Sosyo-Mekânsal Bir Sistem Olarak Cami

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 4, 111 - 125, 20.04.2023

Ömer Acar

Öz

Mekân tek yönlü etkileşimin aksine karşılıklı etkileşimler doğrultusunda canlılık kazanan ve kazandı-ran bir özelliğe sahiptir. Mekân sadece bir yer değildir, sosyal, ideolojik, kültürel ve siyasal gibi bir-çok alanı kapsamaktadır. Bu özellikler mekân tasavvurunu sabit olmaktan çıkararak daha geniş ta-hayyül kurulmasına neden olmuştur. Mekânlar medeniyetlerin değerlerine, inançlarına ve coğrafyala-rına göre inşa edilmektedir. Bunlarla birlikte her medeniyetin en değerli unsuruna göre mekânların inşa edilmesi söz konusu olabilir. Mabetler bulundukları toplumların birlik ve beraberliklerine katkı sunabilir. Mabetler ibadet ve sohbet edilen yeri geldiğinde eğitim verilen forum niteliğini taşımakta-dır. Bu çalışma insan, mekân, medeniyet ve mabet bağlamından hareket ederek bu unsurların ilişki-sine bir perspektif sunmaya çalışmıştır. Ayrıca İslam dinin dışında diğer dinlerinde mabetlerinin özellikleri ve işlevsellikleri ifade edilmeye çalışılmıştır. Örneğin mabetlerin toplumdaki konumuna, insanlar arasındaki etkileşime, bu çerçevede bakılmaya çalışılmıştır. Araştırmada literatür taraması yapılarak mabetler üzerine yazılan makale, kitap, ansiklopedi ve videolardan yararlanılmıştır. Yuka-rıda ifade edilenler çalışmanın önemini ve amacını da belirlemektedir. Sonuç olarak caminin top-lumsal anlamda nasıl bir işlevi olduğu değerlendirilmesi yapılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mekan, Medeniyet, Cami

Kaynakça

• Alver, Köksal. “Mekânda Görünen” Eskiyeni Dergisi(2008), 22-23.
• Alver, Köksal. Siteril Hayatlar. Ankara: Hece Yayınları, 2.Baskı, 2010.
• Braudel, Fernad. Uygarlıkların Grameri. çev. Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: İmge Kitabevi,2. Baskı,2001.
• Can, Yılmaz. İslam Şehirlerinin Fiziki Yapısı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1995
• Cansever, Turgut. İslam’da Şehir ve Mimari. İstanbul: Timaş Yayınları, 8.Baskı, 2013.
• Cansever, Turgut. Kubbeyi Yere Koymamak. İstanbul: Timaş Yayınları,6.Baskı, 2013.
• Cündioğlu, Dücane. Şehir ve Mabed-Şehir Konuşmaları II. Marmara Belediyeler Birliği Şehir Politikaları Merkezi. İstanbul (27.11.2016). Erişim 20 Aralık 2021. https://www.youtube.com/watch?v=1o0LZq0cQGM
• Cündioğlu, Dücane. Şehir ve Bellek. Marmara Belediyeler Birliği Şehir Politikaları Merkezi. İstanbul. Erişim (22.11.2016). 20.Aralık2021.https://www.youtube.com/watch?v=oo_RCWdNc6c&t=170s.
• Çakan, İsmail L. Cami ve Medeniyet. (45-56). Cami Yazıları. Ankara: Diyanet İşleri Bakanlığı Yayınları, 1. Baskı, 2012.
• Çetin, İhsan. Gecekondunun Mekân Sosyolojisi İzmir Araştırması. İstanbul: Yaba Yayınları, 2012. Durur, Muhammet. Kur’an’da Mabedler Ve Fonksiyonları. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2015.
• Diyanet İşleri Başkanlığı. (DİB), Kur’an-ı Kerim. Erişim 22 Aralık 2021. https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/%C3%82l-i%20%C4%B0mr%C3%A2n-suresi/389/96-ayet-tefsiri.
• Eşmeli, İsmet. Hıristiyanlık Tarihinde Kilise Ve Kilise İçin Kullanılan Metaforlar. Turkish Studies. 9/5 (2014), 953-966.
• Göka, Şenol. İnsan ve Mekân. İstanbul: Pınar Yayınları,1. Basım,2001.
• Güç, Ahmet. Mabed”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt 27, 276-280,2003. Erişim 23 Aralık 2021.https://islamansiklopedisi. org.tr/Mabed.
• Garaudy, Roger. İslam’ın Aynası Camiler. çev. Cemal Aydın. İstanbul: Vakıf Yayınları,2.Baskı,2014. İnik, Barışcan. Medine Şehri Bağlamında Şehir-Mezar- Ma’bed İlişkisi(h.1-41 / m.622-661). Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2019.
• Işık, Oğuz. Değişen Toplum/ “Mekân Kavrayışları: Mekânın Politikleşmesi, Politikanın Mekânsallaşması.” Toplum ve Bilim, 64-65 (1994), 7-38.
• Karakaş, Mehmet. “Kent, Mekân ve Toplum: Mekân Sosyolojisine Giriş”, Kent, Mekân ve Toplum. Ed. Mehmet Karakaş. Ankara: Tezkire Yayıncılık,1.Basım, 2019.
• Lefebvre, Henri. Mekânın Üretimi. çev. Işık Ergüden. İstanbul: Sel Yayınları,2020.
• O’Meara, Simon. Mekân ve Müslüman Şehir Hayatı Fas Labirent Sınırlarında. Çev. Hatice Orman Topçu. İstanbul: Açılım Kitap, 2014.
• Önkal, Ahmet ve Bozkurt, Nebi. Cami. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, cilt 7, 91-92,1993. Özmenli, Mehmet. Tapınak Medeniyet İlişkisi. Turkish Studies. 9/10(2014), 1281- 1292.
• Taşçı, Hasan. Bir Hayat Tarzı Olarak Şehir, Mekân, Meydan. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 1.Basım, 2014. Urry, John. Mekânları Tüketmek. çev. Rahmi G. Öğdü. İstanbul: Ayrıntı Yayınları,3.Baskı, 2018.
• Ünal, Asife. Dinler Tarihi Açısından Alevilik-Bektaşilik İbadet ve Cemevleri Üzerine Bir Deneme. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10/2(2010), 151-176.
• Yazıcı, Nesimi. Bir Eğitim ve Öğretim Olarak Cami.(21-44)Cami Yazıları. Ankara: Diyanet İşleri Bakanlığı Yayınları, 2012.
• Yiğit, Yaşar. Mabet ve Mektep Olarak Camilerimiz. (93-102). Cami Yazıları. Ankara: Diyanet İşleri Bakanlığı Yayınları, 2012.
• Yemenlioğlu, Mazhar Murat. Dinler Tarihi. İstanbul: Gelenek Yayıncılık Tasavvuf Kitaplığı, 2017.