Nuri Pakdil ve Toplumsal Yabancılaşma

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 29 - 42, 20.10.2021

Davut Topci

Öz

Yabancılaşma, felsefi kökene sahip sosyolojik bir kavramdır. Kavramı sosyoloji yazınına kazandıran Karl Marx’tır. Marx, Hegel’den almış olduğu bu kavramının çerçevesini sosyal alanla sınırlayıp kavramı sanayi devrimi sonrasındaki süreçte fabrikalarda çalışan işçinin durumunu belirtmek için kullanmıştır. Buna göre kapitalist sistemin bir çarkı olan fabrikalarda çalışan işçiler kendileri başta olmak üzere doğaya, emeklerine ve çevrelerine yabancılaşmaktaydılar. Bu noktada Marx, yabancılaşmayı işçilerin doğalarına uzaklaşmaları bağlamında kullanmıştır. Toplumsal yabancılaşma ise bir toplumun kendi değerlerinden, kendisini var eden temel dinamiklerden uzaklaşmasını ifade eder. Mezkûr kavram Türkiye’de Batılılaşma politikalarının toplum üzerindeki yıkıcı etkisi çerçevesinde kullanılmıştır. Buna göre Osmanlı’nın son dönemleriyle başlayan, Cumhuriyet döneminde radikal bir veçhe kazanan Batılılaşma hareketi, toplumu kendi değerlerinden soyutlayıp kendisine yabancılaşma sürecini başlatmıştır. Batılılaşma hareketini reddeden bir gelenekten gelen Nuri Pak-dil, söylem ve eylemlerinde bu karşıtlığı deklare etmiş ve ‘‘yerli düşünce’’ teklifi üzerinden öze dönüş imkânını ortaya koymuştur. Söz konusu çalışma, eserleri çerçevesinde Nuri Pakdil’in Batılılaşma ve yabancılaşma karşıtlığını yerli düşünce teklifi üzerinden ortaya koyma gayretidir. Bu gayrete bağlı olarak Pakdil’in eserleri Batılılaşma ve yabancılaşma kavramları merkezli olarak incelenmiştir. Bu çalışmayı, kendi geleneğinden hızlıca uzaklaşan toplumumuza ‘‘yerli düşünce’’ teklifinin sunulması noktasında önemli bulmaktayız.

Anahtar Kelimeler

Sosyoloji, Batılılaşma, Osmanlı, Tanzimat Dönemi, Cumhuriyet Dönemi, Yabancılaşma, Nuri Pakdil

Kaynakça

• Berkes, Niyazi. Türkiye’de Çağdaşlaşma. yayına hazırlayan Ahmet Kuyaş. İstanbul: Yapı Kredi Yayın-ları, 14. Basım, 2009.
• Bostan, M. Hanefi. ‘‘Said Halim Paşa’’. derleyen M. Çağatay Özdemir. Türkiye’de Sosyoloji (İsimler-Eserler). 1/69-92. Ankara: Phoenix Yayınevi, 1. Basım, 2008.
• Cuff, E. C. vd. Sosyolojide Perspektifler. çev. Ümit Tatlıcan. İstanbul: Say Yayınları, 2. Basım, 2015.
• Harmancı, Abdullah. Yazının Yükü. İstanbul: İz Yayıncılık, 1. Basım, 2015.
• Köneçoğlu, Mustafa. ‘‘Bağlanma Sorunu Üzerinden Nuri Pakdil’i Okumak’’. Edebiyat Eylemi ve Nuri Pakdil, ed. Hüseyin Su. İstanbul: Ketebe Yayınları, 1. Basım, 2020.
• Marx, Karl. 1844 Elyazmaları. çev. Kenan Somer. Ankara: Sol Yayınları, 1. Basım, 1976.
• Okumuş, Ejder. Türkiye’nin Laikleşme Sürecinde Tanzimat. İstanbul: İnsan Yayınları, 3. Basım, 2017.
• Pakdil, Nuri. Biat 1. Ankara: Edebiyat Dergisi Yayınları, 3. Basım, 2014.
• Pakdil, Nuri. Biat 2. Ankara: Edebiyat Dergisi Yayınları, 3. Basım, 2015.
• Pakdil, Nuri. Biat 3. Ankara: Edebiyat Dergisi Yayınları, 4. Basım, 2019.
• Pakdil, Nuri. Bir Yazarın Notları 1. Ankara: Edebiyat Dergisi Yayınları, 6. Basım, 2015.
• Pakdil, Nuri. Bir Yazarın Notları 2. Ankara: Edebiyat Dergisi Yayınları,6. Basım, 2019.
• Pakdil, Nuri. Bir Yazarın Notları 3. Ankara: Edebiyat Dergisi Yayınları,3. Basım, 2015.
• Pakdil, Nuri. Devrimlere Kadar. Ankara: Edebiyat Dergisi, 1969-1970.
• Pakdil, Nuri. Klas Duruş. Ankara: Edebiyat Dergisi Yayınları, 7. Basım, 2020.
• Pakdil, Nuri. Konuşmalar. Ankara: Edebiyat Dergisi Yayınları, 2. Basım, 2015.
• Pakdil, Nuri. Mektuplar 1. Ankara: Edebiyat Dergisi Yayınları, 2. Basım, 2014.
• Pakdil, Nuri. Otel Gören Defterler 3, Büyük Sorgu. Ankara: Edebiyat Dergisi Yayınları, 3. Basım, 2019.
• Pakdil, Nuri. Otel Gören Defterler 4, Simsiyah. Ankara: Edebiyat Dergisi Yayınları, 3. Basım, 2019.
• Pakdil, Nuri. Otel Gören Defterler 5, Ateş Hattında Harf Müfrezeleri. Ankara: Edebiyat Dergisi Yayınları, 2. Basım, 2014.
• Pakdil, Nuri. Otel Gören Defterler 6, Yazmak Bir Mucize. Ankara: Edebiyat Dergisi Yayınları, 3. Basım, 2019.
• Pakdil, Nuri. Sükut Suretinde. Ankara: Edebiyat Dergisi Yayınları, 5. Basım, 2019.
• Rıtzer, George. Klasik Sosyoloji Kuramları., çev. Himmet Hülür. Ankara: De Ki Yayınları, 1. Basım, 2013.
• Rıtzer, George. Modern Sosyoloji Kuramları. çev. Himmet Hülür. Ankara: De Ki Yayınları, 1. Basım, 2012.
• Swıngewood, Alan. Sosyolojik Düşüncenin Kısa Tarihi. çev. Osman Akınhay. İstanbul: Agorakitaplığı, 4. Basım, 2014.