Rağıp el-İsfahani Özelinde On Kur’an Kelimesinin İşlenişi, Farklı Kur’an Sözlükleriyle Karşılaştırılması Ve Türkçe Meallere Yansıması Üzerine

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 3, 33 - 52, 01.07.2022

Bilal Arslan

Öz

Kaleme alınan bu çalışmada, Rağıp el-İsfahani’nin el Müfredat adlı eserinde Kur’an’da geçen bazı kelimelerin ele alınış biçimi incelenmekte ve elde edilen veriler, iki Kur’an sözlüğü ile üç Türkçe mealle karşılaştırılmaktadır. Bu çalışma için on Kur’an kelimesi belirlenmiştir. Bunlar; اجل , امر احد, برا, جزا, حدث, عجل, عرف, نكر, نهيkelimeleridir. Rağıp el-İsfahani’nin el Müfredat adlı eserinde incelenen bu kelimeler daha sonra Dâmegâni’nin el Vücuh ve’n- Nezair’i ile İbnü’l Cev-zi’nin Nüzhetül A’yüni’n- Nevazir fi İlmi’l- Vücuh-i ve’n- Nezair adlı eserleriyle mukayese edilmektedir. Çalışmanın diğer bir yönünü teşkil eden Türkçe meal-ler ise; Hasan Basri Çantay’ın Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerim, Süleyman Ateş’in Kur’ân-ı Kerim ve Yüce Meâli, ve Diyanet İşleri Başkanlığı’nın hazırlamış olduğu Kur’ân Yolu Meali’dir. Yukarıda zikrettiğimiz Kur’an kelimeleri, öncelikle el Müfredat adlı eserde incelenmiş ve sözlük anlamlarıyla birlikte cahiliye dönemindeki kullanımlarına, ayetlerde geçen anlamlarına yer verilmiştir. Ardından sözü edilen diğer vücuh ve nezair eserleriyle karşılaştırmalar yapılmış, eserlerin kelimeleri ele alış biçimlerindeki farklar, verilen anlamlardaki ortak yönler veya farklı yönler ile ayetlerde bu kelimelerin kullanımı tespit edilerek ortaya konma-ya çalışılmıştır. Vücuh ve Nezair eserlerindeki bu karşılaştırmalı tespitlerden sonra seçilen üç farklı meale bu anlamların ne derece yansıyıp yansımadığı incelenmiştir. Son olarak genel bir değerlendirme yapılmış ve Kur’an’da geçen اجل , امر احد, برا, جزا, حدث, عجل, عرف, نكر, نهي kelimelerinin altı farklı eserde nasıl yorumlandığı ve Türkçe meallere nasıl aktarıldığı ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur’an Kelimeleri, Vücuh ve Nezair, Anlam, Meal.

Kaynakça

• Dâmegani, Hüseyin b. Muhammed, El Vücuh ve’n Nezair thk. Mu-hammed b. Hasan Ebu’l-Azm. (Kahire: y.e.y, 1992). İsfahani, Rağıp. Müfredât Elfâzu’l-Kur’ân thk. Safvân Adnan Davûdî (Beyrut:Daru’ş-Şamiye, 2009). İbnü’l Cevzi, Ebu’l Ferec. Nüzhetü’l A’yuni’n-Nevâzir fi İlmi’l-Vücûhi ve’n-Nezâir, thk: Muhammed Abdülkerim (Beyrut: Müessesetü’r Risâle Nâşirûn, 1987). “Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerim”, www.kuranmeali.com 23.02.2022.