İbn Sînâcı Felsefe Geleneğinin Oluşumu ve Behmenyâr’ın Felsefe Tasavvuru

Yıl 2010, Sayı: 28, 135 - 175, 01.06.2010

Mustakim Arıcı

Öz

Behmenyâr b. Merzübân (ö. 458/1066) İbn Sînâ’nın ilk kuşak öğrencilerinin en tanınmışlarından biridir. Behmenyâr, İbn Sînâ ile uzun yıllar geçirmiş ve üstadıyla felsefenin çetin konularında ilmî müzakerelerde bulunmuştur. Behmenyâr’ın en önemli işlevi, İbn Sînâ felsefesinin sonraki kuşaklara aktarılmasındaki katkısıdır. Behmenyâr’ın öğrencisi Levkerî İbn Sînâ ekolünü devam ettirmiş, daha sonra bu çizgi Osmanlı ve İran coğrafyasında sadece felsefe değil, kelam ve tasavvuf üzerinde de etkili olmuştur. Behmenyâr’ın en önemli eseri, İbn Sînâ tarafından eş-Şifâ, en-Necât, Dânişnâme-i Alâî ve el-İşârât’ta ortaya konan Meşşâî felsefeyi özetleyen et-Tahsîl’dir. Eser İbn Sînâ’nın mantık, metafizik ve doğa bilimleriyle ilgili düşüncelerinin iyi bir örneğini sunmaktadır. Behmenyâr et-Tahsîl’i İbn Sînâ’nın Dânişnâme-i Alâî’sinin tertibini örnek alarak derlemiştir. Behmenyâr’ın İbn Sînâ felsefesinin yorumlayıcısı, özetleyicisi ve sonraki kuşaklara aktarıcısı olduğu söylenebilir. Bu çalışmanın amacı da Behmenyâr’ın hayatı hakkında bilgi verdikten sonra et-Tahsîl çerçevesinde onun nazarî felsefe anlayışı ve metafizik tasavvurunu ortaya koymak ve İbn Sînâ’dan ayrıldığı noktaları belirlemektir

Anahtar Kelimeler

Behmenyâr b. Merzübân, et-Tahsîl, İbn Sînâ, İbn Sînâcılık, Levkerî, Fahreddin Râzî, Metafizik

The Making of the Avicennian Philosophical Tradition and Bahmanyâr’s View of Philosophy

Öz

Bahmanyâr ibn Marzubân (d. 458/1066) is one of Avicenna’s
most famous first generation students. Bahmanyâr spent
many years studying with Avicenna and participated in
discussions with him on difficult philosophical issues.
Bahmanyâr’s most important contribution was his role in
transmitting the Avicennian philosophy to next generations.
His student Lawkarî continued Avicennian school, which
later influenced not only philosophy but also theology and
Sufism in the Ottoman and Iranian milieus. His most important
work is al-Tahsîl, which summarizes the Peripatetic
philosophy as espoused Avicenna in his al-Shifâ, al-Najât,
al-Ishârat wa’l-tanbîhât, Dânesnâma-yi Alâî. It presents a
good discussion of Avicenna’s opinions on logic, metaphysics
and physics. Bahmanyâr compiled his al-Tahsîl on the
model of Avicenna’s Dânesnâma-yi Alâî. Bahmanyâr can
thus be seen as the interpreter, compiler and transmitter of
Avicenna’s philosophy. This article first gives information
on his life and then discusses his understanding of theoretical
philosophy and metaphysics and identifies the points he
differs from Avicenna focusing on his al-Tahsîl.

Anahtar Kelimeler

Bahmanyâr ibn Marzubân, al-Tahsîl, Avicenna, Avicennian tradition, Lawkarî, Fahraddîn al-Râzî, metaphysics