Dini Brikolaj: Dini Bağlılıkta Yeni Bir Form

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 3, 117 - 132, 20.10.2022

Yunus Bucuka

Öz

Sosyoloji alanında, dinin gün geçtikçe gücünü yitireceği ve nihayetinde yok olacağı önemli bir tez olarak kabul görmekteydi. Rasyonelleşme ile dinsel açıklamalara olan inancın azalacağı, teknolojinin gelişimiyle insanların modernleşeceği ve modernleştikçe de bireyler için din önemsiz hale geleceği düşünülmekteydi. Ancak ileri sürülen bu teze karşıt çeşitli teorik ve alan çalışmalarından edinilen argümanlar ile desteklenen farklı tezler de literatürde önemli bir yer bulmuştur. Din sosyolojisi alanında din ile birçok olgu arasında çeşitli ilişkiler kurulmakta ve bunlara dair çeşitli temellendirmeler yapılmaktadır. Gerek teorik gerekse de pratik araştırmalar çerçevesinde bu temellendirmeler çeşitli kavramsallaştırmalar doğurmuştur. Bu olguların başında, sekülerleşme, küreselleşme, rasyonelleşme, modernite, postmodernite, dinin bireyselleşmesi gelmektedir. Dinin bireyselleşmesi ya da özelleşmesi bu bağlamlarda dini alanda kimlik, dindarlık ve dini inanç gibi temel unsurların yeniden değerlendirilmesini sağlamıştır. Toplumsal alanda kültürel çoğulculuk önemli bir nitelik kazanmaktadır. Buna paralel olarak dini alanda, dini veya manevi ürünlerin sunulmasıyla dinler marketi niteliğinde bir pazar oluştuğu belirtilmektedir. Zira tarihsel dinî kurumların kendi sistemlerini sürdürmede ve kontrol etmede güç kaybettiği böylece özgürleşen bireylerin bu pazardan çeşitli inanç ve düşünceler edindikleri ve bunlarla kendi yaşam tarzlarını, dini sistemlerini ve kimliklerini oluşturdukları ileri sürülmektedir. Dolayısıyla kutsal için, tek bir evrensel model ileri sürmek mümkün görünmemektedir. Dinin geleceği konusunda Avrupa’da ve Amerika’da yapılan bazı çalışmalar dini bireyselleşmesi bağlamında konumlandırılabilecek, yeni bir takım girişimlerin olduğunu göstermektedir. Bu girişimlerden biri de dini brikolaj olarak adlandırılmaktadır. Brikolaj, bireylerin kendi anlam sistemlerinin kendileri tarafından oluşturduğu anlamını taşımaktadır. Bu doğrultuda bireyler kendi inançlarını, kendi dinlerini de yine kendileri oluşturmaktadırlar. Bu çalışmada literatür doğrultusunda dini brikolajın ne olduğuna dair değerlendirmeler ortaya konulmaya çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Modernleşme, Dini Bağlılık, Dini Bireyselleşme, Brikolaj

Kaynakça

• Altglas, Véronique. "‘Bricolage’: Reclaiming A Conceptual Tool". Culture And Religion 15/4 (2014), 474-493, Doı: 10.1080/14755610.2014.984235
• Altglas, Véronıque . "Bricolage". The Blackwell Encyclopedia of Sociology. ed. George Ritzer and Chris Rojek. JohnWiley & Sons. 2018.
• Beebe, James R. "Bricolage: The Postmodern Eclectic". The Psychologies In Religion: Working With The Religious Client. eds. Nielson, Stevan Lars, and E. Thomas Dowd, 19-30. New York: Springer Publishing Company, 2006.
• Bell, Daniel. "The Return Of The Sacred? The Argument On The Future Of Religion". The British Journal Of Sociology, 28/4 (1977), 419- 449.
• Bozkurt, Recep. "Dinin Özelleşmesi." Din Sosyolojisi Araştırmaları 2/2 (2022), 21-34.
• Dahinden, Janine ve Tania Zittoun. "Religion In Meaning Making And Boundary Work: Theoretical Explorations". Integrative Psychological And Behavioral Science 47/2 (2013), 185-206.
• Davidsen, Markus Altena. "Future Directions In The Sociology Of Non-Institutional Religion". Implicit Religion 15/4 (2013), 553-570.
• Davie, Grace. "Belief And Unbelief: Two Sides Of A Coin". Ecclesiastical Law Journal, 15, (2013), 259-266 Doi:10.1017/S0956618x13000410
• Furseth, Inger and Pål, Repstad. "An Introduction to the Sociology of Religion: Classical and Contemporary Perspectives". Ashgate Publishing, 2006.
• Günerigök, Mustafa. "Geç Modern Çağda Dinsel Bireycilik Ve Kimlik". Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 36 (2017), 225- 247.
• Hervieu-Léger, Danièle. "Individualism, the validation of faith, and the social nature of religion in modernity". The Blackwell companion to sociology of religion, Edi. Richard K. Fenn, 161-175. Blackwell Publishing, 2003.
• Hervieu-Léger, Daniéle. "Sekülerleşme, Gelenek Ve Dindarlığın Yeni Şekilleri: Bazı Teorik Öneriler" Çev. Halil Aydınalp. M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi 26/1 (2004), 45-58.
• Köse, Ali. "Modernleşme-Sekülerleşme İlişkisi Üzerine Yeni Paradigmalar". Liberal Düşünce 24 (2001), 150-165.
• Louis-Le´On Christians ve Servais Olivier. "Religious Bricolage? How Do We Conceptualize The ‘‘Mixture’’ Of Religions?". Social Compass 52/3 (2005), 275–279, Doı: 10.1177/0037768605055646
• Luckmann, Thomas. "The Structural Conditions Of Religious Consciousness In Modern Societies". Japanese Journal Of Religious Studies (1979), 121-137.
• Luckmann, Thomas. "The Religious Situation In Europe: The Background To Contemporary Conversions". Social Compass 46/3 (1999), 251-258.
• Mary, André. "Métissage And Bricolage In The Making Of African Christian Identities". Social Compass 52/3 (2005), 281-294.
• Meintel, Deirdre. "Religious Collectivities In The Era Of Individualization". Social Compass 61/2 (2014), 195-206.
• Milner, Andrew "Bricolage". The Blackwell Encyclopedia of Sociology. ed. George Ritzer. Oxford: Blackwell Publishing, 2007.
• Pargament, Kenneth I. " The Bitter And The Sweet: An Evaluation Of The Costs And Benefits Of Religiousness". Psychological Inquiry 13/3 (2002), 168-181, Doı: 10.1207/S15327965plı1303_02
• Saroglou, Vassilis. "Religious Bricolage As A Psychological Reality: Limits, Structures And Dynamics". Social Compass 53/1 (2006), 109–115 Doi:10.1177/0037768606061581
• Sigalow, Emily. "Towards A Sociological Framework Of Religious Syncretism In The United States". Journal Of The American Academy Of Religion 84/4 (2016), 1029-1055.
• Solmaz, Bünyamin. "Dine Sosyolojik Bakış Açılarındaki Gelişmeler". Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 31/31 (2011), 29-53.
• Turner, Bryan S. "Post-Seküler Toplumda Din" çev. Özcan Güngör. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 12/3 (2012), 199-224.
• Ünal, Mehmet Süheyl. "Dinsel Bireycilik: Tehdit Mi, Fırsat Mı?". Dini Araştırmalar, 13/37 (2010), 5-18.
• Wernick, Andrew. "The Future Of Religion". The Sociology Of Religion. ed. Bryan s. Turner 629- 648, Oxford: Blackwell Publishing, 2010.
• Yapıcı, Asım. "Türk Toplumunda Cinsiyete Göre Dindarlık Farklılaşması: Bir Meta-Analiz Denemesi". Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/2 (2012), 1-34.