Kadim Bir Soruya Yerli Bir Cevap Arayışı: Gerçekliğin Lisanda (Tamlıkla) İfadesi Mümkün mü?

Yıl 2014, Sayı: 36, 23 - 61, 01.06.2014

İshak Arslan

Öz

Gerçekliğin bilinmesi ve lisanda ifade edilebilmesi sorunu genelde epistemolojinin özelde bilim felsefesinin en önemli tartışma konuları arasındadır. Bu makalede gerçekliğin lisan aracılığı ile tasvirinin mümkün olup olmadığı sorusu, mühendislik bilimleri, mantık, yapay zekâ ve bilim felsefesi ile ilgili titiz ve derinlikli çalışmalar yapan Şakir Kocabaş’ın yaklaşımı üzerinden ele alınıp tartışılmaktadır. Felsefe-Bilim’de karşılaşılan sorunların doğru anlaşılması ve çözülebilmesi için öncelikle İfadelerin Gramatik Ayırımının yapılması gereğine dikkat çeken Kocabaş gerçekliğin bugüne kadar Batı düşünce geleneği ve tercüme hareketi sonrası İslam düşüncesi içinde tamlıkla ve tutarlı olarak tasvir edilemediğini, bu görevi ancak ve sadece güçlü ve doğru bir kavram sisteminin (lisan) yerine getirebileceğini ileri sürmekte, bu amacı gerçekleştirmek üzere güçlü ve doğru lisanın biricik kaynağı olarak kabul ettiği Kur’an kavramlarını analitik yöntemlerle araştırmaktadır. Bu makalede Kocabaş’ın geliştirmeye çalıştığı bilim anlayışı ile onun İslam ve Batı düşünce tarihi hakkındaki yargıları eleştirel bir gözle incelenmektedir. Üç adımda ele alınan Kocabaş’ın projesinde ifadelerin gramatik
ayrımına yönelik uyarıları zorunlu, fizik ile gerçeklik arasında
kurmak istediği ilişki mümkün, Kur’an kavramlarına dayalı
bilim arayışı ise muhal olarak tavsif edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gerçeklik, Lisan, Bilgi, Bilim, Şakir Kocabaş

In Search of an Authentic Answer to an Immemorial Question: Is It Possible to Describe (Conclusively) Reality Through Language?

Öz

The problem of knowledge and description of reality in language
is among the most significant problems of epistemology
in general and philosophy of science in particular. In this
article, the question of whether it is possible to accurately
depict reality through language has been discussed through
the studies of Şakir Kocabaş, who made a rigorous and profound
analysis concerning engineering, applied sciences,
logic, artificial intelligence, and philosophy of science. For
both understanding and truly solving the problems encountered
within philosophy-science, Kocabaş first pointed out
the necessity of Grammatical Distinctions of the Statements.
He asserted reality, which could not be described accurately
and consistently up to today within both the Western tradition
and Islamic thought of the post-translation movement,
might be described accurately only by means of a powerful
and true conceptual framework. To accomplish this task he
attempted to investigate the concepts in the Qur’an, which
he regarded as the unique source of powerful and true language.
In this article the scientific approach Kocabaş tried
to develop and his overall judgments on both Western
and Islamic traditions are critically examined. The project
Kocabaş classified and analyzed was in three steps: his
warnings about grammatical distinctions characterized as
obligatory, his efforts to reconcile between physics and reality
as possible, and finally his inquiry into science relying
upon the concepts of the Qur’an as impossible.

Anahtar Kelimeler

Reality, Language, Knowledge, Science, Şakir Kocabaş

Kaynakça

• Dennett, Daniel C., Brainstorms: Philosophical Essays on Mind and Psychology, Cambridge: MIT Press, 1981.
• Lakoff, George, “Bedendeki Felsefe”, Zihin içinde, ed. John Brock- man, çev. Zeynel Gül, Beyza Bilal, İstanbul: Alfa Bilim, 2011.
• İbn Rüşd, Faslu’l-Makal, Felsefe-Din İlişkisi, çev. Bekir Karlığa, İstanbul: İşaret Yayınları, 1992.
• Fazlıoğlu, İhsan, “İslam Medeniyetine İlişkin Bir Kavram Oku- ması: ‘İlmu’d-Dünya ve ‘İlmu’d-Din”, Dîvân İlmî Araştırmalar 2, (1996/2): 217-224.
• Duhem, Pierre, To Save The Phenomena: An Essay on The Idea of Physical Theory from Plato to Galileo, Chicago-London: The Uni- versity of Chicago Press, 1969.
• Nasr, S. Hüseyin v.dğr, İslam ve Bilim, İstanbul: Seha Neşriyat, 1993.
• Kocabaş, Şakir, İfadelerin Gramatik Ayırımı, İstanbul: Küre Ya- yınları, 2002.
• ——, Fizik ve Gerçeklik: Bilim Felsefesine Kavramsal Bir Yakla- şım, İstanbul: Küre Yayınları, 2001.
• ——, İslam’da Gerçeklik Kavramı: Kur’an’da Hak Kavramı, İstan- bul: Pınar Yayınları, 2004.
• ——, Kur’an’da Yaratılış: Uzayların ve Maddenin Yaratılışı, İs- tanbul: Pınar Yayınları, 2004.
• ——, “İslam’da Bilgi Edinme Yolları ve Modern Bilgi Nazariyesi- nin Tenkidi”, İlim ve Sanat 7, (Mayıs-Haziran 1986): s. 76-82.
• ——, Teori Nedir? Ne İşe Yarar? http://www.sakirkocabas.com/ science.html
• ——, Anlamlılık Üzerine, İstanbul: Küre Yayınları, 2013.
• ——, The World Constellation AMR in the Qur’an: Foundation of Scientific Thought in Islam, London: The Islamic Philosophical So- ciety, 1987.
• ——, The Quar’anic Concept of Intellect (The Word aql in the Qur’an), London: The Islamic Philosophical Society, 1987.
• ——, “İslam ve Bilim”, Dîvân İlmî Araştırmalar 1, (1996/1): 67- 83.
• ——, “İslami Epistemoloji Üzerine”, Dîvân İlmî Araştırmalar, I, (1996/1): 159- 164.
• ——, “‘İslam ve Bilim’e Bir Eleştiri Üzerine”, Dîvân İlmî Araştır- malar 2, (1996/2): 225-228.
• ——, “Batı Bilim Anlayışında Gerçeklik Meselesi, Dîvân İlmî Araştırmalar 8, (2000/1): 29-62.
• ——, Functional Categorization of Knowledge: Applications in Computational Modeling of Scientific Research and Discovery, De- partment of Electronic and Electrical Engineering, Yayımlanmamış Doktora Tezi, London: King’s College, London University, 1989.
• Wittgenstein, Ludwig, Tractatus Logico-Philosophicus, çev. D. F. Pears, B. F. McGuinness, London and New York: Routledge Clas- sics, 2001.
• ——, Philosophical Investigations, çev. G. E. M. Anscombe, P. M. S. Hacker, Joachim Schulte, 4. bs., West Sussex: Wiley-Blackwell, 2009.