı konuda telif edilmiş başka eserlerle mukayese ettik.

Anahtar Kelimeler

aruz, bahr, vezin, Mutahhar, Sultan II. Murad, Ravzatu’l-Evzân, Karamanoğlu Mustafa Bey

Kaynakça

• AK, M. (2000). İklim. TDV İslam Ansiklopedisi, 22, s. 28-30.
• BELENKUYU, B. (2020). Türkçe Aruz Kaynakçası. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi-24, 137-172.
• COŞKUN, M. (2003). Edebi Terimler ve Aruzla İlgili Bir Eser: Alî b. Hüseyin Hüsâmeddîn Amâsî'nin Risâletün mine'l-ᶜArûz ve Istılâhi'ş-Şiᶜr'i. Türk Kültürü İncelemeleri(8), 97-130.
• ÇETİN, N. M. (1991). Arûz. TDV İslam Ansiklopedisi, 3, s. 424-437.
• DONUK, S. (2017). Nevizâde Atâyî'nin Şakâ'ik Zeyli: Hadâ'iku'l-Hakâ'ik fî-Tekmileti'ş-Şakâ'ik (İnceleme-Tenkitli Metin) (Cilt 2). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
• ERASLAN, K. (1993). Ali Şîr Nevâyî, Mîzânu'l-Evzân (Vezinlerin Terazisi). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• MÜTERCİM ÂSIM EFENDİ. (2013). el-Okyânûsu'l-Basît fî-Tercemeti'l-Kâmûsi'l-Muhît Kâmûsu'l-Muhît Tercümesi (Cilt 3). (E. T. Mustafa Koç, Çev.) İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
• ÖZDEMİR, A. (2015). Aruz İlmi. İslâm Medeniyetinde Dil İlimleri Tarih ve Problemler (s. 357-424). içinde İstanbul: İSAM Yayınları.
• POPARA, Haso; FAJİC, Zejnil. (2000). Gazi Husrev-Begova Biblioteka u Sarajevu Katalog Arapskih, Turskih, Rerzijskih, Bosanskih, Rukopisa, Svezak Sedmi, sv. 7. London: Al-Furqan Islamic Heritage Foundation.
• SEVGİ, A. (2007). Ahmed-i Dâî'nin Bilinmeyen Bir Eseri: İlm-i Arûz. Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Dergisi(18), s. 1-11.
• SEVGİ, A. (2008). Ahmed-i Bardahî'nin Türkçe ve Farsça Manzum Aruz Risalesi. Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Dergisi(19), 37-55.
• SÜMER, F. (2001). Karamanoğulları. DİA, 24, s. 454-460.
• ŞAFAK, Y. (1991). Sürûrî'nin Bahrü'l-Ma'ârif'i ve Enîsü'l-Uşşâk ile Mukayesesi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Dr. Tezi.
• TAŞ, H. (2000). On Altıncı Yüzyıl Divan Şairlerinde Vezin Kullanımı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• ÜST, S. (2011). Edirneli Nazmî Dîvânı (İnceleme-Tenkitli Metin). Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Dr. Tezi.
• YAZAR, S. (2014). XVI. Yüzyılda Yazılmış Türkçe Bir Aruz Risalesi: Aşkî'nin Arûsu'l-Arûz'u. Dil ve Edebiyat Araştırmaları TDED(10), 83-130.