Osmanlı Mizahında Kayzer Wilhelm İmajı

Yıl 2023, Sayı: 28, 172 - 185, 25.10.2023

Nida Kırömeroğlu

https://doi.org/10.30767/diledeara.1278756

Öz

Savaş gibi herkesi ilgilendiren önemli olaylarda propaganda hayati bir rol oynar. Gaze- teler, dergiler, kitle iletişim araçları sadece cephede savaşan askerlere yönelik değil, cephe gerisinde yaşayan bütün toplumu tek bir düşünce etrafında toplamak için propaganda içe- rikli yayın yaparlar. Amaç, bir bütün olarak toplumu savaş karşısında yekvücut haline getir- mek, halkın moral seviyesini en üst seviyede tutmaktır. Birinci Dünya Savaşı yıllarında İs- tanbul’da çıkan gazete ve dergiler de propagandaya yönelik yayınlar yapmışlardır. Bununla birlikte görsel malzemenin kullanıldığı mizah gazeteleri diğerlerine nazaran propaganda konusunda daha öne çıkmaktadır. Birinci Dünya Savaşı yıllarında çıkarılan mizah gazete- leri üzerinden yaptığımız taramalarda bir ismin, Alman İmparatoru Kayzer Wilhelm’in öne çıkarıldığı görülmektedir. Osmanlı devletinin içinde bulunduğu ittifakın lideri olmasının elbette bunda rolü büyüktür.
Bu makalede, dönemin en önemli mizah gazetesi olan Karagöz’den seçtiğimiz görsel- lerden hareketle, Osmanlı kamuoyunda Alman İmparatoru Kayzer Wilhelm’in ne şekilde değerlendirildiği, hangi nitelikler etrafında resmedildiği, nihayetinde bu kişinin nasıl bir imaja sahip olduğu tespit edilecektir. Bununla birlikte Almanya cephede başarılı ve başarısızken gazetenin Wilhelm’e yaklaşımı, ona yüklediği imaj karşılaştırılacak ve gösterilecektir.

Anahtar Kelimeler

Birinci Dünya Savaşı, Osmanlı Devleti, Kayzer Wilhelm, Karagöz, propaganda, mizah

Kaynakça

• Armaoğlu, F. (2007). 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi. İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Armaoğlu, F. (2017). 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Clark, T. (2004). Sanat ve Propaganda: Kitle Kültür Çağında Politik İmge. (E. Hoşsucu, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Çoruk, A. Ş. (2008). Mizah Penceresinden Milli Mücadele. Kitabevi.
• Çoruk, A. Ş. (2016). Osmanlı’nın Son Yıllar. Kitabevi.
• Erhat, A. (2007). Mitoloji Sözlüğü. Remzi Kitabevi.
• Falkenhayn, E. V. (2012) Birinci Dünya Savaşı’nda Almanya. (F. Yılmaz, Haz.) İz Yayıncılık.
• Hart, B. L. (2014). Birinci Dünya Savaşı Tarihi. (K. Bağrıaçık, Çev.) Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Howard, M. (2014). Yüzüncü Yıldönümünde Birinci Dünya Savaşı. (S. Gül, Çev.) Dost Kitabevi.
• Karal, E. Z. (2011). Osmanlı Tarihi IX. Cilt. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Kissinger, H. (2000) Diplomasi. (İbrahim H. Kurt, Çev.) Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Köroğlu, E. (2010). Türk Edebiyatı ve Birinci Dünya Savaşı. İletişim Yayınları.
• Ortaylı, İ. (2012). Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman Nüfuzu. Timaş Yayınları.
• Özkan, A. (2016). Karadağ Prensi Nikola ve Damadı Prens Petar Karacorceviç’in Sırp Tahtında Hak İddiaları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, IX/42, 735-748.
• Sander, O. (2003). Siyasi Tarih. İmge Kitabevi.
• Shaw, S. J. (2014). Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı İmparatorluğu Savaşa Giriş. (B. S. Aydaş, Çev.) Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Strachan, H. (2014). Birinci Dünya Savaşı. (Ü. H. Yolsal, Çev.) Say Yayınları.
• Yılmaz, E. A. (2015). I. Dünya Savaşı Süresince İtilaf Devletleri Tarafından Uygulanan Propaganda Yöntemleri. SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35, 65-74.